Mới đây, Sáng kiến Minh bạch hàng hải châu Á (AMTI), thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ), đã công bố hình ảnh vệ tinh kèm các phân tích liên quan 3 thực thể Vành Khăn, Xu Bi và Chữ Thập. Đây là các thực thể ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền VN nhưng đang bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp.
Nhóm tàu chiến Trung Quốc tập trận ở Biển Đông gần đây
Ảnh: Chụp từ clip của Chinamil
Tăng cường năng lực tác chiến điện tử
Theo AMTI, tại cả 3 thực thể trên, Trung Quốc vừa xây dựng các cơ sở mới có khả năng được thiết kế để hỗ trợ các hệ thống tình báo, giám sát và trinh sát (ISR). Trong đó, nổi bật có các hệ thống ăng ten định hướng, thiết bị cảm biến/thông tin liên lạc hoạt động gần nhau hoặc đỗ trực tiếp trên các mảng cố định. Các nhóm này được cho là giống như các hệ thống tác chiến điện tử di động. AMTI đánh giá việc nâng cấp trên giúp Trung Quốc hình thành phạm vi phủ sóng ISR chưa từng có ở Biển Đông.
Trả lời Thanh Niên, ông Carl O.Schuster (cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp - Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của hải quân Mỹ và đang giảng dạy ở Đại học Hawaii về quan hệ quốc tế, lịch sử) cho rằng: "Việc Trung Quốc nâng cấp các hệ thống cảm biến và tình báo ở Biển Đông thể hiện ý đồ củng cố quyền kiểm soát vùng biển và không phận phía trên. Các hệ thống cảm biến và tình báo được bổ sung không chỉ loại bỏ các vùng mù trinh sát, mà còn cung cấp khả năng dự phòng trong trường hợp giao tranh hoặc thiệt hại do bão. Không những vậy, các hệ thống này cũng cho phép không quân, hải quân và tên lửa của Trung Quốc nhắm mục tiêu nhanh chóng và chính xác hơn vào máy bay, tàu chiến và có thể cả tàu ngầm của nước khác hoạt động tại Biển Đông".
"Nỗ lực này rất có thể nhằm mục đích giám sát và nếu cần thiết, sẽ đột kích vào bất kỳ sự can thiệp nào từ bên ngoài nhằm hỗ trợ Philippines hoặc bất kỳ quốc gia nào khác. Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy Bắc Kinh đang chuẩn bị sẵn sàng nếu bùng nổ xung đột", cựu đại tá Schuster nhận định.
Một phần hệ thống ISR của Trung Quốc ở bãi Xu Bi
Ảnh: AMTI
Giải mã ý đồ
Cũng trả lời Thanh Niên, TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) cho rằng động thái vừa nêu của Trung Quốc ở Trường Sa chỉ ra 3 điều sau.
"Thứ nhất, Trung Quốc có thể xác định những gì đang diễn ra ở Biển Đông một cách chính xác và kịp thời hơn. Nếu thống trị thông tin ở Biển Đông, Trung Quốc sẽ tăng cường khả năng kiểm soát vùng biển này để phục vụ cho tham vọng chủ quyền của họ tại đây", TS Nagao phân tích.
Thứ hai, theo ông, việc nâng cao năng lực quân sự phụ thuộc vào các hệ thống tác chiến điện tử. Không chỉ có thể gây nhiễu radar đối phương, hệ thống tác chiến điện tử giờ đây còn tác động đến cả máy bay không người lái (UAV). Với hệ thống trên, Trung Quốc có thể sẽ triển khai nhiều UAV ở Biển Đông. Vì việc kết nối điều khiển UAV có nhiều điểm yếu, nên nếu có hệ thống tác chiến điện tử mạnh mẽ thì Trung Quốc có thể tăng cường năng lực bảo vệ UAV của nước này trước rủi ro bị gây nhiễu từ bên khác.
"Thứ ba, bằng cách sử dụng hệ thống tác chiến điện tử cải tiến, Trung Quốc có thể gây áp lực với các lực lượng quân sự khác. Ví dụ, khi máy bay tuần tra của Mỹ, Nhật Bản và Úc tiếp cận các đảo nhân tạo do Trung Quốc kiểm soát, Bắc Kinh có có thể gây nhiễu radar hoặc các hệ thống khác của máy bay đối phương", TS Nagao phân tích thêm và chỉ ra: "Trước đây, khi bắt đầu xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông, Trung Quốc tuyên bố việc xây dựng không nhằm mục đích quân sự. Nhưng càng về sau, Trung Quốc càng triển khai nhiều radar, máy bay ném bom và tên lửa đến các đảo nhân tạo này. Giờ đây, Trung Quốc tăng cường năng lực tác chiến điện tử. Đây rõ ràng là một sự vi phạm lời hứa và khiêu khích cộng đồng quốc tế".
Hoạt động đáng quan ngại
Liên quan tình hình Biển Đông, rạng sáng qua 6.12, Reuters đưa tin Tổng thống Donald Trump đặt mục tiêu xây dựng sức mạnh quân sự của Washington và các đồng minh để ngăn chặn Trung Quốc tiến hành xung đột ở eo biển Đài Loan và Biển Đông. Thông tin này được nêu ra trong tài liệu chính thức của Nhà Trắng về Chiến lược An ninh quốc gia vừa được tiết lộ gần đây.
Trước đó, tối 5.12, Reuters đưa tin Nhật Bản, Đài Loan vừa bày tỏ quan ngại về động thái quân sự của Trung Quốc ở các vùng biển Đông Á. Liên quan vấn đề này, Reuters ngày 4.12 dẫn các nguồn tin tình báo độc quyền tiết lộ Trung Quốc đang triển khai một số lượng lớn tàu hải quân và hải cảnh trên vùng biển Đông Á, có thời điểm lên đến hơn 100 chiếc. Nhiều năm qua, hải cảnh cũng là một lực lượng nằm trong chiến lược vùng xám mà Trung Quốc sử dụng để củng cố chủ quyền ở các vùng biển.
Theo các nguồn tin trên, các tàu Trung Quốc đã tập trung ở vùng biển trải dài từ phía nam của Hoàng Hải qua biển Hoa Đông và xuống Biển Đông, cũng như vào vùng tây Thái Bình Dương, đồng thời tổ chức các cuộc tập trận. Hồi đầu tuần trước, số tàu lên đến hơn 100 chiếc và giảm còn khoảng 90 chiếc vào ngày 4.12.
Bắc Kinh không phản hồi về thông tin do Reuters đăng tải. Tuy nhiên, hôm qua 6.12, cổng thông tin Chinamil của Quân ủy T.Ư Trung Quốc đưa tin: Một hạm đội hải quân Trung Quốc bao gồm tàu đổ bộ tấn công Hồ Bắc (34) thuộc lớp Type 075, tàu đổ bộ Tỉnh Cương Sơn (999) và tàu đổ bộ Ngũ Chỉ Sơn (987) đều thuộc lớp Type 071, cùng một số tàu chiến khác vừa tiến hành một cuộc tập trận bắn đạn thật ở Biển Đông.
