Lưới xanh phủ bên ngoài các tòa nhà trong vụ cháy chung cư Hong Kong (Ảnh: Reuters).
Sau khi ngọn lửa thiêu rụi khu chung cư Wang Fuk Court ở quận Tai Po, Hong Kong được dập tắt vào ngày 28/11, cảm giác sợ hãi và bàng hoàng ban đầu của người dân đã chuyển thành cơn giận dữ khi họ đang cố gắng lý giải thảm kịch này.
Với ít nhất 128 người thiệt mạng, hơn 70 người bị thương và 200 người mất tích, đây là vụ hỏa hoạn nghiêm trọng nhất ở Hong Kong trong nhiều thập niên.
Người dân Hong Kong đang hướng cơn thịnh nộ của họ vào một số bên. Trong khi đó, chính quyền cho đến nay đã bắt giữ 11 người, mở cuộc điều tra hình sự và điều tra tham nhũng về vụ việc.
8 người bị bắt giữ vào ngày 28/11, bao gồm 2 giám đốc của công ty tư vấn xây dựng Will Power Architects, 2 quản lý dự án giám sát công tác bảo trì của khu chung cư, 3 nhà thầu phụ trách giàn giáo tre và một người môi giới. 3 người khác - gồm 2 giám đốc và một nhân viên cấp cao của công ty bảo trì tòa nhà Prestige Construction & Engineering - đã bị bắt vào ngày 27/11.
Các nhà chức trách cho rằng, nguyên nhân khiến ngọn lửa lan rộng "nhanh bất thường" là do các tấm xốp dễ cháy được dán vào khung cửa sổ bên ngoài các căn hộ để bảo vệ các tấm kính khỏi hoạt động cải tạo bên ngoài tòa nhà.
Trước đó, họ nêu giả thuyết lưới xanh và tấm nhựa trên giàn giáo bao quanh các tòa nhà là nguyên nhân khiến đám cháy lan nhanh, nhưng sau đó xác nhận kết quả kiểm tra cho thấy các tấm lưới "không bắt lửa".
Trong khi đó, người dân địa phương chỉ trích một số kênh truyền thông vì đã vội vàng “đổ lỗi” cho giàn giáo tre - một biểu tượng văn hóa được yêu thích ở Hong Kong, nhưng đang bị chính quyền tích cực loại bỏ.
Ngay sau khi tin tức về vụ cháy được công bố vào ngày 26/11, nhiều kênh truyền thông nước ngoài đã nhanh chóng đưa tin về những tranh cãi liên quan đến việc sử dụng giàn giáo tre trong thời gian dài ở Hong Kong. Các kênh này lấy dẫn chứng ít nhất 2 vụ cháy liên quan đến giàn giáo tre trong năm nay.
Quan chức Hong Kong Eric Chan sau đó cho biết chính quyền đặt mục tiêu thay thế hoàn toàn giàn giáo tre bằng vật liệu kim loại càng sớm càng tốt. Ông cho rằng, "mặc dù đã có lịch sử lâu đời ở Hong Kong, nhưng về cơ bản, khả năng chống cháy của giàn giáo tre không bằng kết cấu kim loại".
Tuy nhiên, những bức ảnh từ hiện trường vụ cháy được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội cho thấy nhiều kết cấu tre của các tòa nhà vẫn còn nguyên vẹn, mặc dù hơi bị cháy xém, sau khi phần lớn đám cháy đã được dập tắt. Trong khi đó, lưới xanh trên giàn giáo đã bị mềm nhũn và tan chảy.
Giàn giáo tre bên ngoài tòa nhà ở Hong Kong (Ảnh: Reuters).
Chủ tịch Tổng liên đoàn Công nhân Xây dựng Hong Kong Chau Sze Kit cho biết giàn giáo kim loại có những rủi ro riêng trong trường hợp hỏa hoạn, chẳng hạn nóng lên nhanh hơn và dễ bị sập ở một số nhiệt độ nhất định.
"Dù là tre hay kim loại, chúng đều an toàn khi sử dụng miễn là được quản lý tốt và tuân thủ các quy định", ông Chau phát biểu trên một chương trình truyền hình địa phương.
Luật sư Clara Lo bày tỏ sự bức xúc trước việc giàn giáo tre bị cho là nguyên nhân dẫn đến vụ cháy.
“Thật bức xúc khi thấy các nhà bình luận, đặc biệt là những người không ở Hong Kong, chỉ trích tre như thể chúng là nguyên nhân gây ra hỏa hoạn, hoặc bằng cách nào đó chứng minh chúng ta lạc hậu”, bà Clara viết trong một bài đăng trên LinkedIn, thu hút hơn 500 lượt phản hồi trong vòng chưa đầy một ngày.
“Việc vội vàng đổ lỗi cho giàn giáo tre không chỉ là sự lười biếng; mà còn là sự thiếu trung thực”, bà Clara bình luận.
Những người Hong Kong khác đang yêu cầu xem xét kỹ lưỡng liệu chính quyền có sơ suất trong việc đảm bảo các quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy hay không.
Những điều này bao gồm việc liệu các cơ quan quản lý có đảm bảo chất chống cháy được sử dụng đầy đủ trên giàn giáo và lưới hay không, và mức độ dễ cháy của chúng có được chấp nhận theo tiêu chuẩn quốc tế - chứ không chỉ riêng Trung Quốc hay không.
Người dân Hong Kong đang hoài nghi về việc liệu có sự thiếu giám sát nào từ phía chính quyền, hay việc các nhà thầu tư nhân vi phạm an toàn, có thể đã góp phần gây ra vụ cháy hay không.
Giả thuyết cho rằng, thói quen hút thuốc của công nhân xây dựng xung quanh công trường cải tạo tòa nhà có thể là nguyên nhân gây ra hỏa hoạn, cũng đang lan rộng. Người dân đã phàn nàn về việc công nhân hút thuốc ngay cả khi họ đang làm việc trên giàn giáo.
Hậu quả của vụ cháy càng trầm trọng hơn khi hệ thống báo cháy của toàn bộ khu chung cư ở cả 8 tòa nhà đều bị trục trặc, theo thông tin từ chính quyền vào ngày 28/11 sau cuộc điều tra sơ bộ. Điều này đồng nghĩa với việc cư dân đã chậm trễ - hoặc thậm chí có thể không có cơ hội - sơ tán.
Theo truyền thông địa phương, công ty bảo trì tòa nhà Prestige Construction, hiện bị điều tra, đã có tiền án về vi phạm an toàn.
Việc xác định nguyên nhân chính xác gây ra đám cháy, khiến vụ hỏa hoạn lan rộng nhanh chóng và tàn phá nặng nề về người và nhà cửa, chắc chắn sẽ mất vài tuần, thậm chí vài tháng nữa.
Trong khi đó, người dân Hong Kong dường như đã đưa ra kết luận.
Nhà bình luận xã hội Fung Hei Kin đã tóm tắt ý kiến phổ biến của người dân Hong Kong trong một bài đăng trên Facebook vào ngày 27/11, nhanh chóng thu hút hơn 11.000 lượt phản hồi và hơn 1.600 lượt chia sẻ.
“Sự thiếu trách nhiệm của các nhà thầu, sự tắc trách của các kỹ sư giám sát, sự chủ quan của các cơ quan chính quyền, và việc vứt bỏ tàn thuốc lá bừa bãi chính là nguyên nhân gốc rễ của thảm họa tại Wang Fuk Court”, ông Fung bình luận.
