Người nông dân bất ngờ đào được con rắn đen mắt đỏ
Cuối thu năm 1983, tại thôn Can Gia Đại thuộc ngoại ô thành phố Gia Hưng tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, người nông dân Phó Thành Miêu đang đào măng trong khu rừng trúc sau làng. Khi lưỡi cuốc chạm phải vật gì đó cứng rắn dưới đất, phát ra âm thanh khác lạ so với đá, ông dừng lại, gạt lớp đất phía trên và bất ngờ nhìn thấy một vật dài, toàn thân đen bóng, hình dạng giống hệt một con rắn. Ở vị trí mắt rắn, còn có hai chấm tròn màu đỏ sẫm.
Phó Thành Miêu từng tham gia thi công công trình thủy lợi lớn như đào kênh Thái Phố nối Giang Tô, Chiết Giang, Thượng Hải. Khi đó, ông từng thấy từ lớp đất sâu xuất lộ những mảnh gốm cổ, được người có hiểu biết xác định là đồ thời Tống. Nhờ trải nghiệm ấy, ông nghĩ rằng thứ mình đào được lần này có thể là đồ cổ.
Người nông dân đào trúng một vật dài, toàn thân đen bóng, hình dạng giống hệt một con rắn. (Ảnh: Sohu)
Mang về nhà rửa sạch lớp bùn, vật thể lộ rõ là một món đồ kim loại với phần đầu ngẩng cao, thân phủ kín những đường vân tinh xảo mô phỏng vảy. Lớp vảy ấy được tạo bởi kỹ thuật đan xen vàng và bạc vô cùng tinh vi; trên thân còn đính nhiều viên lam ngọc tỏa ánh xanh thẳm.
Tin ông Phó đào được bảo bối nhanh chóng lan khắp thôn, khiến dân làng xôn xao. Người thì bảo đó là đồ trấn trạch, kẻ lại cho rằng hình dạng giống rắn, mắt thì đỏ, e là điềm xấu.
Chuyên gia khẳng định không phải rắn mà là rồng
Thông tin được báo lên phòng quản lý văn vật Gia Hưng rồi tới Viện Khảo cổ Chiết Giang. Chỉ ba ngày sau, chuyên gia lão luyện Tống Tiên Thế, một thành viên chủ chốt từng tham gia khai quật di chỉ Hà Mỗ Độ dẫn đoàn khảo cổ từ Hàng Châu về thôn. Nhìn kỹ món đồ, ông nhanh chóng xác định đây là cổ vật kim loại thời Đông Hán, tên chính xác là Thần câu năm Bính Ngọ.
Lớp vảy ấy được tạo bởi kỹ thuật đan xen vàng và bạc vô cùng tinh vi; trên thân còn đính nhiều viên lam ngọc tỏa ánh xanh thẳm. (Ảnh: Sohu)
Ông giải thích với dân làng rằng đầu móc tuy giống đầu rắn nhưng đó là phong cách nghệ thuật thời Hán thường rút gọn sừng rồng thành khối u tròn như mào rắn; còn móng rồng được ẩn trong hoa văn kim ngân khảm vảy phủ toàn thân. Đặc biệt, món đồ dùng tới ba kỹ thuật kim loại thượng thừa là đồng mạ vàng, kim ngân khảm và khảm lam ngọc, cho thấy trình độ thủ công cực cao của vùng Giang Nam thời Đông Hán. Hình thái rồng pha rắn phản ánh tín ngưỡng long xà từng tồn tại trong văn hóa bản địa. Đây là món đồ có giá trị cực kỳ lớn
Ký ức của người nông dân mở ra cánh cửa lịch sử bị lãng quên
Nghe chuyên gia giảng giải, Phó Thành Miêu nhớ lại rằng hơn 20 năm trước, khi đào kênh Hồng Kỳ, công nhân từng xúc được nhiều mảnh đồng tương tự nhưng vì không biết giá trị nên đem bán theo ký. Nghĩ lại vô cùng tiếc nuối.
Lần này, không do dự, ông lập tức giao nộp cổ vật cho nhà nước. Tỉnh Chiết Giang tuyên dương, thưởng ông và mời tham gia lớp tập huấn điều tra văn vật. Dù chỉ học hết lớp bình dân học vụ, nhưng nhờ kinh nghiệm làm nông và kiến thức được đào tạo, ông sớm hỗ trợ các nhà khảo cổ phát hiện thêm ba điểm di chỉ mới thời đồ đá mới.
Sau khi giá trị di chỉ được xác lập, Phó Thành Miêu tình nguyện làm người tuần tra. Ông thông thạo địa hình, mưa nắng đều không bỏ buổi nào. Năm 1987, mùa mưa lớn, ông phát hiện trên sườn núi có mảnh gốm bị nước cuốn lộ ra, từ đó thúc đẩy cuộc khai quật cấp cứu một quần thể mộ táng văn hóa Mã Kiều. Cả đội khảo cổ dựng trạm làm việc tạm ngay trong nhà ông, vợ chồng ông nấu cơm bằng ống tre để đãi họ, câu chuyện này đến nay vẫn được truyền lại.
Ngày nay, món cổ vật Thần câu năm Bính Ngọ giờ đã thành quốc bảo cấp một được trưng bày trong bảo tàng Gia Hưng. (Ảnh: Sohu)
Ít ai biết, Phó Thành Miêu từng là chiến sĩ tình nguyện, liều mình cứu 27 thương binh giữa bom đạn. Sau chiến tranh, ông im lặng làm nông, giấu kỹ huân chương dưới đáy rương. Đến năm 1995, khi làng lập nhà truyền thống, ông mới đem toàn bộ tặng lại.
Ngày nay, món cổ vật Thần câu năm Bính Ngọ giờ đã thành quốc bảo cấp một được trưng bày trong bảo tàng Gia Hưng. Bên cạnh là câu chuyện cảm động về việc năm ấy, để giao vật lên huyện, ông bọc món đồ bằng 7 lớp vải dầu, đội mưa đạp xe hơn 20 km đường núi lầy lội. Về đến nhà thì toàn thân ướt lạnh, sốt li bì ba ngày.
Năm 2010, cuộc tổng kiểm kê văn vật lần thứ ba diễn ra. Dù đã hơn 80 tuổi, chân phải chống gậy, ông vẫn cố lên lại khu rừng trúc năm xưa chỉ để xác nhận xem dưới lớp đất ấy, liệu còn món cổ vật nào chưa từng lộ diện.
Theo Sohu, Sina, 163
