Có những lúc ta ngồi than thở: “Bao giờ mới đổi đời đây, lương mãi vẫn thế, cuộc sống vẫn quay trong một cái vòng rất nhỏ”. Ta tưởng để “đổi đời” phải có cú hích rất lớn: Trúng số, khởi nghiệp thành công, tìm được công việc lương cao, gặp được “quý nhân”. Nhưng càng đi qua nhiều biến động, nhiều người mới nhận ra: Thứ đổi đời nhanh và bền nhất, lại thường bắt đầu từ một thứ nghe rất nhỏ, chẳng hạn như một tài lẻ tưởng như “vô thưởng vô phạt” của chính mình.
Tài lẻ là gì? Đó có thể là khả năng viết lách, vẽ vời, nấu ăn, chụp ảnh, nói chuyện duyên dáng, tỉ mỉ làm thủ công, hiểu biết về một lĩnh vực nào đó, chơi nhạc, chơi game giỏi, giao tiếp bằng ngoại ngữ, làm slide đẹp, biết kể chuyện hài hước… Tóm lại, là thứ ta làm tốt hơn mức trung bình, làm thấy “sướng tay sướng não” và người khác nhìn vào đều phải thốt lên: “Ủa, sao làm hay vậy?”.
Điều thú vị là cuộc đời rất dễ mở lối cho những ai chịu khó nuôi dưỡng một tài lẻ. Và đây là lý do.
Trước hết, tài lẻ giúp ta thoát khỏi “đường đua phẳng”. Trong công việc và đời sống hiện đại, rất nhiều người giống nhau: Bằng cấp na ná, kinh nghiệm na ná, CV không có điểm nhấn. Lúc này, một tài lẻ được nuôi dưỡng tử tế sẽ trở thành “tín hiệu đặc biệt” khiến ta nổi lên giữa đám đông. Một nhân viên văn phòng biết làm nội dung TikTok, một giáo viên giỏi kể chuyện, một bạn làm kế toán nhưng chụp ảnh cực đẹp… đều dễ được nhớ hơn, được trao thêm cơ hội hơn. Cơ hội đổi đời rất hiếm khi đến với người “mờ nhạt”. Tài lẻ chính là cách khiến ta bớt mờ nhạt.
Thứ hai, tài lẻ là tài sản ít ai cướp được và ít bị thời thế “lật mặt” nhất. Bạn có thể mất việc, thất bại khi kinh doanh, bị tụt thu nhập vì thị trường thay đổi, nhưng kỹ năng đàn hát, khả năng biên tập, khả năng dạy học online, gu thẩm mỹ phối đồ, cách nói chuyện trước đám đông… thì vẫn nằm trong đầu, trong tay bạn. Thời buổi mọi thứ biến động rất nhanh, những thứ giúp ta bền vững không còn là chỗ làm hay chức danh, mà là hệ kỹ năng, tài lẻ tích lũy theo năm tháng. Người có tài lẻ giống như có thêm “vài đường kiếm” phòng thân khó bị dồn đến bước đường cùng.
Thứ ba, nuôi dưỡng tài lẻ là cách đổi đời bắt đầu từ bên trong, rồi mới lan ra bên ngoài. Khi ta luyện cho mình giỏi một việc gì đó, ta buộc phải kiên trì, phải đọc thêm, phải học thêm, phải luyện tập, phải dám cho người khác nhìn rồi chấp nhận cả lời khen lẫn lời chê. Hành trình đó khiến ta tự tin hơn, hiểu mình hơn, biết rõ điểm mạnh điểm yếu. Một người tự tin, hiểu mình, biết mình làm tốt điều gì, luôn có khí chất rất khác. Khi khí chất thay đổi, cách ta chọn việc, chọn người, chọn cơ hội cũng thay đổi theo. Đó mới là “đổi đời” bền nhất: Đổi từ tư duy, từ năng lực, chứ không phải chỉ đổi số tiền trong tài khoản.
Thứ tư, tài lẻ rất dễ trở thành “chiếc cầu” dẫn ta sang một thế giới mới. Rất nhiều người bắt đầu làm freelance writer, content creator, đầu bếp tại gia, nhiếp ảnh gia, MC, người bán hàng online, người tổ chức workshop… chỉ vì bạn bè khen “mày làm tốt đó, sao không thử làm nghiêm túc đi?”. Một trang fanpage nhỏ, một kênh TikTok, một tài khoản YouTube, một khóa học mini, một nhóm khách hàng thân thiết… Tất cả đều có thể nảy mầm từ một tài lẻ. Đổi đời không nhất thiết phải là kiếm được triệu đô; đôi khi, chỉ là ta có thêm nguồn thu đủ giúp mình sống dễ thở hơn, làm công việc mình yêu hơn, bớt lệ thuộc hơn.
