Những năm đầu thập niên 1970, ca khúc Ru con tình cũ của tác giả có cái tên thật lạ "Đynh Trầm Ca" xuất hiện trên các phương tiện truyền thông được công chúng ưa thích. Nội dung ca khúc là lời than vãn, phân trần của một thiếu phụ lỡ làng duyên phận: "Thôi anh ơi, anh đừng hờn trách nữa. Đời em như rong rêu tội tình. Xin gục đầu ghi dấu ăn năn. Thôi đừng buồn em nữa nghe anh…".
BÓNG HỒNG CỦA 2 NHẠC SĨ TÀI HOA
Tháng 5.1988 trên Báo Thanh Niên xuất hiện bài thơ Bất chợt trên bến đò ngang của Đynh Trầm Ca: "Một chiều qua bến đò ngang/Tình cờ nghe bài hát cũ/Người hành khất mù và cô gái nhỏ/Cây guitar lạc phím tự bao giờ… Mười mấy năm rồi người con gái sang sông/Tôi viết lời ca sao buồn quá vậy?/Những lời ca cho lòng tôi thuở ấy/Ai biết bây giờ/Bố con người hành khất dùng để ăn xin?". Nhìn tên tác giả, người đọc tinh ý sẽ biết ngay "những lời ca cho lòng tôi thuở ấy" chính là bài Ru con tình cũ mà "bố con người hành khất dùng (hát) để ăn xin" - và trong số hành khách qua đò lại có mặt tác giả, hoàn cảnh thật trớ trêu, chua xót...
Nhạc sĩ Đynh Trầm Ca
Ảnh: Hà Đình Nguyên
Sau này, người viết gặp tác giả Đynh Trầm Ca ở tòa soạn Báo Thanh Niên (anh đến nhận nhuận bút thơ). Anh kể: Trước 1975 anh đã sáng tác nhiều ca khúc như: Dưới trời dĩ vãng, Phượng ca…; riêng Ru con tình cũ (sáng tác năm 1967, nhưng đến 1970 mới nổi tiếng nhờ giọng hát của Lệ Thu) tiền tác quyền được hơn 10 cây vàng… Sau 1975, anh bỏ dạy học ở Trường bán công Nguyễn Duy Hiệu (trước kia thuộc Vĩnh Điện, Quảng Nam) phiêu bạt xuống các tỉnh miền Tây làm đủ thứ nghề: phụ hồ, khuân vác, đốt than (bài thơ Bất chợt trên bến đò ngang ra đời trong giai đoạn này).
Tôi hỏi: "Nghe nói bài Ru con tình cũ của anh và bài Thu, hát cho người của nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển là cùng viết cho một người con gái?". Anh cười khà khà: "Chuyện cũ, mà nếu tau kể thì có hay ho chi mô. Tau cho mi số điện thoại của ông anh rể của cô đó và cả của cô đó nữa. Mi hỏi đi!". Vậy là tôi gọi ra Quảng Nam, "ông anh rể của cô đó" kể: "Ông Mạc Phụ (tên thật của Đynh Trầm Ca) quen cô nớ là qua tui. Dạo đó tui để ý cô chị, cổ bị bệnh, tui muốn đến thăm nhưng đi một mình thì hơi run, bèn rủ ông Phụ đi theo. Ai dè, tới nhà hắn gặp cô em, đâm ra như… mất hồn!". Tôi gọi cho nhân vật chính - người đẹp của một thời, chị cười bảo: "Dạo đó tôi với anh Đynh Trầm Ca cũng có tình cảm nhưng chỉ là tình cảm tuổi mới lớn. Hồi quen anh ấy, tôi mới học lớp Đệ Lục (lớp 7 bây giờ), nhưng rồi không duyên nợ. Tôi lấy chồng năm 1966. Một năm sau thì tôi biết anh Đynh Trầm Ca có viết bài Ru con tình cũ…". "Do đâu chị biết được?". "Chu choa, bài này được hát ra rả trên radio, không muốn nghe cũng phải nghe! Còn chuyện anh Vũ Đức Sao Biển thì sau này tôi có nghe một người bạn gái kể là anh ấy cũng có tình cảm với tôi và có viết bài Thu, hát cho người…".
