Giá thép Trung Quốc được dự báo sẽ mất lợi thế cạnh tranh tại thị trường châu Âu khi cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới (CBAM) chính thức có hiệu lực. Nhận định này được đưa ra bởi Jingzhe Liu, Quản lý phát triển dự án tại Jingzhe Environment & Climate, đại diện nhóm nghiên cứu CBAM, theo công ty tư vấn GMK Center.
Nhiều doanh nghiệp trên thị trường cho rằng mức giảm 2,5% trong chuẩn phát thải miễn phí của năm đầu tiên sẽ chỉ gây tổn thất nhỏ. Tuy nhiên, phần phụ lục quy định triển khai, với các mức chuẩn phát thải, cho thấy chi phí chính sẽ phát sinh từ những yếu tố khác.
Theo ước tính của Jingzhe, lượng phát thải trực tiếp tại các nhà máy thép Trung Quốc là 2,1 tấn CO₂ tương đương cho mỗi tấn thép, trong khi chuẩn miễn phí cho thép cuộn cán nóng (HRC) chỉ ở mức 1,494 tấn CO₂.
Khoản phải nộp CBAM sẽ được tính dựa trên chênh lệch giữa phát thải thực tế và lượng phát thải được miễn, chưa kể hạn mức miễn phí trong năm đầu còn tiếp tục giảm thêm 2,5%. Trong bối cảnh đó, giá HRC Trung Quốc sẽ tăng khoảng 65 euro/tấn.
Theo chuyên gia, điều này sẽ làm suy yếu rõ rệt năng lực cạnh tranh của các nhà sản xuất Trung Quốc ngay từ khi cơ chế bắt đầu vận hành, dù theo tính toán, mức chênh giá hiện tại giữa HRC Trung Quốc và giá nội địa châu Âu đang vào khoảng 100 euro/tấn.
Với thép Ấn Độ, mức phát thải thực tế lên tới 2,3 tấn CO₂ tương đương mỗi tấn, khiến nước này sẽ phải tăng giá xuất khẩu khoảng 85 euro/tấn vào năm 2026 do CBAM. Trong khi đó, các nhà sản xuất Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng lò hồ quang điện chỉ phải tăng giá khoảng 12 euro/tấn.
Như vậy, sau khi tính thêm thuế carbon, thép nhập khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ trở nên có lợi thế hơn so với thép Trung Quốc, dù chi phí sản xuất của họ cao hơn do giá năng lượng đắt đỏ.
Đến năm 2027, khi giá carbon tăng lên (khoảng 120 euro/tấn CO₂) và hạn mức miễn phí trong hệ thống ETS của EU tiếp tục bị cắt giảm, chi phí CBAM đối với thép nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ vượt 80 euro/tấn. Khi đó, Trung Quốc sẽ đánh mất lợi thế chi phí thấp tại thị trường châu Âu.
Theo nhóm nghiên cứu, cửa sổ giữ lợi thế giá của thép Trung Quốc chỉ còn trong hai năm 2026 và 2027. Quan điểm cho rằng nghĩa vụ thanh toán CBAM đầy đủ chỉ bắt đầu vào năm 2034 (khi cơ chế miễn phí được xóa bỏ hoàn toàn) là một nhận định sai lầm.
Ngoài ra, trước thềm Hội nghị khí hậu COP30, Liên minh châu Âu và Trung Quốc đã nhất trí cùng Brazil tham gia một liên minh nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực thị trường carbon. Sáng kiến này hướng tới việc thúc đẩy các quốc gia hài hòa hóa quy chuẩn và thực tiễn liên quan.
