Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI, Thụy Điển) ngày 1.12 công bố báo cáo cho thấy doanh thu của 100 nhà thầu quốc phòng lớn nhất thế giới trong năm 2024 đạt mức cao kỷ lục là 679 tỉ USD, tăng 5,9% so với năm 2023, theo AFP.
Xung đột và căng thẳng
Báo cáo chỉ ra rằng nhu cầu từ các cuộc xung đột tại Ukraine hay Gaza, và những căng thẳng khu vực, toàn cầu đã thúc đẩy mức tăng. Nhà nghiên cứu Jade Guiberteau Ricard thuộc chương trình chi tiêu quân sự và sản xuất vũ khí của SIPRI cho biết động lực chính cho tăng trưởng là khu vực châu Âu, khi nhiều nước hỗ trợ vũ khí cho Ukraine, đồng thời tìm cách mở rộng và hiện đại hóa quân đội giữa lo ngại về Nga.
Công nhân trong một nhà máy sản xuất đạn pháo 155mm tại bang Pennsylvania (Mỹ)
ẢNH: REUTERS
Có 26 công ty châu Âu trong tốp 100, đạt tổng doanh thu là 151 tỉ USD (tăng 13%). Nhà thầu Czechoslovak Group của CH Czech có mức tăng trưởng cao nhất trong tốp 100 khi đạt doanh thu 3,6 tỉ USD (tăng 193%). Công ty này hưởng lợi nhờ sáng kiến của chính phủ Czech kêu gọi mua đạn pháo hỗ trợ Ukraine.
Nga có 2 nhà sản xuất vũ khí trong tốp 100 là Rostec và Tập đoàn Đóng tàu thống nhất (USC). Bất chấp bị cấm vận dẫn đến thiếu hụt linh kiện, hai hãng này đạt doanh thu 31,2 tỉ USD (tăng 23%). Doanh thu của các hãng thầu Nga tăng nhờ nhu cầu nội địa tăng, bù đắp lại cho phần sụt giảm trong xuất khẩu.
Bộ trưởng Mỹ tố nhà thầu quân sự lừa quân đội
Bức tranh nhiều màu
Trong tốp 100, có tới 39 công ty của Mỹ với tổng doanh thu là 334 tỉ USD (tăng 3,8%), chiếm gần một nửa toàn cầu. Theo SIPRI, 5/6 công ty vũ khí có doanh thu lớn nhất là của Mỹ gồm Lockheed Martin, RTX, Northrop Grumman, General Dynamics và Boeing. Hãng còn lại là BAE Systems (Anh), xếp thứ 4. Tuy nhiên, việc đội ngân sách và trì trệ đã gây ảnh hưởng nhiều chương trình vũ khí chủ chốt của Mỹ như tiêm kích F-35 và tàu ngầm hạt nhân lớp Columbia.
Các hãng thầu châu Âu cũng gặp khó khăn trong việc tìm nguồn vật liệu để đáp ứng nhu cầu vũ khí tăng cao. Trước thời điểm Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine năm 2022, các hãng như Airbus hay Safran (Pháp) nhập một nửa nguồn titan từ Nga và nay phải tìm nhà cung cấp mới. Quy định hạn chế xuất khẩu khoáng sản quan trọng của Trung Quốc cũng khiến các nhà thầu Thales (Pháp) và Rheinmetall (Đức) tái cấu trúc chuỗi cung ứng và cảnh báo chi phí gia tăng. Trong khi đó, các công ty Nga gặp khó trong việc tìm nguồn lao động có tay nghề để duy trì năng suất phục vụ chiến sự.
Chỉ có các công ty tại châu Á và châu Đại Dương là có doanh thu giảm, chủ yếu do sự sụt giảm của Trung Quốc. Theo báo cáo, tổng doanh thu năm ngoái của 23 công ty tại 2 vùng này đạt 130 tỉ USD (giảm 1,2%). Doanh thu của 8 nhà thầu quân sự Trung Quốc giảm 10% trong bối cảnh một loạt cáo buộc tham nhũng trong quá trình mua sắm dẫn đến nhiều hợp đồng lớn bị hoãn hoặc hủy.
Trái ngược với Trung Quốc, các hãng thầu Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Đông đều có doanh thu tăng trong năm 2024. Trong đó, những phản đối về hành động của Israel tại Gaza được cho là không mấy ảnh hưởng đến sự quan tâm dành cho vũ khí mà nước này sản xuất. Ba công ty vũ khí Israel trong tốp 100 đạt doanh thu 16,2 tỉ USD trong năm 2024, tăng 16% và chiếm hơn một nửa khu vực Trung Đông. Các bên liên quan chưa bình luận về báo cáo của SIPRI.
