Các công ty công nghệ quốc phòng và công ty khởi nghiệp về AI vừa tìm thấy một thị trường đầy hứa hẹn trong cuộc chiến chống ma túy đang được Tổng thống Donald Trump thúc đẩy. Các khí tài từng không chứng minh được hiệu quả trên chiến trường Ukraine bắt đầu tìm được chỗ đứng mới khi được sử dụng để đối phó với băng đảng ma túy.
Drone V-BAT của công ty Shield AI chuẩn bị cất cánh trên tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Michael Monsoor (DDG-1001) trong khuôn khổ cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) hồi năm 2022. Ảnh: Hải quân Mỹ
"Việc quân đội Mỹ được huy động tham gia nhiệm vụ chống ma túy đã mở ra những nguồn doanh thu mới đầy bất ngờ", Aubrey Manes, giám đốc tại Vannevar Labs, startup cung cấp thông tin tình báo cho các cơ quan an ninh quốc gia, nói.
Khi chính quyền Tổng thống Trump cho thấy họ muốn gia tăng tối đa nỗ lực chống ma túy bằng các chiến dịch quân sự và những đòn tập kích quyết liệt, ngày càng nhiều công ty đã đặt cược vào xu hướng mới này.
Nỗ lực đó được tăng tốc kể từ đầu tháng 9, khi quân đội Mỹ bắt đầu một chiến dịch chưa từng có tiền lệ nhằm vào các xuồng chở ma túy trên biển Caribe và đông Thái Bình Dương, thực hiện các cuộc tập kích khiến hơn 80 người chết.
Các công ty máy bay không người lái (drone) và phân tích hình ảnh đang hỗ trợ lực lượng tuần duyên và hải quân Mỹ trong những hoạt động trinh sát, phát hiện, ngăn chặn phương tiện chở ma túy ở vùng biển Caribe.
Lực lượng tuần duyên Mỹ hồi tháng 11 cho biết đã thu giữ hơn 2,7 tấn cocaine, mức cao chưa từng thấy, tại cảng Everglades, Florida. Hỗ trợ chiến dịch này là một drone từ Shield AI, công ty chế tạo drone giám sát có thể phóng từ tàu và bay trên mặt nước lên tới 13 tiếng, gửi video đến người điều khiển và đánh dấu những mục tiêu tiềm năng.
Shield AI được thành lập vào năm 2015 với mục tiêu cung cấp thông tin trinh sát trong các chiến dịch của Mỹ ở Trung Đông. Sau khi Mỹ kết thúc dần các cuộc chiến ở Afghanistan và Iraq, doanh thu của những công ty công nghệ quốc phòng như Shield AI đã sụt giảm đáng kể.
Các chiến dịch chống ma túy của Lầu Năm Góc đã mở ra chương mới với họ. Sau một hợp đồng trị giá 198 triệu USD trao cho Shield AI vào năm 2024, lực lượng tuần duyên Mỹ thông báo đang có kế hoạch bổ sung drone V-BAT thế hệ mới của công ty này cho hàng chục tàu tuần tra, đồng thời triển khai nhiều chiếc khác trên đất liền gần biên giới phía nam Mỹ.
Anthony Antognoli, giám đốc điều hành chương trình robot và hệ thống tự hành của lực lượng tuần duyên Mỹ, xác nhận V-BAT đã giúp tịch thu số ma túy trị giá hơn 1 tỷ USD kể từ đầu năm.
Ông cho hay drone này có thể di chuyển quãng đường hơn 1.800 km, đảm đương công việc của 10 tàu tuần tra, giúp họ theo dõi và ngăn chặn hiệu quả các hoạt động buôn bán ma túy trong khu vực rộng hơn 11,6 triệu km2 mà họ chịu trách nhiệm giám sát.
"Không thể thực hiện công việc đó chỉ bằng con người và các tàu tuần tra", Antognoli nói.
Đạo luật To Đẹp được Tổng thống Trump ký phê chuẩn hồi tháng 7 đã cấp thêm cho Bộ An ninh Nội địa 165 tỷ USD trong thập kỷ tới, với 6 tỷ USD để mở rộng "công nghệ an ninh biên giới Mỹ - Mexico". Đạo luật cũng cấp thêm cho Lầu Năm Góc 1 tỷ USD cho các nhiệm vụ chống ma túy và biên giới. Lực lượng tuần duyên nhận thêm 4 tỷ USD để đầu tư tàu tuần tra cùng 350 triệu USD cho các hệ thống robot và tự hành.
Kể từ tháng 7, tuần duyên Mỹ đã mua hàng trăm drone cùng các phương tiện không người lái dưới lòng biển và trên mặt nước.
"Các hệ thống robot và tự hành sẽ là nền tảng đối với lực lượng tuần duyên thực hiện nhiệm vụ", Antognoli nói, cho biết thêm ưu tiên hàng đầu của họ hiện nay là chống ma túy. "Mối đe dọa ma túy đối với Mỹ là thực, luôn hiện hữu và dai dẳng".
Giới chuyên gia cho rằng nhiệm vụ chống ma túy trên biển đơn giản hơn so với các hoạt động quân sự khác mà những công ty công nghệ quốc phòng Mỹ từng theo đuổi trước đây. Các công ty này từng cung cấp drone do Mỹ sản xuất cho Ukraine, nhưng chúng tỏ ra kém hiệu quả do chi phí đắt đỏ và dễ bị Nga gây nhiễu, vô hiệu hóa.
