Hiện nay, 100% tàu cá đã hoàn tất đăng ký, đăng kiểm, cập nhật dữ liệu lên hệ thống nghề cá quốc gia VNFishbase và chấm dứt tình trạng tàu “3 không” (không đăng ký, không giấy phép khai thác, không đăng kiểm).
Siết chặt kiểm soát tàu cá
Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, để gỡ được “thẻ vàng” IUU trong năm 2025, Bộ đã liên tục cử các đoàn công tác về địa phương để kịp thời nắm bắt tình hình và đề nghị địa phương có phương án xử lý những tàu cá vi phạm. Đoàn công tác ghi nhận công tác phòng, chống khai thác IUU của các địa phương đang có những chuyển biến tích cực và từng bước đi vào nề nếp.
Cụ thể, tại Thanh Hóa hiện có 6.243 tàu cá, trong đó 1.014/1.014 tàu khai thác vùng khơi đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt 100%. Toàn bộ tàu cá cũng đã đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu, kẻ biển số và nhập dữ liệu vào VNFishbase. Toàn tỉnh không có tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.
Hiện Thanh Hóa có 4 cảng cá đã được công bố mở cảng, gồm: Hòa Lộc, Lạch Hới, Lạch Bạng và Hải Châu, trong đó 3 cảng cá được chỉ định đủ điều kiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản. Từ đầu năm đến nay, khoảng 24.139 tấn thủy sản đã được bốc dỡ qua các cảng; 31 giấy xác nhận nguồn gốc thủy sản được cấp.
Công tác quản lý, kiểm soát tàu cá, giám sát hành trình và xử lý vi phạm được tăng cường, góp phần răn đe, theo đó 100% tàu cá vi phạm đã được cập nhật vào cơ sở dữ liệu.
Chính phủ và các địa phương quyết gỡ 'thẻ vàng' IUU trong năm 2025.
Tại An Giang, đội tàu từ bờ ra biển cũng được quản lý chặt chẽ. Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lê Hữu Toàn cho biết, đến cuối tháng 11/2025 tỉnh đã hoàn thành 17/19 nhiệm vụ về chống khai thác IUU trên địa bàn được Thủ tướng giao. Đặc biệt, tỉnh đã rà soát 100% tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, giao rõ trách nhiệm, phân cấp cụ thể cho chính quyền cơ sở và lực lượng Biên phòng trong kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến.
“Tàu không đủ điều kiện thì kiên quyết ngăn chặn, không cho xuất bến ra khơi, tàu chưa kẻ số, chưa đánh dấu theo quy định thì không cho hoạt động”, ông Toàn nhấn mạnh.
100% tàu cá từ 15m trở lên được giám sát qua VMS, bảo đảm công tác theo dõi 24/24 giờ. Toàn bộ hồ sơ truy xuất nguồn gốc thủy sản, gồm hồ sơ tàu cá, nhật ký khai thác, sản lượng bốc dỡ qua cảng, giấy xác nhận, chứng nhận nguồn gốc đều được rà soát theo quy định, áp dụng đồng bộ hệ thống truy xuất điện tử eCDT.
Đặc biệt, lực lượng chức năng tỉnh An Giang chủ động tập trung quản lý nhóm tàu “nguy cơ cao”, nhóm tàu không đủ điều kiện hoạt động, nhóm tàu có lịch sử vi phạm kết nối VMS. Các tàu thuộc nhóm này được giám sát theo tinh thần “4 rõ”: rõ số lượng, rõ chủ tàu, rõ địa bàn, rõ trách nhiệm quản lý. Nhiều tàu đã được gắn bảng nhận diện “không đủ điều kiện hoạt động” để hạn chế tình trạng lén lút ra khơi.
Trong khi đó, tỉnh Nghệ An đang triển khai nhiều mô hình sáng tạo, nổi bật là hình thức tuyên truyền sân khấu hóa. Qua những tình huống kịch phản ánh chân thực đời sống ngư dân, người xem hiểu rõ hơn hậu quả của việc vi phạm vùng biển nước ngoài, cũng như tầm quan trọng của việc ghi chép nhật ký khai thác và duy trì VMS. Nhờ cách làm sáng tạo này, tỷ lệ tàu cá mất kết nối VMS giảm rõ rệt so với cùng kỳ năm 2024.
Phương pháp này cũng được TP.HCM áp dụng khi tổ chức phiên tòa giả định, tọa đàm pháp luật về chống khai thác IUU tại phường Vũng Tàu và xã Long Hải. Phiên tòa được dàn dựng dựa trên tình huống thực tế, xét xử sơ thẩm vụ án hình sự về hai tội danh: “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép” và “Gây rối loạn hoạt động của phương tiện điện tử”.
Theo cáo trạng, vì mục đích trục lợi từ việc khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài, chủ tàu đưa ngư dân xuất cảnh trái phép để đánh bắt. Để tránh bị phát hiện, các bị cáo yêu cầu ngư phủ xóa số hiệu tàu cá và tháo thiết bị giám sát hành trình. Hành vi này được xác định gây nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trật tự quản lý hành chính và cản trở công tác chống khai thác IUU của Việt Nam.
Sẵn sàng đón đoàn thanh tra của EC
Theo dự kiến, cuối năm nay, Ðoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) sẽ sang Việt Nam kiểm tra việc thực hiện các yêu cầu chống khai thác thủy sản bất hợp pháp.
Trong buổi họp trực tuyến lần 23 của Ban Chỉ đạo quốc gia về gỡ "thẻ vàng" IUU ngày 25/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu cả nước luôn trong tâm thế sẵn sàng đón EC và cung cấp thông tin bảo đảm đầy đủ, thống nhất, đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương.
Theo dự kiến, cuối năm nay, EC sẽ sang Việt Nam kiểm tra việc thực hiện các yêu cầu chống khai thác thủy sản bất hợp pháp.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao tiếp tục kiểm tra, hướng dẫn tất cả các địa phương ven biển, có tàu cá chuẩn bị kỹ nội dung làm việc với đoàn thanh tra lần thứ 5 của EC. Tiếp tục hoàn thiện Kế hoạch đàm phán, làm việc với đoàn thanh tra của EC và báo cáo cập nhật tiến độ chống khai thác IUU.
Ngoài ra, chủ động liên hệ với Tổng vụ Các vấn đề về biển và hải sản của EC để làm rõ và cung cấp các thông tin cần thiết phục vụ đoàn thanh tra; thường xuyên giữ liên hệ, trao đổi, cung cấp đầy đủ thông tin với EC, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng những nội dung vượt thẩm quyền.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Chính phủ báo cáo bổ sung theo yêu cầu của EC, kèm các kịch bản tiếp đón đoàn kiểm tra. Trên cơ sở kết quả đạt được trong thời gian qua, Việt Nam đã đảm bảo và duy trì nghề cá hội nhập quốc tế một cách có trách nhiệm. Việt Nam hy vọng sẽ gỡ được “thẻ vàng” IUU, duy trì nghề cá có trách nhiệm, truy xuất nguồn gốc minh bạch về và phát triển bền vững.
"Chống khai thác IUU không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà là công việc lâu dài, thường xuyên. Các tỉnh cần chuẩn bị hồ sơ, minh chứng đầy đủ, sẵn sàng phục vụ đoàn thanh tra EC, quyết tâm cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” trong năm 2025", ông Tiến nhấn mạnh.
