Trong giao tiếp tiếng Việt, có một từ mà càng nói nhiều, người khác càng dễ đánh giá ta là thiếu tinh tế và kém thông minh: đó là "biết rồi". Hai chữ này tưởng đơn giản nhưng lại hàm chứa rất nhiều tầng tâm lý, phản chiếu sự phòng vệ, cái tôi và cách một người nhìn nhận thế giới. Nhiều người dùng nó vô thức như một phản xạ quen thuộc, nhưng chính thói quen ấy lại tạo khoảng cách và khiến người đối diện cảm thấy không được tôn trọng.
Ảnh minh hoạ
Khi ai đó chia sẻ điều gì đó, dù là kinh nghiệm, câu chuyện hay một góc nhìn, việc nghe người khác đáp lại bằng "biết rồi" dễ tạo cảm giác hụt hẫng. Không phải người kia đang cố dạy dỗ hay tỏ ra hơn thua, họ chỉ muốn trao đổi để xây dựng sự kết nối. Nhưng "biết rồi" giống như một cánh cửa đóng sập ngay trước mặt, khiến cuộc trò chuyện bị chặn lại. Nó làm mất đi động lực chia sẻ và biến một cuộc tương tác đáng lẽ có thể sâu sắc thành một sự tiếp xúc hời hợt, gấp gáp.
Đi sâu hơn, tâm lý đằng sau thói quen lạm dụng "biết rồi" thường xuất phát từ nhu cầu tự bảo vệ cái tôi. Nhiều người sợ bị xem là kém hiểu biết, nên họ vội vàng khẳng định rằng mình đã nắm được vấn đề. Điều này mang đến cảm giác an toàn tạm thời nhưng lại khiến họ dễ rơi vào bẫy tự tin mù quáng. Thực tế cho thấy càng tự cho rằng mình "biết hết", ta càng đóng lại cơ hội học hỏi. Và nghịch lý thay, người thông minh thật sự lại là những người hiếm khi nói "biết rồi", bởi họ hiểu rất rõ giới hạn nhận thức của chính mình.
Trong đời sống, "biết rồi" còn thể hiện sự thiếu kiên nhẫn. Khi tâm trí quá quen với việc suy đoán nhanh, nhiều người chưa nghe xong câu chuyện đã vội kết luận rằng mình "biết rồi, hiểu rồi". Nhưng giữa "nghe qua" và "hiểu đúng" là một khoảng cách rất lớn. Không ít lần người ta phải thừa nhận rằng mình chỉ biết một phần, hoặc biết sai hoàn toàn, nhưng sự vội vã đã khiến họ bỏ lỡ thông tin quan trọng. Giao tiếp vì thế trở nên méo mó, dẫn đến hiểu lầm và đánh giá sai nhau.
Từ góc độ xã hội, cụm "biết rồi" còn phản ánh văn hóa đối thoại đang dần mất sự sâu sắc. Một số người trẻ ngày nay bị cuốn vào nhịp sống nhanh, quen với thông tin ngắn, gọn, nên dễ mất kiên nhẫn với những điều cần nghe kỹ. Họ sợ cảm giác bị ai đó "giảng giải", nên dùng "biết rồi" như cách thoát khỏi sự khó chịu. Nhưng cách này khiến họ mất điểm trong mắt người đối diện. Một người luôn phản ứng bằng "biết rồi" thường bị nhìn nhận là nông cạn, thiếu chiều sâu, thiếu tinh tế và thậm chí là không biết tôn trọng người khác.
Điều đáng nói là, chỉ cần thay đổi cách đáp lại, hình ảnh cá nhân đã khác đi rất nhiều. Thay vì "biết rồi", một câu như "mình từng nghe nhưng chưa rõ", "bạn cứ nói tiếp", hoặc "để mình hiểu thêm chút nữa" thể hiện sự cởi mở và trưởng thành. Không ai đánh giá thấp người chịu lắng nghe; ngược lại, họ đánh giá rất cao thái độ học hỏi và tinh thần cầu thị. Kỹ năng lắng nghe, tưởng nhỏ nhặt, lại là dấu hiệu rõ ràng nhất của trí tuệ cảm xúc.
Thực ra "biết rồi" không phải từ sai. Nó chỉ trở nên bất lợi khi được sử dụng quá nhiều và trong những ngữ cảnh không hợp. Có những lúc ta cần xác nhận rằng mình đã nắm được thông tin để tránh lặp lại, hoặc để rút ngắn cuộc hội thoại trong tình huống cấp bách. Nhưng nếu trở thành thói quen, nó không chỉ làm giảm chất lượng giao tiếp mà còn khiến người khác xa lánh.
Người trưởng thành thường hiểu rằng tri thức không bao giờ đứng yên. Điều ta biết hôm nay có thể lỗi thời ngày mai, điều ta nghĩ là đúng có thể hóa ra chỉ mới đúng một phần nhỏ. Vì vậy họ không ngại nghe thêm, không sợ bị "làm phiền" bởi thông tin. Họ ý thức rằng mỗi cuộc trò chuyện đều có thể mở ra một góc nhìn mới. Chính sự khiêm tốn đó lại làm họ trở nên đáng tin cậy và thông minh trong mắt người khác.
Cuối cùng, câu chuyện của "biết rồi" không nằm ở ngôn từ, mà nằm ở thái độ. Một người càng lớn, càng va chạm nhiều sẽ nhận ra rằng sự khôn ngoan không bao giờ đến từ việc tỏ ra mình biết nhiều, mà đến từ khả năng chấp nhận rằng mình còn rất nhiều điều chưa biết. Và đôi khi, chỉ cần im lặng lắng nghe thêm một chút, ta không chỉ hiểu sâu hơn mà còn giữ được sự tôn trọng lẫn nhau, điều mà hai chữ "biết rồi" luôn vô tình đánh mất.
