Hộ kinh doanh lại bối rối với hóa đơn

Hộ có doanh thu thấp "thở phào"

Bà Trần Thị Hoa, chủ quán bún bò trên vỉa hè đường Hoàng Sa (TP.HCM), nói: "Nghe thông tin này tôi nhẹ cả lòng. Lâu nay, việc phải xuất hóa đơn điện tử tôi vẫn chưa thông. Mấy công ty bán hóa đơn cũng tới tuyên truyền, bảo mua máy, cài phần mềm này nọ đau cả đầu. Nói thật, bán mỗi ngày vài triệu bạc, mà máy móc, ra hóa đơn này nọ là quá mệt với người bán vỉa hè như tôi".

Tương tự, chủ hộ kinh doanh Cẩm Tú tại P.Tân Hòa, TP.HCM, chia sẻ: "Tôi bán tiệm tạp hóa, doanh thu chắc chắn dưới 1 tỉ đồng/năm. Lâu nay, điều tôi sợ nhất là phải mua máy, lập hóa đơn bán hàng cho từng chai tương ớt, hay vài ngàn đá viên. Nhiều khi nghe nhân viên các công ty bán hóa đơn và cả cán bộ thuế giải thích, thú thực tôi nản quá. Có lúc tôi nghĩ phải nghỉ bán luôn nếu bắt buộc có hóa đơn. Nay quy định vậy thì… dễ thở hơn rồi. Bán bao nhiêu, khai bấy nhiêu, đóng thuế thôi".

Đây cũng là tâm trạng chung của nhiều hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm (khoảng hơn 83 triệu đồng/tháng). Họ thấy "bớt phiền hà" hơn khi không phải đầu tư mua thiết bị khởi tạo hóa đơn điện tử, xuất hóa đơn, chữ ký số như trước đó.

Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Chuyên gia thuế Đinh Thị Huyền, Giám đốc Công ty CP tư vấn thuế Savitax, giải thích: Dự thảo nêu rõ là nếu hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm, đáp ứng điều kiện hạ tầng công nghệ thông tin và tự nguyện sử dụng hóa đơn điện tử thì ngành thuế sẽ khuyến khích và hỗ trợ. Trường hợp hộ kinh doanh không đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, nhưng có nhu cầu sử dụng thì cứ thực hiện khai và nộp thuế trước khi được cơ quan thuế cấp hóa đơn điện tử có mã theo từng lần phát sinh giao dịch bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Trong trường hợp đó, hộ kinh doanh thuộc nhóm 3 có thể yêu cầu hộ kinh doanh thuộc nhóm 2 ra hóa đơn điện tử khi có nhu cầu. Vấn đề của dự thảo là nêu rất rõ nguyên tắc khai, tính thuế của hộ kinh doanh phải chính xác, trung thực và đầy đủ nghĩa vụ thuế. "Cơ bản trong giai đoạn đầu của chính sách là khuyến khích chứ chưa bắt buộc nhóm hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm dưới 1 tỉ đồng phải tuân thủ hóa đơn điện tử. Bởi việc này sẽ tiêu tốn nhiều chi phí đầu vào cho hộ kinh doanh nhỏ. Tôi nghĩ chính sách hướng tới sự nhân văn, kích thích phát triển khu vực này", bà Đinh Thị Huyền nói.

Hộ doanh thu lớn lo không được khấu trừ

Tuy nhiên, nhóm hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, thuộc nhóm 3 theo Quyết định 3389 của Bộ Tài chính thì còn nhiều tâm tư. Bà Phương Liên và một số tiểu thương kinh doanh tại P.An Đông (TP.HCM) băn khoăn về rất nhiều nguyên liệu đầu vào mua từ các hộ sản xuất kinh doanh thuộc nhóm 2 (doanh thu dưới 3 tỉ đồng/năm). Nhóm này nếu có xuất hoá đơn điện tử khi bán hàng thì cũng không quy định thuế giá trị gia tăng (GTGT), theo đó, hộ kinh doanh thuộc nhóm 3 như bà sẽ không khấu trừ được... 

Bên cạnh đó, nếu các hộ có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm thì không có yêu cầu xuất hóa đơn bán điện tử theo mẫu quy định của Bộ Tài chính thì hộ có doanh thu lớn trên 3 tỉ đồng/năm có thể bị "thiệt đơn, thiệt kép". Vừa không được tính thuế giá trị gia tăng nguyên liệu đầu vào từ người bán, lại không có hóa đơn mua hàng từ nhóm hộ kinh doanh nhỏ này. Đây là khoảng trống mà các hộ kinh doanh hàng sỉ, có doanh thu lớn đang rất lo lắng. Bởi theo Quyết định 3389, hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, ngoài đóng thuế thu nhập cá nhân, còn phải đóng thuế GTGT theo công thức thuế GTGT đầu ra trừ cho thuế GTGT đầu vào.

Theo các chuyên gia thuế, trong quá trình chuyển đổi và xây dựng pháp lý về ngưỡng doanh thu chịu thuế, việc phân nhóm hộ kinh doanh để áp dụng chính sách kê khai thuế, ngưỡng doanh thu có thể áp dụng chế độ xuất hóa đơn từng lần bán hàng hay không… còn nhiều chi tiết "bỏ ngỏ". Có thể trong quá trình hoàn thiện các quy định, cơ quan quản lý sẽ làm từ từ, điều chỉnh để có quy định chặt chẽ hơn.

GS-TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, ĐH Kinh tế TP.HCM - cho rằng, chính sách chuyển thuế khoán sang thuế theo kê khai đối với hộ kinh doanh đạt 2 mục đích. Đó là tạo môi trường kinh doanh minh bạch, rõ ràng và công bằng. Thứ 2 là nuôi dưỡng nguồn thu, khuyến khích hộ kinh doanh có doanh thu lớn, càng hoạt động lớn hơn, chuyên nghiệp hơn, "lên đời" thành lập doanh nghiệp. Trong thực tế, thu ngân sách từ hộ kinh doanh sẽ tăng tốt hơn nữa khi công tác chuyển đổi số, hóa đơn điện tử, dữ liệu hàng hóa đầu vào được kiểm soát tốt. Với đề xuất ngưỡng doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm không cần sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, chuyên gia này đề xuất nên đưa 1 tỉ thành ngưỡng doanh thu không chịu thuế đối với hộ kinh doanh.

"Quan điểm của tôi là ngành thuế không nên lo ngại hụt thu nếu phải nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh. Nếu quá tập trung vào ngưỡng thấp, sẽ tốn rất nhiều chi phí, nguồn lực để kiểm soát, thậm chí nguy cơ thu không đủ bù chi. Hiện tại ngưỡng doanh thu 500 triệu đồng/năm theo đề xuất mới cũng còn thấp. Để có sự thống nhất và dễ hiểu, dễ áp dụng, nên có ngưỡng doanh thu chịu thuế thu nhập cá nhân và hộ kinh doanh ngang bằng doanh thu hộ kinh doanh phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo khi bán hàng. Như vậy, những thắc mắc, băn khoăn về hóa đơn đầu vào đối với hộ kinh doanh nhóm 3, mua hàng từ nhóm 2 được giải quyết phần nào. Quy định này đồng nghĩa với việc ngành thuế phải chấp nhận biên nhận mà hộ kinh doanh nhóm 3 kê khai khi đóng thuế", GS-TS Võ Xuân Vinh đề xuất.