Mỗi khi xuất hiện thời tiết khô lạnh hoặc trong những ngày mùa đông, nhiều người nghe thấy tiếng tanh tách khi cởi áo len, áo dạ; cảm thấy như bị giật điện khi chạm vào các bề mặt kim loại hoặc giật bắn mình khi bắt tay với người khác.
Vì sao cảm thấy như bị “giật điện” kể cả chạm vào vải?
Đó là hiện tượng tĩnh điện - bắt nguồn từ việc các electron di chuyển giữa hai bề mặt khi cọ xát với nhau, tạo ra sự mất cân bằng điện tích và dẫn tới phóng điện khi chạm vào vật dẫn.
Cụ thể, các nguyên tử được tạo nên bởi electron, proton và neutron. Electron mang điện tích âm, proton có điện tích dương, neutron thì trung tính. Khi có sự ma sát giữa cơ thể và các bề mặt, chúng ta bị mất các electron, dư thừa điện tích âm dẫn tới phóng điện khi chạm vật dẫn.
Trong sinh hoạt mỗi ngày, chúng ta tiếp xúc với nhiều bề mặt. Các vật liệu khác nhau có xu hướng trao đổi electron với tốc độ và mức độ khác nhau. Dưới góc độ vi mô, các bề mặt đều có các điểm gồ ghề, khi tiếp xúc và ma sát, điện áp được hình thành và tích tụ, chờ cơ hội phóng ra khi chạm vào vật nối.
Chỉ mùa lạnh mới có hiện tượng tĩnh điện?
Vào mùa đông, khi con người có xu hướng mặc quần áo sử dụng các loại vải len, sợi tổng hợp như polyester, nylon - các chất liệu dễ tĩnh điện nếu bị ma sát liên tục. Đặc biệt khi tiếp xúc với tóc, khi cởi bỏ mũ áo, chúng ta nghe được các tiếng tách tách, cảm giác tê, dính vào người, thậm chí tóe tia lửa.
Trên thực tế, không phải chỉ riêng mùa đông mới có thể khiến con người gặp tình trạng này.
Không khí khô, thiếu độ ẩm trong mùa đông khiến chúng ta cảm nhận được hiện tượng tĩnh điện rõ hơn (Ảnh minh hoạ: Getty).
Không khí ẩm làm điện tích phân tán nhanh hơn vì các phân tử nước đóng vai trò “dẫn đường” cho electron. Khí hậu nhiệt đới ẩm của Việt Nam đã giúp giảm đáng kể tần suất tĩnh điện.
Tuy nhiên, độ ẩm thấp trong không khí mùa đông sẽ khiến tình trạng tĩnh điện trở nên trầm trọng hơn. Không khí lạnh không giữ được nhiều độ ẩm, trong khi môi trường càng khô càng dễ xảy ra hiện tượng tĩnh điện.
Làm sao để không “giật nảy mình” khi cầm nắm vào mùa đông?
Hiện tượng tĩnh điện không gây ra các ảnh hưởng xấu cho sức khỏe nhưng vẫn khiến nhiều người cảm thấy khó chịu, thậm chí cảm thấy sợ khi phải chạm vào các bề mặt khác trong mùa đông.
Hạn chế sử dụng quần áo, giày dép làm từ vải nỉ, len, cao su, vải có chất liệu sợi tổng hợp bởi đây là các chất liệu dễ dẫn tới tĩnh điện.
Lau tay bằng giấy ướt có thể làm giảm tình trạng "giật điện" trong mùa đông (Ảnh minh hoạ: Getty).
Khi ở trong các môi trường có độ ẩm thấp, hãy tăng thêm độ ẩm trong không khí bằng cách sử dụng máy phun sương; duy trì độ ẩm cho da bằng các loại kem dưỡng ẩm, kem nẻ…
Một số mẹo để tránh tĩnh điện có thể kể đến như mang theo một số miếng kim loại nhỏ như chìa khóa, vòng tay, nhẫn… để triệt tiêu lượng điện tích tụ trong người; hoặc lau tay bằng giấy ướt trước khi sờ nắm vào các vật khác.
