Những công trình nào sẽ được Giải thưởng VinFuture 2025?
Từ hôm qua 1.12, nhiều nhà khoa học hàng đầu thế giới đã có mặt tại Hà Nội để tham dự Tuần lễ Khoa học công nghệ VinFuture 2025. Tâm điểm của tuần lễ sẽ là lễ trao Giải thưởng VinFuture 2025 với giải thưởng chính giá trị 3 triệu USD và 3 giải đặc biệt mỗi giải giá trị 500.000 USD.
Là giải thưởng do người Việt Nam sáng lập và trao giải thưởng tại Việt Nam nên dư luận trong nước vẫn mong chờ có thêm nhà khoa học Việt Nam (sau cố GS Võ Tòng Xuân) được xướng tên trong lễ trao giải.
GS Đặng Văn Chí, thành viên Hội đồng Giải thưởng VinFuture
ẢNH: THANH LÂM
Trao đổi với báo chí nhân khởi động Tuần lễ VinFuture, GS Đặng Văn Chí, Viện Nghiên cứu ung thư Ludwig (Mỹ), thành viên Hội đồng Giải thưởng VinFuture, cho rằng Việt Nam cần thêm thời gian để có thành tựu khoa học đỉnh cao, nhưng ngay từ giờ các nhà khoa học Việt Nam vẫn có thể đặt kỳ vọng vào một số giải đặc biệt Giải thưởng VinFuture.
GS Đặng Văn Chí cho biết, sau 5 năm, tất cả các trường đại học lớn của thế giới đã biết đến tiếng tăm của Giải thưởng VinFuture, hiện có đề cử cho giải thưởng đến từ các đại học này.
"Sau khi được trao giải VinFuture, đã có ít nhất 4 nhà khoa học (theo tôi thì thực chất phải là 5) giành được giải Nobel. Như vậy, chúng tôi - với tư cách là thành viên hội đồng xét giải đã chọn đúng người, chọn được công trình thực sự xứng đáng để vinh danh", GS Đặng Văn Chí nói.
Về khả năng những công trình nào được trao giải năm nay, GS Đặng Văn Chí cho biết, thông điệp của VinFuture là khoa học công nghệ phụng sự nhân loại, vì vậy các công trình được vinh danh phải có ý nghĩa tác động tích cực tới hàng triệu, thậm chí hàng tỉ người trên thế giới. Nhìn lại 4 mùa giải đã trao thì thấy mỗi giải thưởng đều là những khám phá tuyệt vời, trải rộng từ y học, năng lượng đến tất cả các lĩnh vực phục vụ trực tiếp cho đời sống nhân loại.
GS Đặng Văn Chí nói: "Hiện tại, tôi không thể tiết lộ cụ thể. Tôi chỉ có thể nói: đó phải là những nghiên cứu ảnh hưởng tới hàng triệu người. Đó có thể là công trình giải quyết vấn đề làm sao cung cấp được nhiều lương thực hơn cho nhân loại. Hoặc có thể là nghiên cứu làm sao để đại dương, hoặc không khí mà con người đang hít thở… trở nên trong lành hơn. Bất kỳ nghiên cứu nào thực sự có thể cải thiện cuộc sống của nhân loại đều thể được Giải thưởng VinFuture, chưa được năm nay thì sẽ được trong tương lai".
Cần thêm thời gian để có thành tựu đỉnh cao
Cho đến nay mới chỉ có một nhà khoa học Việt Nam đoạt giải là cố GS Võ Tòng Xuân (năm 2023, giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển, cùng với một giáo sư người Mỹ gốc Ấn Độ). Vì vậy, dư luận trong nước vẫn nóng lòng mong chờ câu trả lời cho câu hỏi ai là nhà khoa học Việt Nam tiếp theo được vinh danh tại Giải thưởng VinFuture.
Trước băn khoăn này, GS Đặng Văn Chí chia sẻ: "Tôi là người Việt Nam nên tôi hiểu chúng ta đã trải qua những khó khăn nào. Sau nhiều thập kỷ chiến tranh và hậu chiến tranh, vài chục năm gần đây đời sống của chúng ta đã được cải thiện đáng kể. Năm nay, chúng ta kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước, 80 năm Quốc khánh. Hiện nay, chúng ta đã có quỹ đạo rất rõ ràng hướng tới tương lai mà trong đó đầu tư đột phá phát triển cho khoa học công nghệ là chiến lược quan trọng.
Nhưng đầu tư vào khoa học cần có thời gian để có thành tựu đỉnh cao. Vài ba năm nay chúng tôi cũng nhận được một số ít đề cử từ Việt Nam. Tôi tin rằng số lượng đề cử sẽ tăng theo thời gian. Và tôi hy vọng rằng Giải thưởng VinFuture thực sự là động lực cho các nhà khoa học và công nghệ trẻ Việt Nam phấn đấu".
GS Đặng Văn Chí cho rằng, để khát vọng được vinh danh tại lễ trao giải VinFuture trở thành hiện thực, các nhà khoa học Việt Nam cần dành mối quan tâm sâu sắc cho các lĩnh vực được VinFuture đề cao, chẳng hạn như giải quyết các vấn đề của môi trường sống, để làm chủ công nghệ cốt lõi các lĩnh vực liên quan.
"Có một hạng mục mà tôi nghĩ rằng các nhà khoa học Việt Nam, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ, có thể quan tâm, là giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nữ. Nhìn vào những năm qua chúng ta thấy có xu hướng "trẻ hóa" chủ nhân giải đặc biệt này. Do đó, không nhất thiết phải là những nhà khoa học gạo cội như là cố GS Võ Tòng Xuân mới dám kỳ vọng được giải", GS Đặng Văn Chí nói.
