Ngược dòng thời gian về những năm tháng trước đây, việc thầy cô dạy quá giờ (hay còn gọi là "cháy giáo án", dạy thêm giờ) là chuyện "thường ngày ở huyện". Thời ấy, phụ huynh không những không phàn nàn mà còn xem đó là biểu hiện của sự tận tâm, là "bảo chứng" cho trách nhiệm của người thầy. Họ tin rằng việc giáo viên hy sinh thời gian cá nhân để truyền đạt thêm kiến thức là một phẩm chất đáng quý, tất cả vì lợi ích học tập của con em mình.
Tuy nhiên, thời thế đổi thay, thực tế hiện nay lại hoàn toàn trái ngược. Chỉ cần giáo viên dạy lố vài phút, tiếng chuông điện thoại chưa kịp dứt thì tin nhắn phản ánh có thể đã nằm trên bàn hiệu trưởng. Chuyện tưởng chừng nhỏ nhặt này lại đang trở thành lưỡi dao vô hình, làm nguội lạnh bầu nhiệt huyết của đội ngũ nhà giáo.
Từ mong muốn tốt đẹp đến "làn sóng" phản ứng của phụ huynh
Câu chuyện về một giáo viên dạy Toán ở Trung Quốc dưới đây là minh chứng điển hình. Trong một tiết học, khi đang say sưa giảng bài, cô nhận thấy ánh mắt ngơ ngác của học sinh, dấu hiệu cho thấy các em chưa thực sự hiểu bài. Dù thời gian không còn nhiều, nhưng trước những cánh tay giơ lên cùng sự cầu thị của trò, cô quyết định giảng thêm 10 phút. Cô muốn phân tích kỹ hơn, "chẻ nhỏ" vấn đề để học sinh dễ tiếp thu.
Cô giáo tin rằng sự nỗ lực của mình sẽ được ghi nhận. Thế nhưng, trái với kỳ vọng, "làn sóng" phản đối đã bùng nổ trong nhóm chat của phụ huynh ngay ngày hôm sau.
Nhiều người gay gắt cho rằng cô giáo đã chiếm dụng giờ ra chơi, ảnh hưởng đến quyền lợi giải lao và vệ sinh cá nhân của con trẻ. Thậm chí, có phụ huynh đã gọi điện khiếu nại, yêu cầu nhà trường xử lý. Trước áp lực dư luận, dù mục đích ban đầu hoàn toàn vì học sinh, cô giáo đành phải ngậm ngùi xin lỗi công khai và cam kết không bao giờ tái phạm việc dạy quá giờ.
Ảnh minh hoạ
Khi "làm đúng quy trình" trở thành khoảng cách vô hình
Điều bất ngờ xảy ra sau đó: cô giáo thực sự tuân thủ nghiêm ngặt quy định. Mỗi tiết học, cô chỉ giảng đúng 25 phút. Thời gian còn lại, cô để học sinh tự đọc sách và làm bài tập.
Sự thay đổi này khiến nhiều phụ huynh cho rằng cô đang "trả đũa". Nhưng xét về lý, cô không làm sai. Các văn bản hướng dẫn giáo dục vẫn thường khuyến khích tinh gọn thời gian thuyết giảng và tăng cường thời gian tự học cho học sinh. Khi phụ huynh đề cao "luật lệ", giáo viên buộc phải dùng "luật lệ" để tự bảo vệ mình.
Lúc này, chính vị phụ huynh từng khiếu nại lại cảm thấy bất an. Người này phàn nàn với các phụ huynh khác: "Tôi chỉ bảo cô ấy đừng chiếm giờ ra chơi, chứ đâu bảo cô ấy giảng ít đi, sao giờ đến kiến thức cũng không giảng hết?".
Lời phàn nàn ấy nghe qua có vẻ hợp lý, nhưng lại lờ đi tổn thương mà người giáo viên đã phải gánh chịu. Giáo viên cũng là con người, có lòng tự trọng và cảm xúc. Khi thiện chí bị vùi dập bởi sự chỉ trích, liệu ai còn đủ dũng khí để tiếp tục nhiệt tình "cho đi" mà không toan tính?
Tâm lý "an phận thủ thường" và hệ lụy lâu dài
Hiện nay, không ít giáo viên mang tâm lý "không cầu có công, chỉ mong không có lỗi". Với họ, làm nhiều dễ sai nhiều, không làm thì an toàn. Giảng kỹ quá thì bị mang tiếng "câu giờ", giảng ít lại bị chê hời hợt. Giải pháp an toàn nhất là "bám sát sách giáo khoa", dạy đúng, dạy đủ theo phân phối chương trình, không hơn không kém.
Đó là sự lựa chọn đầy bất lực.
Về phía phụ huynh, họ cho rằng mình đang bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của con. Những lo lắng ấy không sai. Nhưng việc bảo vệ quyền lợi một cách thái quá, thiếu sự thấu cảm đã vô tình đẩy người thầy ra xa, và người chịu thiệt thòi cuối cùng chính là những đứa trẻ.
Một nhà giáo dục từng nói: "Giáo dục là một hành trình ấm áp, cần sự nhiệt huyết của người thầy và sự thấu hiểu của cha mẹ". Những người thầy từng sẵn sàng "đưa tay ra" nâng đỡ học sinh giống như ngọn đèn trong đêm tối. Nhưng trước áp lực của mối quan hệ gia đình - nhà trường đầy căng thẳng hiện nay, họ đang lặng lẽ rụt tay lại.
Sự việc này phản ánh lỗ hổng lớn trong văn hóa giao tiếp học đường. Phụ huynh và giáo viên lẽ ra phải là những đồng minh trên hành trình trưởng thành của trẻ. Tiếc thay, sự thiếu hụt niềm tin và thấu hiểu đã tạo ra hố sâu ngăn cách. Khi phụ huynh chỉ nhìn thấy bề nổi của sự việc mà bỏ qua tâm huyết của người thầy, và khi giáo viên co mình lại vì sợ hãi, giáo dục sẽ mất đi sự kết nối thiêng liêng cần có.
