Phổ điểm “vênh” lạ ở kỳ thi đánh giá năng lực lớn nhất cả nước

Trong báo cáo công tác tổ chức và kết quả kỳ thi đánh giá năng lực năm 2025 công bố mới đây, Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo, Đại học Quốc gia TPHCM đưa ra những lý giải về phổ điểm “vênh” nhau giữa 2 đợt thi.

Phân tích kết quả thi của thí sinh đã tham dự kỳ thi năm 2025 của Đại học Quốc gia TPHCM thể hiện phổ điểm thi ở mỗi đợt đều có dạng gần với phân bố chuẩn, độ rộng của phân bố điểm thể hiện bài thi có mức độ phân hoá tốt, phù hợp mục tiêu tuyển sinh đại học.

Phân bố điểm của đợt 2 có xu hướng “lệch phải” và trải rộng hơn so với đợt 1, phản ánh mức điểm trung bình cao hơn và độ phân tán lớn hơn.

Điều này, theo Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo, Đại học Quốc gia TPHCM có thể do 3 nguyên nhân.

Thứ nhất, trong tổng số thí sinh dự thi đợt 2, có hơn 65.000 thí sinh (chiếm 71,27%) đã từng tham gia thi ở đợt 1. Phân tích kết quả cho thấy nhóm thí sinh này có điểm thi đợt cao hơn mặt bằng chung, thuộc nhóm có năng lực khá trở lên.

Việc nhóm thí sinh này tiếp tục dự thi ở đợt 2 góp phần làm dịch chuyển phân bố điểm theo hướng lệch phải.

Thứ hai, đợt 2 diễn ra sau đợt 1 khoảng 2 tháng, thí sinh có thêm thời gian ôn tập và củng cố kiến thức. Đồng thời, do đã có trải nghiệm ở đợt 1, thí sinh có thêm kinh nghiệm về cấu trúc đề, kỹ năng quản lý thời gian, tâm lý phòng thi và cách tránh những sai sót trước đó nên kết quả bài thi được cải thiện.

Thứ ba, theo đơn vị này, đợt 2 thường thu hút nhóm thí sinh có động lực cao, có mục tiêu rõ ràng trong việc cải thiện hoặc tối ưu hóa điểm số để xét tuyển.

Trong khi đó, nhiều thí sinh có học lực chưa tốt hoặc không thực sự đầu tư cho kỳ thi có xu hướng không đăng ký hoặc không tham gia lại đợt 2. Việc này làm thay đổi cơ cấu thí sinh, tăng tỷ lệ thí sinh có học lực khá, giỏi, góp phần nâng mặt bằng điểm thi.

Trước đó, vào tháng 6 vừa qua, sau khi Đại học Quốc gia TPHCM công bố kết quả kỳ thi đánh giá năng lực năm 2025, phóng viên Dân trí đã đặt ra vấn đề về phổ điểm có độ vênh bất thường giữa 2 đợt thi.

Cụ thể, điểm trung bình đợt 2 là 718,7, cao hơn đợt 1 tới 100,4 điểm. Mức chênh lệch này được ghi nhận là cao nhất từ trước đến nay.

So với mức trung bình của giai đoạn 2023-2025 được ban tổ chức công bố nằm trong khoảng 640-665, điểm trung bình đợt 2 cũng cao hơn tới 53-78 điểm. Sự biến động này đặt ra câu hỏi lớn về tính ổn định và chuẩn hóa của kỳ thi.

Từ sự chênh lệch này, một số chuyên gia tuyển sinh lo ngại về mức độ chuẩn hoá của đề thi giữa các đợt thi và cả nguy cơ tiềm ẩn về tính công bằng trong xét tuyển giữa 2 đợt khi dùng để xét tuyển. 

Thời điểm đó, nguyên giám đốc một trung tâm khảo thí của cơ sở giáo dục đại học có kinh nghiệm về thi đánh giá năng lực nhận định sự chênh lệch lớn giữa 2 đợt không thể chỉ lý giải bằng yếu tố “có thể do thi lại hay luyện tập”.

Phổ điểm đợt 2 dịch sang phải phản ánh khả năng đề thi dễ hơn, ít gây nhiễu hơn hoặc rõ ràng hơn trong cách ra đề và đánh giá.

Bởi Đại học Quốc gia TPHCM không công bố đề thi nên nhiều chuyên gia nhận định không loại trừ có khả năng đề thi chưa được chuẩn hóa đầy đủ giữa các đợt.

Chuyên gia này phân tích thêm, với quy mô lớn và khoảng cách thời gian hợp lý giữa 2 đợt thi, lý tưởng là kết quả cần ổn định và có thể so sánh được. Tuy nhiên, chênh lệch rõ rệt như trên đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nghiêm túc đánh giá lại toàn diện đề thi và cần chuẩn hóa điểm số giữa các đợt thi thông qua các phương pháp chuyên môn như equating (tương đương) hoặc quy đổi theo phần trăm thứ hạng.

Ngoài ra, biện pháp tiếp theo là xây dựng ngân hàng đề thi chuẩn hóa, kiểm định chất lượng câu hỏi trước và sau thi.

Đến nay, kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TPHCM vẫn là kỳ thi đánh giá năng lực có quy mô lớn nhất cả nước về số thí sinh dự thi và số trường sử dụng kết quả xét tuyển.

Năm 2025, trong cả 2 đợt thi có hơn 152.000 thí sinh dự thi ứng với hơn 218.540 lượt thí sinh dự thi và hơn 110 cơ sở giáo dục sử dụng kết quả xét tuyển.