Bìa tờ nhạc Ru con tình cũ
Ảnh: T.L
CÓ MỘT DÒNG SÔNG CHẢY TRÀN TRONG TRÍ NHỚ
Trong tháng ngày lang bạt ở miền Tây, ngày lao động chân tay dãi dầu mưa nắng, đêm về bên ly rượu trắng và cây đàn, Đynh Trầm Ca đã cám cảnh làm nên những ca khúc mang đầy nỗi niềm: "Bước lên cầu ngắm lục bình trôi, mà chạnh thương những đời xa xứ. Thương con sông đã bỏ ngọn nguồn, trôi lênh đênh trong mưa gió buồn…" (Bên cầu nhớ người); và những: Vầng trăng đơn chiếc, Điệu hò phu thê (thơ Nguyễn Hồ), Về trên lá cỏ ngậm ngùi, Trăng hờn tủi... Rồi anh bén duyên cùng một thôn nữ nhỏ hơn anh gần 20 tuổi, quê Sóc Trăng tên Mã Thị Thu Giang, khi đó anh đã ngoài bốn mươi tuổi. Từ khi có vợ, thỉnh thoảng những bài hát âm hưởng dân ca của anh lại được ký tên chung: Đynh Trầm Ca - Mã Thị Thu Giang: Chài lưới, Mẹ là quê hương, Trai tài gái sắc, Rượu cưới ngày xuân...
Khi có thêm đứa con trai, không thể để vợ con "lênh đênh giang hồ" với mình mãi được, đầu thập niên 1990 anh đưa gia đình về TP.HCM và làm biên tập cho hãng băng đĩa Saigon Audio. Trong giai đoạn này, anh có thực hiện một album mang chủ đề Sông quê. Chủ đề này đã gợi hứng cho anh viết ca khúc Sông quê mà chất liệu là những kỷ niệm thời yêu nhau với cô nữ sinh miền sông nước Sóc Trăng: "Có một dòng sông chảy tràn trong trí nhớ, làng em bên lở, làng anh ở bên bồi/Mỗi ngày em qua bên này sông đi học, dưới bến con đò chờ trong bóng mù u… Ơi, con sông quê, bao năm đã lở, đã bồi/Đời biển dâu nên anh cũng dạt quê người…". Ca khúc này được Thái Châu và Phi Nhung song ca cũng nổi tiếng không kém Ru con tình cũ…
Năm 1998, Đynh Trầm Ca đưa vợ con trở về quê cũ để gần gũi chăm sóc mồ mả ông bà, cha mẹ. Trên mảnh đất hương hỏa, anh mở một quán cà phê lấy tên là Thạch Trúc Viên (TT.Vĩnh Điện, Điện Bàn, Quảng Nam, nay thuộc P.Điện Bàn, TP.Đà Nẵng), rồi cưới vợ cho con… Giai đoạn này anh vẫn sáng tác đều đặn với: Về lại đồi sim, Rừng cây chim đến, Ru tương lai buồn, Mưa La Qua mưa Vĩnh Điện, Nỗi buồn chim sáo (viết chung với Huỳnh Ngọc Đông)… Huế cũng là một đề tài được gửi gắm trong sáng tác của anh: Mắt Huế xưa (viết chung với Quốc Dũng), Mưa bên thành phượng cũ, Nhớ Tần phi… Đặc biệt là ca khúc Chuyện tình Hương Giang được ca sĩ Quang Lê trình bày rất thành công… Trong khoảng 20 năm nay, vì tình hình sức khỏe, nhạc sĩ Đynh Trầm Ca không còn sáng tác, sau khi để lại cho đời 2 tập thơ và hơn 100 ca khúc.
Cùng với tuổi tác, sức khỏe của anh càng giảm dần với nhiều thứ bệnh tật: 2 lần bị đột quỵ, phải ngồi xe lăn… Những cơn bão liên tiếp trong tháng 11.2025 đổ vào miền Trung cũng là lúc bệnh tình anh trở nặng. Nhiều bạn bè đến thăm, chụp hình anh đeo máy thở nằm trên chiếc giường mà nước ngập cả 4 chân!
Giờ thì anh đã rời xa trần thế, như anh từng dự cảm: "Tạ ơn em cho tôi nấm mồ. Xin cúi chào trước dĩ vãng thân thương" (Dưới trời dĩ vãng).
