Thị trường bất động sản năm qua chứng kiến nhiều vụ đấu giá đất có giá trúng gấp nhiều lần giá khởi điểm, thậm chí cao hơn 18-20 lần. Thậm chí, có trường hợp tại Sóc Sơn, Hà Nội, người tham gia còn trả giá tới 30 tỷ đồng/m2 cho 3 thửa đất, sau đó rút lui ở vòng sau, khiến các lô đất không thể đấu giá thành công.
Viện Nghiên cứu và Đánh giá Thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho rằng nhiều phiên đấu giá đất thời gian qua bị biến tướng, trở thành “sân chơi” của giới đầu cơ thay vì công cụ phân bổ đất đai công bằng, hiệu quả.
Nhiều nhà đầu tư tham gia không nhằm sử dụng thực tế mà để “thổi giá”, thông đồng dìm giá hoặc tạo mặt bằng giá ảo cho dự án khác. Sau đó, họ bỏ cọc, khiến đất bị bỏ hoang, thất thu ngân sách và gây nhiễu thị trường.
VARS IRE đề xuất siết chặt điều kiện tham gia đấu giá, yêu cầu người dự phải chứng minh năng lực tài chính, mục đích sử dụng rõ ràng và có bảo lãnh ngân hàng. Tỷ lệ đặt cọc nên nâng lên 20-30% giá trị khu đất để tăng tính ràng buộc.
Cơ quan này cũng kiến nghị tăng chế tài xử lý, cấm tham gia đấu giá 2-10 năm hoặc vĩnh viễn với hành vi thao túng, bỏ cọc, đồng thời xem xét xử lý hình sự nếu có dấu hiệu trục lợi có tổ chức.
Bên cạnh đó, cần hoàn thiện dữ liệu và quy định quản lý, kết nối với hệ thống định danh điện tử (VNeID) để ngăn “người ảo”, kiểm soát dòng vốn đầu cơ, đồng thời yêu cầu đất trúng đấu giá phải được đưa vào sử dụng đúng tiến độ, không sang nhượng sớm.
Đề xuất nhiều giải pháp hạn chế tiêu cực trong đấu giá đất, bao gồm tăng tiền đặt cọc (Ảnh minh họa: Hải Long).
Cùng quan điểm trên, Hiệp hội bất động sản TP HCM (HoREA) nêu nhiều đề xuất góp ý với dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về xử lý vướng mắc trong đấu giá quyền sử dụng đất.
Trong đó, hiệp hội đề xuất mở rộng lệnh cấm đối với cả cá nhân và tổ chức, áp dụng cho mọi trường hợp giao đất hoặc cho thuê đất với 2 hành vi vi phạm gồm bỏ cọc và không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán. Vì nếu chỉ cấm cá nhân sẽ không bao quát hết thực tiễn, bởi các doanh nghiệp mới là nhóm tham gia nhiều và có tác động lớn đến thị trường.
Đồng thời, HoREA ủng hộ đề xuất nâng mức tiền đặt trước lên tối thiểu 20% và tối đa 50% giá khởi điểm, thay cho mức 10-20% hiện nay, nhằm sàng lọc nhà đầu tư thiếu năng lực tài chính và ngăn người tham gia chỉ để đẩy giá rồi rút lui.
Gần đây, Bộ Tư pháp cũng đề xuất người bỏ cọc đấu giá đất còn bị cấm tham gia đấu giá theo thời hạn nhất định. Nếu trúng đấu giá mà không nộp tiền thì cấm từ 2 đến 5 năm, trúng đấu giá mà nộp tiền không đầy đủ thì cấm từ 6 tháng đến 3 năm.
Đơn vị này cũng đề xuất nâng mức tiền đặt cọc của cá nhân tham gia đấu giá đất lên tối thiểu 20%, tối đa 50%. Theo quy định hiện hành, mức tiền đặt trước khi đấu giá tối thiểu 5% nếu giao đất ở cho cá nhân và 10% nếu là dự án đầu tư, tối đa 20%. Bộ Tư pháp cho rằng đây là giải pháp giúp ngăn chặn tình trạng lợi dụng hoạt động đấu giá để trả giá cao nhằm trục lợi rồi sau đó bỏ cọc.
