Không thể vui nổi vì... điểm
Nguyễn Viết Đạt, 21 tuổi, sinh viên Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, thường xuyên được phân công làm nhóm trưởng mỗi khi có đề tài chung. Nhờ vậy, nam sinh đã trải qua nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau mỗi khi nhóm làm việc.
“Áp lực có, nhẹ nhàng cũng có, tùy thuộc vào chất lượng thành viên. Nếu vào nhóm chăm chỉ, có ý thức thì bài tập nhẹ hẳn. Nhưng chỉ cần có một, hai bạn ỷ lại thì làm việc nhóm trở thành hành trình rất mệt mỏi”, Đạt chia sẻ.
Đạt thừa nhận mình không ít lần phải “gánh team” để bài tập hoàn thành kịp hạn. “Kết quả cuối cùng vẫn tốt thôi, nhưng chia điểm đều thì không công bằng. Bạn tâm huyết và bạn không đóng góp lại nhận điểm như nhau, nên nhiều lúc làm xong cũng không vui nổi”, nam sinh nói.
Làm việc nhóm áp lực hay nhẹ nhàng phụ thuộc rất lớn vào ý thức của mỗi thành viên (Ảnh minh hoạ: Lê Quỳnh Chi).
Đặng Minh Đoan (21 tuổi, sinh viên Đại học Duy Tân) cũng chung tâm trạng. Nữ sinh cho biết áp lực khi nhận bài tập nhóm không đến từ lượng công việc mà vì phải thích nghi với nhiều phong cách làm việc khác nhau.
“Đôi khi tôi phải thay đổi cách tiếp cận vấn đề để phù hợp tính cách của tất cả các thành viên trong nhóm. Bên cạnh đó, tôi cũng lo lắng về xung đột ý kiến khi thảo luận và việc phân chia nhiệm vụ không rõ ràng”, Đoan tâm sự.
Đoan từng nhiều lần đảm nhận phần lớn công việc để kịp deadline (thời hạn hoàn thành). Bài làm vẫn đạt điểm tốt, nhưng cảm giác “mệt và hơi thất vọng”. Việc một số thành viên không tham gia đầy đủ khiến bài tập hoàn thành chậm hơn và tạo cảm giác không công bằng cho những thành viên làm việc nghiêm túc.
Thẳng thắn thừa nhận không thích làm việc nhóm, song Nguyễn Ngọc Huyền (sinh viên Đại học Duy Tân) lại thường xuyên ở vị trí nhóm trưởng. Điều khiến Huyền chán nản nhất là thái độ của các thành viên.
“Sự thờ ơ của một số bạn khiến cho tâm trạng của tôi trong thời gian làm việc nhóm rất tệ. Nhiều bạn cũng làm qua loa cho xong nhiệm vụ, dùng ChatGPT để làm bài rồi nộp, gây vất vả cho người phải tổng hợp nội dung”, Huyền nói.
Áp lực khi nhận bài tập nhóm không đến từ lượng công việc mà vì phải thích nghi với phong cách làm việc khác nhau (Ảnh minh hoạ: Lê Quỳnh Chi).
Nhiều lần phải “gánh team” nhưng vì cả nể, Huyền không dám chấm điểm thấp cho các bạn vì “sợ mất lòng”. “Vậy nên điểm nhóm thường không phản ánh đúng sự đóng góp. Không vui là vì thế,” nữ sinh thẳng thắn.
Sai lầm từ việc chọn thành viên
PGS.TS Bùi Chí Trung, Phó viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng không phải sinh viên nào cũng sợ làm việc nhóm, nhưng hiện tượng này vẫn tồn tại với nhiều nguyên nhân.
Theo góc nhìn của ông, ngành Báo chí coi làm việc nhóm là hoạt động thường xuyên để rèn luyện kỹ năng chuyên môn và năng lực cho sinh viên. Biến lý thuyết thành những bài học thực tế, sinh viên tìm tòi và nghiên cứu kiến thức dựa trên vai trò định hướng của giảng viên.