Thứ năm, tài lẻ giúp ta vượt qua những giai đoạn tắc đường của cuộc sống. Những lúc công việc chính bế tắc, hôn nhân mệt mỏi, con cái khiến ta kiệt sức, nếu trong tay không có gì ngoài trách nhiệm, ta rất dễ rơi vào cảm giác bế tắc tuyệt đối. Ngược lại, nếu ta còn một thứ mình làm vì yêu thích, vì thấy có ý nghĩa như viết blog, làm podcast, trồng cây, vẽ tranh, nấu ăn, dạy miễn phí một kỹ năng… ta sẽ có nơi để “thở”, để không nhìn cuộc sống bằng màu xám đậm nhất. Người có tài lẻ được nuôi dưỡng giống như có một mảnh vườn riêng để lui vào chăm sóc mỗi khi ngoài kia quá ồn ào. Càng đi qua nhiều khúc cua, ta càng hiểu: Giữ được mình bình tĩnh, có chút vui, đã là một cách sống sót và chuẩn bị cho lần bứt phá tiếp theo.
Thứ sáu, tài lẻ tạo ra kết nối mới, mà kết nối thì luôn đi kèm cơ hội. Bạn thích đọc sách và viết review, bạn sẽ gặp những người yêu sách; bạn biết nấu ăn và chia sẻ công thức, bạn sẽ gặp cộng đồng yêu bếp; bạn biết chụp ảnh và post lên mạng, bạn sẽ gặp người cần ảnh; bạn kể chuyện đời sống dí dỏm, bạn sẽ gặp người thích lắng nghe. Mỗi kết nối ấy đều là một cánh cửa nhỏ. Ta không biết cánh cửa nào sẽ mở ra điều gì, nhưng nếu không nuôi dưỡng tài lẻ và không dám bước ra khoe nó, thì ta sẽ mãi ở trong căn phòng cũ của mình.
Cuối cùng, nuôi dưỡng tài lẻ khiến ta cảm nhận rõ ràng nhất về cảm giác “đổi đời trong từng ngày nhỏ”. Ta sẽ thấy hôm nay mình làm tốt hơn hôm qua một chút, hát đỡ chênh hơn, bài viết mượt hơn, bức ảnh sáng hơn, lớp học đông hơn, món ăn được nhiều người khen hơn. Những “bước nhảy nhỏ” ấy tích lại, đến một ngày nhìn lại, ta nhận ra mình đã đi rất xa so với điểm xuất phát. Và điều khiến ta xúc động không phải là những con số, mà là cảm giác: “Mình đã tự kéo mình ra khỏi chỗ cũ, bằng chính bàn tay và năng lực của mình”.
Đổi đời không phải là thức dậy một sáng và mọi thứ bỗng khác hẳn. Đổi đời bền vững nhất, là mỗi ngày ta cẩn thận đặt thêm một viên gạch cho năng lực của bản thân. Mà tài lẻ, nếu được nuôi dưỡng chân thành, chăm chỉ, chính là viên gạch dễ đặt nhất, ít tốn kém nhất nhưng sinh lời nhiều nhất.
Vì thế, nếu giờ bạn vẫn luôn nghĩ “Mình chẳng có tài lẻ gì cả”, hãy thử nhìn lại: Điều gì bạn làm mà cảm thấy thời gian trôi nhanh, người khác thường nhờ bạn làm giúp, và trong lòng bạn có chút tự hào khi nhắc đến? Đó rất có thể là mầm tài lẻ của bạn. Việc còn lại là đừng coi nó là chuyện chơi chơi nữa. Học nghiêm túc hơn, luyện đều đặn hơn, cho nó xuất hiện trước nhiều người hơn. Một ngày nào đó, khi ai đó trả tiền, dành sự trân trọng hoặc mở cánh cửa cuộc đời mới cho bạn chỉ vì tài lẻ ấy, bạn sẽ hiểu: Hóa ra cách đổi đời nhanh và bền vững nhất, vẫn là kiên nhẫn vun trồng một điều rất nhỏ nhưng thuộc về mình, không ai tranh được.
