Cơ quan điều tra Hồng Kông (Trung Quốc) vẫn đang xác định nguyên nhân gây ra vụ cháy kinh hoàng tại khu nhà ở Wang Fuk Court ngày 26/11. Đám cháy bắt đầu ở một tòa nhà, sau đó theo gió lan sang 6 tòa nhà khác. Nhiều người cho rằng, những vật liệu được sử dụng trong quá trình cải tạo các tòa nhà, chẳng hạn như giàn giáo tre được bọc trong lưới nhựa xanh, đã góp phần khiến ngọn lửa lan rộng.
Giàn giáo tre được sử dụng phổ biến ở Hồng Kông. Phương thức xây dựng này đã có từ hàng ngàn năm trước, bắt nguồn từ Trung Quốc đại lục. Sau đó, nó trở nên phổ biến ở Hồng Kông vào những năm 1960 khi sự bùng nổ kinh tế thúc đẩy làn sóng xây dựng trên khắp thành phố.
Giàn giáo tre phủ lưới xanh bên ngoài một tòa nhà ở Wang Fuk Court. (Ảnh: Reuters)
Trong khi Trung Quốc đại lục đã chuyển sang sử dụng giàn giáo kim loại trong các dự án xây dựng và bảo trì, thì Hồng Kông vẫn phụ thuộc vào hàng ngàn công nhân lành nghề, chuyên buộc các cọc tre nhẹ hơn, rẻ hơn và sẵn có theo kiểu đan xen.
Không giống như giàn giáo kim loại được cấu thành từ các bộ phận và bu lông tiêu chuẩn, giàn giáo tre linh hoạt hơn và có thể cắt theo kích thước dễ dàng hơn để phù hợp với không gian hạn chế và không đồng đều. Đây là một đặc tính hữu ích trong một thành phố đông dân cư, nơi các tòa nhà đôi khi chỉ cách nhau vài mét.
Tuy nhiên, việc kiểm tra loại vật liệu này ngày càng nghiêm ngặt và thảm kịch gần đây đã thúc đẩy chính quyền tăng cường đáng kể những thay đổi đã công bố vào đầu năm 2025, nhằm tăng tỷ lệ giàn giáo kim loại trong các công trình công cộng.
Rủi ro của giàn giáo tre
Giàn giáo tre có liên quan đến các vụ tai nạn xây dựng ở Hồng Kông. Mới đây, một vụ sập giàn giáo tại khu phức hợp cao cấp Kai Tak vào năm 2024 đã khiến hai công nhân thiệt mạng.
Tre khô dễ cháy và có thể làm ngọn lửa lan rộng nếu bắt lửa. Hồi tháng 10, tòa nhà Chinachem Tower được bao phủ bởi giàn giáo tre đã bốc cháy, khiến bốn người phải nhập viện.
Theo ông Vincent Ho, người sáng lập Viện An toàn Xây dựng Hồng Kông, tre càng sử dụng lâu càng dễ cháy do hao mòn. Việc kiểm tra và duy trì chất lượng loại vật liệu này đòi hỏi rất nhiều công sức.
Trong khi đó, ông Lee Kwong-sing - Chủ tịch Viện Thực hành An toàn Hồng Kông - nhận định, loại vật liệu được sử dụng để che phủ giàn giáo tại khu nhà ở Wang Fuk Court có thể không có chất chống cháy, dẫn đến đám cháy lan nhanh.
Mặc dù nguyên nhân chính xác của vụ cháy vẫn chưa được xác định, nhưng các quan chức địa phương cho rằng tấm phủ bên ngoài tòa nhà cháy nhanh hơn các vật liệu đạt tiêu chuẩn, và bọt dễ cháy cũng đã được tìm thấy tại hiện trường.
Giàn giáo tre góp phần khiến đám cháy lan nhanh, khó kiểm soát. (Ảnh: Reuters)
Hồng Kông quyết tâm thay đổi
Hồi tháng 3, chính quyền Hồng Kông (Trung Quốc) tuyên bố rằng ít nhất 50% số công trình công cộng mới sẽ phải sử dụng giàn giáo kim loại trong tương lai.
Chính quyền đã chỉ ra "những điểm yếu cố hữu" của giàn giáo tre, bao gồm "sự thay đổi về tính chất cơ học, sự xuống cấp theo thời gian và khả năng cháy cao", đồng thời cho biết các giải pháp thay thế bằng kim loại tương đối cứng và bền.
Bên cạnh những lo ngại về an toàn, chính quyền cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thay đổi cho phù hợp với các thông lệ xây dựng hiện đại ở Trung Quốc đại lục và các nền kinh tế tiên tiến khác.
Tuy nhiên, những thay đổi về quy định đã vấp phải sự phản đối từ ngành xây dựng, những người từ lâu đã lập luận rằng các tai nạn bắt nguồn từ việc không tuân thủ nghiêm ngặt quy trình an toàn, không phải do giàn giáo tre không an toàn về mặt kết cấu.
Cũng có những lo ngại rằng việc chuyển đổi sang giàn giáo kim loại sẽ dẫn đến sự chuyển dịch việc làm từ thợ thủ công tre trong nước sang lao động nước ngoài, làm mất đi di sản văn hóa.
Đám cháy lan nhanh khiến bảy tòa nhà ở Wang Fuk Court chìm trong lửa. (Ảnh: Reuters)
Lãnh đạo cơ quan Lao động và Phúc lợi Hồng Kông Chris Sun cho biết vào tháng 7, rằng chính quyền chưa có ý định cấm sử dụng giàn giáo tre.
Tuy nhiên, sau vụ hỏa hoạn gây chết người tại Wang Fuk Court, Trưởng đặc khu Hồng Kông John Lee đã tuyên bố vào ngày 27/11 rằng chính quyền sẽ thay thế hoàn toàn giàn giáo tre trong các dự án xây dựng và đảm bảo công nhân chuyển sang sử dụng giàn giáo kim loại.
Dù vậy, việc chuyển sang giàn giáo thép chống cháy cũng sẽ không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ cháy lan. Ông Ho cho biết, các vật liệu xây dựng khác - chẳng hạn như lưới, sàn gỗ và tấm bảo vệ - cũng cần được chống cháy đúng cách.