Việc điều khiển drone trên vùng Caribe dễ dàng hơn ở Ukraine, bởi các băng đảng ma túy không có khí tài tác chiến điện tử để đối phó.
Chiến dịch trấn áp ma túy của chính quyền Trump đã biến khu vực vốn yên tĩnh ở vùng Caribe và đông Thái Bình Dương trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết.
Bộ Tư lệnh Nam Mỹ (SOUTHCOM), cơ quan giám sát các hoạt động ở hầu hết khu vực Mỹ Latin, trước đây thường tập trung vào các nhiệm vụ cứu trợ nhân đạo, với một hoặc hai tàu chiến hiện diện thường xuyên ở khu vực. Nhưng giờ đây, họ bất ngờ trở thành trung tâm của một chiến dịch chưa từng có tiền lệ, với hơn 10 tàu chiến hiện đại cùng drone và các máy bay khác.
Một quan chức SOUTHCOM hồi tháng 2 yêu cầu quốc hội cấp thêm nguồn lực, lập luận rằng khu vực này là "nơi lý tưởng để phô diễn năng lực các công nghệ mới" cũng như thử nghiệm các hệ thống robot trong hoạt động chống ma túy.
"Chúng tôi thực sự giỏi trong việc tìm kiếm các tàu nhỏ", Greg Davis, giám đốc điều hành Overwatch Imaging, công ty sản xuất các hệ thống camera giám sát gắn trên drone, nói. "Chúng ta nhận được thông tin tình báo tốt hơn và điều này luôn hữu ích".
Camera do Overwatch Imaging sản xuất hiện được gắn trên drone thuộc các tàu của Hạm đội 4 hải quân Mỹ ở vùng Caribe và drone phóng từ California để tuần tra đông Thái Bình Dương.
Các kiện cocaine bị thu giữ được chất lên tàu tuần tra của lực lượng tuần duyên Mỹ tại cảng Everglades, Florida. Ảnh: AP
Bộ Quốc phòng Mỹ hồi tháng 9 yêu cầu các công ty vũ khí giới thiệu những ý tưởng công nghệ tốt nhất để ngăn chặn xuồng ma túy trên biển mà không gây ra rủi ro cho con người.
Các công ty nước ngoài cũng đang theo dõi sát sao những thay đổi về ưu tiên quốc phòng của Mỹ nhằm tìm kiếm cơ hội kinh doanh. Rakia Group, công ty nhỏ có trụ sở tại Dubai, gần đây thành lập chi nhánh tại Mỹ để chào bán những công cụ AI của mình cho chính phủ Mỹ nhằm chống lại tội phạm ma túy, khủng bố và nhập cư bất hợp pháp.
Omri Raiter, giám đốc điều hành Rakia Group, cho biết nền tảng AI của họ có thể tổng hợp thông tin hoạt động trên những ứng dụng nhắn tin mã hóa, dark web, tín hiệu tàu thuyền và điện thoại di động, mạng xã hội cùng các nguồn dữ liệu khác để giúp cơ quan điều tra lập bản đồ những tuyến đường buôn lậu ma túy vốn rất khó nhận biết.
William Hartung, chuyên gia về chi tiêu quốc phòng tại Viện Quincy về Quản trị Nhà nước có Trách nhiệm, trụ sở tại Washington, nhận định những công ty này đang khao khát chen chân vào thị trường Mỹ vì "cơ hội kinh doanh là rất lớn" khi Washington thúc đẩy cuộc chiến chống ma túy.
Tại biên giới phía nam, lục quân Mỹ đang đầu tư vào công nghệ chống drone mới nhất, khi các băng đảng Mexico bắt đầu sử dụng drone để trinh sát và vận chuyển ma túy. Họ đang hợp tác với Moodro, startup của Ukraine chuyên phát triển công nghệ gây nhiễu drone từ khoảng cách lên tới gần 20 km.
"Chúng tôi đã ưu tiên đầu tư vào Ukraine, nhưng cũng nhận thấy rất nhiều mối quan tâm từ Mỹ", Michael Obod, đồng sáng lập Moodro, nói.
Lục quân Mỹ hồi tháng một trao hợp đồng trị giá 44 triệu USD cho công ty công nghệ chống drone Epirus để phát triển hai hệ thống thế hệ mới sẽ được thử nghiệm trong vài tháng tới. Các hệ thống của Epirus được thiết kế để vô hiệu hóa drone ở cự ly gần mà không gây hư hại cho người hay cơ sở vật chất xung quanh.
"Mọi thứ đang diễn ra ở mức độ thuận lợi chưa từng thấy đối với chúng tôi", CEO Epirus Andy Lowery nói.
Alex Karp, giám đốc điều hành (CEO) công ty công nghệ Palantir Technologies, lên tiếng ủng hộ những đòn tập kích của quân đội Mỹ nhắm vào các tàu xuồng vận chuyển ma túy fentanyl ở biển Caribe.
"Nếu chúng tôi tham gia, đó sẽ là điều khiến tôi rất tự hào", Karp nói. "Tôi tin rằng fentanyl là tai họa đối với người Mỹ và chúng ta cần sử dụng bạo lực cực đoan để đối phó. Vì vậy, tôi ủng hộ những gì chính quyền đang làm".
(Theo WSJ, AFP, Reuters)