Tuy nhiên, dựa vào kinh nghiệm dẫn dắt sinh viên làm nhóm lâu năm, ông cũng thẳng thắn chỉ ra vấn đề cốt lõi khiến sinh viên ngại làm việc nhóm xuất phát từ nhiều ý thức và cách suy nghĩ.
“Khi chúng tôi thúc đẩy sinh viên làm việc nhóm bằng cách cho họ tự chọn thành viên nhóm đúng mục tiêu. Điểm mạnh điểm yếu, cơ hội, thách thức mà họ sẽ gặp phải là do họ chọn, không bị ép buộc. Nhưng từ đó có mặt trái là họ chọn người mà mình thích chứ không chọn người mình cần”, PGS.TS Bùi Chí Trung nhận định.
PGS.TS Bùi Chí Trung, Phó viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội (Ảnh: NVCC).
Ông cũng chỉ ra tình trạng các bạn trẻ có thói quen chỉ nghĩ theo ý của mình chứ không nghĩ theo mong muốn của người khác, chưa có đủ sự kết nối thấu hiểu bao dung lẫn nhau. Nhiều sinh viên có xu hướng lười, ỷ lại, thiếu sự sáng tạo.
Song, trách nhiệm không chỉ thuộc về sinh viên. PGS.TS Bùi Chí Trung cho rằng giảng viên có phần lỗi khi không đặt ra một mục tiêu cao khiến sinh viên nỗ lực, hoặc không kích thích được sự cạnh tranh, phản biện đối lập để cùng tương hỗ trong nhóm, dẫn tới hoạt động nhóm trở nên vô ích.
Về phương pháp đánh giá dành cho sinh viên trong các nhiệm vụ nhóm, ông Trung khẳng định tuyệt đối không được cào bằng điểm số. Việc chấm điểm phải dựa trên sự đánh giá chi tiết về đóng góp, xác định rõ ràng ai làm tốt, ai làm chưa tốt, mức độ tham gia của từng thành viên trong nhóm như thế nào.
Tuy nhiên, chấm điểm công bằng vẫn chưa đủ, đó chỉ là điều kiện cần. "Mục tiêu cao nhất là làm thế nào để sinh viên có kỹ năng tốt, đủ đam mê, theo đuổi sở nguyện của bản thân trong tương lai", ông nhấn mạnh.
Để đạt được điều đó, ông đưa ra ba giải pháp đồng bộ.
Thứ nhất, giảng viên phải đóng vai trò kích thích động lực và mong muốn làm việc của nhóm sinh viên. Thứ hai, phải chọn đúng sinh viên dẫn dắt nhóm - người có tố chất và trách nhiệm cao. Thứ ba, bài tập nhóm phải được gắn với thực tế cuộc sống, sát với mục tiêu và định hướng tương lai, từ đó tạo ra sự hào hứng và nỗ lực lớn nhất cho sinh viên.
Ông Trung dẫn chứng bằng khẩu hiệu nổi tiếng của Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông: "Đưa tòa soạn đến giảng đường và đưa giảng đường tới tòa soạn".
Triết lý cốt lõi ở đây là để người học ngành này nhìn thấy cuộc sống phức tạp và những khó khăn thực tế. Hoạt động nhóm chính là một hình thức mô phỏng thực tế môi trường làm việc trong tương lai.
Nếu sinh viên không thích ứng được khi làm việc nhóm ngay trong hiện tại, đồng nghĩa với việc trong tương lai họ sẽ rất khó cạnh tranh trong một môi trường khắc nghiệt.
Ông gửi lời khuyên tới các sinh viên: "Trong cuộc sống và công việc, không có gì chỉ thoải mái theo ý thích của riêng mình. Chúng ta buộc phải nhìn nhận cả cái tốt, cái xấu và cái chưa phù hợp. Hoạt động nhóm sẽ tạo cơ hội quý báu để các bạn được cọ xát, cân bằng các quan điểm và khám phá bản thân mình một cách toàn diện hơn".
