Sông Kok tại khu vực Tha Ton, huyện Mae Ai, tỉnh Chiang Mai, Thái Lan. (Ảnh: Wiki)
Theo nghiên cứu của Trung tâm Stimson (Mỹ), đây là đánh giá toàn diện đầu tiên về nguy cơ ô nhiễm từ các mỏ tại Đông Nam Á lục địa. Nghiên cứu sử dụng ảnh vệ tinh để xác định hơn 2.400 mỏ, trong đó có 366 điểm khai thác sa khoáng, 359 điểm ngâm chiết và 77 mỏ đất hiếm có nước thải đổ vào lưu vực sông Mekong. Nhiều mỏ trong số này hoạt động trái phép hoặc thiếu quản lý.
Các mỏ này có thể thải ra cyanua, thủy ngân và các hóa chất độc hại khác. Ông Brian Eyler, chuyên gia của Stimson, cho biết nhiều nhánh sông lớn như Mekong, Salween và Irrawaddy “có khả năng bị nhiễm độc cao”.
Tại Tha Ton ở miền Bắc Thái Lan, bà Tip Kamlue, 59 tuổi, từng dùng nước sông Kok để tưới tiêu nhưng phải ngừng từ tháng 4 năm nay sau khi chính quyền cảnh báo ô nhiễm. Sông Kok chảy từ Myanmar trước khi nhập vào Mekong.
Nghiên cứu cảnh báo hoạt động khai thác đất hiếm ở Myanmar có thể làm tăng mức độ độc hại. Mẫu nước sông Kok cho thấy có arsen - liên quan đến khai thác đất hiếm và vàng - cùng các nguyên tố đất hiếm nặng.
(Ảnh: Pianporn Deetes)
Ông Tanapon Phenrat thuộc Cơ quan Khoa học và Đổi mới Thái Lan cho biết hoạt động khai thác đất hiếm và vàng đã tăng mạnh tại Myanmar trong hai năm qua và nguy cơ ô nhiễm sẽ tăng nhanh nếu không dừng lại.
Myanmar là một trong những nhà sản xuất đất hiếm nặng lớn nhất thế giới. Nguyên liệu được cho là sẽ chuyển sang Trung Quốc để xử lý, nơi gần như nắm độc quyền sản xuất nam châm đất hiếm.
Phản hồi trước thông tin trên, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết “không nắm được thông tin” và khẳng định yêu cầu doanh nghiệp Trung Quốc ở nước ngoài tuân thủ luật sở tại.
Tại Thái Lan, Phó Thủ tướng Suchart Chomklin cho biết nước này đã lập 3 lực lượng chuyên trách để phối hợp quốc tế, giám sát tác động sức khỏe và tìm nguồn nước thay thế cho các cộng đồng dọc sông Kok, sông Sai, sông Mekong và sông Salween.
Tại Tha Ton, các biển cảnh báo vẫn được treo trên cầu qua sông Kok, kêu gọi đóng cửa các mỏ đất hiếm thượng nguồn. Những người dân sống tại khu vực, như bà Tip, mong sông Kok được phục hồi để có thể tiếp tục sử dùng nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất.
(Theo CNA)
