Thực hành phó mặc cho bệnh viện
Từ năm thứ 2, sinh viên Y khoa bắt đầu học lâm sàng tại phòng khám, bệnh viện. Họ được nhà trường “bàn giao” cho bệnh viện để cầm tay chỉ việc. Đào tạo thực tế phần lớn phụ thuộc hướng dẫn từ các y bác sĩ tại cơ sở thực hành. Nhiều khoảng trống sinh ra khi các kĩ năng mềm, sinh viên sẽ phải tự học, tự bơi.
Thực hành là yêu cầu sống còn đối với sinh viên ngành y. Ảnh: HOA BAN
Tiến sĩ N.T.A đang giảng dạy tại một trường y dược của Hà Nội khẳng định, đang có khoảng cách rất lớn trong đào tạo y khoa. Khi nhà trường phó mặc sinh viên cho bệnh viện, phòng khám, thứ nhận về có thể là bác sĩ có tâm, có tầm do sinh viên tự học, tự nhận thức và may mắn được đội ngũ y bác sĩ tận tình chỉ bảo; hoặc có thể là một bác sĩ chưa thành danh nhưng đã biết cách hành bệnh nhân.
Thực tập tại bệnh viện đang là vấn đề quan ngại của các chuyên gia, các cơ sở giáo dục ĐH. Một số trường đào tạo y dược có bệnh viện, phòng khám như Trường ĐH Y Hà Nội, Trường ĐH Y dược (ĐH Quốc gia Hà Nội), ĐH Phenikaa. Nhưng các bệnh viện này chưa đáp ứng hết được nhu cầu thực hành, thực tập của sinh viên trong trường. Bên cạnh đó còn nhiều trường ĐH, CĐ trên địa bàn cũng đào tạo nhóm ngành sức khỏe gây nên tình trạng quá tải chỗ thực tập.
Thống kê của Bộ Y tế, cả nước có tới 214 cơ sở đào tạo nhân lực y tế, trong đó 66 cơ sở giáo dục ĐH, 139 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, 9 Viện nghiên cứu có đào tạo tiến sĩ. Các cơ sở đào tạo này tập trung tại 2 thành phố lớn Hà Nội, TPHCM. Bệnh viện tại đây đang phải chịu áp lực lớn từ sinh viên thực tập. Riêng tại Hà Nội có khoảng trên 100 bệnh viện công, tư và vài trăm phòng khám. Nhưng trong số này, không phải bệnh viện/phòng khám nào cũng đủ điều kiện để sinh viên ngành y thực tập.
Tại hội thảo đánh giá kết quả triển khai thực hiện Nghị định số 111 của Chính phủ quy định về tổ chức đào tạo thực hành trong đào tạo khối ngành sức khỏe và góp ý nội dung sửa đổi nghị định, TS. Vũ Văn Hoàn, Viện Chiến lược và chính sách y tế cho biết, viện tổ chức nghiên cứu để đánh giá tình hình 5 năm triển khai Nghị định 111. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sự phối hợp giữa trường và bệnh viện vẫn còn nhiều vướng mắc. Chẳng hạn, trên giấy tờ, các trường ngoài công lập có các chương trình, kế hoạch bài bản, chi tiết hơn so với nhiều trường công lập. Nhưng đi sâu phân tích, nhóm nghiên cứu nhận thấy, các trường ngoài công lập lệ thuộc gần như hoàn toàn vào bệnh viện vì không có giảng viên tại các bệnh viện mà sinh viên của trường thực hành.
Do sự tham gia của giảng viên trường ĐH vào bệnh viện rất hạn chế, cộng thêm việc nơi thực hành rất xa trường ĐH, có trường chỉ cử được giảng viên đi theo quản lí, rất nhiều trường hoàn toàn phó thác việc dạy thực hành cho bệnh viện. Theo TS. Vũ Văn Hoàn, vấn đề này cần đặc biệt được quan tâm vì có vai trò quan trọng với chất lượng đào tạo thực hành. Ông thông tin, để vừa hướng dẫn vừa cung cấp dịch vụ theo quy định của Nghị định 111; gần như 100% trường ngoài công lập không đáp ứng được.
Ông Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, với sự phát triển rất nhanh của các trường ĐH, đặc biệt là trường tư ra đời rất nhiều, nên vấn đề tổ chức đào tạo thực hành trong ngành y xuất hiện nhiều bất cập. Thực tế có sự quá tải trong các cơ sở thực hành.
Qua đánh giá của một số nhà chuyên môn cho thấy, hiện nay có sự dễ dãi trong đào tạo thực hành của ngành y, có sự buông lỏng trong tổ chức đào tạo thực hành cho sinh viên. Vẫn có tình trạng “thả” sinh viên tự do khi đi thực hành. Một số trường không có giảng viên nên trông chờ bác sĩ ở một khoa nào đó theo dõi. Nhưng bác sĩ tại bệnh viện nhiều việc, nên dễ dàng bỏ qua mọi yêu cầu đối với sinh viên thực tập.
Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cảnh báo, tình trạng này lâu dần tích tụ dẫn đến chất lượng đào tạo thực hành bị giảm sút. Ngành y là ngành khoa học thực hành, không thực hành nghĩa là người học sẽ không thể khám chữa bệnh.
Trên giấy tờ, các trường ngoài công lập có các chương trình, kế hoạch bài bản, chi tiết hơn so với nhiều trường công lập. Nhưng đi sâu phân tích, nhóm nghiên cứu nhận thấy các trường ngoài công lập lệ thuộc gần như hoàn toàn vào bệnh viện vì không có giảng viên tại các bệnh viện mà sinh viên của trường thực hành.
Nghịch lí đầu vào, đầu ra
Một trong những yếu tố quyết định chất lượng đào tạo y khoa là chất lượng nguồn tuyển. Chỉ tính riêng ngành y khoa, điểm chuẩn đầu vào giữa các trường đã có sự chênh lệch đáng kể, thậm chí không ít trường xét học bạ. Ghi nhận cho thấy, ở hầu hết các trường ngoài công lập, điểm chuẩn ngành y khoa năm 2025 bằng điểm sàn Bộ GD&ĐT quy định 20,5/30 điểm. Trong khi điểm chuẩn ngành y khoa Trường ĐH Y Hà Nội năm nay lên tới 28,13, đồng nghĩa thí sinh phải đạt trung bình trên 9 điểm/môn mới có cơ hội trúng tuyển, chênh gần 8 điểm.
Nghịch lí ở chỗ, trường lấy điểm chuẩn đầu vào thấp, tỉ lệ tốt nghiệp giỏi xuất sắc cao, ngược lại trường lấy điểm chuẩn cao, tỉ lệ tốt nghiệp giỏi xuất sắc lại thấp. Trường ĐH Y Hà Nội năm nay có 726 sinh viên tốt nghiệp hệ bác sĩ các ngành y khoa, y học cổ truyền, y học dự phòng, răng-hàm-mặt song không có sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc. Chỉ 46 sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, chiếm khoảng 4,3%. Số đạt loại khá chiếm khoảng trên 68%; còn lại là trung bình khá và trung bình. Điểm chuẩn đầu vào của khóa sinh viên tốt nghiệp năm nay là 26,75/30 điểm, cao nhất các trường y dược trong cả nước. Năm 2024, toàn bộ 722 tân bác sĩ tốt nghiệp cuối năm 2024 của Trường ĐH Y Hà Nội cũng không có sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc. Toàn trường chỉ có 11,3% sinh viên ngành bác sĩ tốt nghiệp loại giỏi, sinh viên tốt nghiệp loại khá chiếm gần 70%; còn lại là tốt nghiệp trung bình, trung bình khá, điểm chuẩn của khóa 2018-2024 của trường là 24,75/30 điểm.
Năm nay, khoa Y, Trường ĐH Y Dược TPHCM trao bằng tốt nghiệp niên khoá 2019-2025 cho 388 tân bác sĩ y khoa. Trong đó, có 2 sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc (chiếm 0,55%), loại giỏi chiếm 18,28%. Trong đợt tốt nghiệp năm 2024 của 366 tân bác sĩ của khoa Y trường này chỉ có 3 sinh viên xuất sắc (chiếm 0,84%), tỉ lệ sinh viên tốt nghiệp loại giỏi đạt 18,77%.
Năm 2024, Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ có 123 sinh viên Y khoa tốt nghiệp. Trong đó có 43 sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, đạt gần 35%, điểm chuẩn của khóa 2018-2024 vào trường là 18/30 điểm. Nhiều trường ngoài công lập dù điểm chuẩn ngành bác sĩ chỉ tương đương điểm sàn nhưng tỉ lệ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, giỏi cao hơn rất nhiều so với các trường lấy điểm chuẩn cao.
GS. Lê Ngọc Thành, Hiệu trưởng Trường ĐH Y dược (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhận định, việc mở ngành hiện nay có hiện tượng “treo đầu dê bán thịt chó”. Các tiêu chí mở ngành không khó khi các trường có thể kí hợp đồng với đội ngũ y bác sĩ đã nghỉ hưu. Ông cho rằng, nên giảm đầu mối đào tạo y khoa và tăng điều kiện mở ngành. Ví dụ, đội ngũ cán bộ giảng viên cơ hữu phải tính có một tỉ lệ nhất định đang trong độ tuổi lao động, đạt trình độ theo yêu cầu, phải có bệnh viện hoặc phòng khám đạt tiêu chuẩn thực tập cho sinh viên.
Tình trạng mở ngành đào tạo y khoa hiện nay đang mất kiểm soát. Ông cảm thấy bất bình khi những trường lớn, có truyền thống, có chất lượng đào tạo nhóm ngành sức khỏe chỉ tuyển 50-80 chỉ tiêu/năm ngành răng-hàm-mặt, nhưng có trường ngoài công lập vừa mở ngành đã tuyển tới 200 chỉ tiêu/năm. Theo GS. Lê Ngọc Thành, sự vô lí này cần phải được điều chỉnh quy định từ Chính phủ.
Sinh viên đang được quan sát bác sĩ khám chữa bệnh
