Các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ đang bước vào một kỷ nguyên đầu tư mới, nơi trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành trung tâm của mọi chiến lược phát triển. Chỉ trong năm 2025, Google, Meta, Microsoft và Amazon dự kiến chi hàng trăm tỷ USD cho hạ tầng AI – từ trung tâm dữ liệu, chip bán dẫn cho tới năng lượng và hạ tầng điện toán đám mây.
Theo The Washington Post , tổng chi tiêu của bốn “gã khổng lồ” này có thể vượt 375 tỷ USD trong năm nay, và các nhà phân tích Citigroup dự báo con số đó có thể đạt 2.800 tỷ USD vào năm 2029. Đây là một làn sóng đầu tư chưa từng có kể từ thời kỳ Internet bùng nổ, với niềm tin rằng AI sẽ là nền tảng định hình toàn bộ nền kinh tế số trong thập kỷ tới.
Tâm điểm của làn sóng này là nhu cầu xây dựng hạ tầng đủ mạnh để huấn luyện và vận hành các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs), cùng hàng nghìn ứng dụng generative AI đang xuất hiện. Các công ty công nghệ hiểu rằng quyền kiểm soát năng lực tính toán – compute power – chính là quyền lực trong kỷ nguyên AI. Bởi vậy, thay vì chỉ đầu tư vào phần mềm, họ đang đổ tiền vào “xương sống” vật lý: trung tâm dữ liệu khổng lồ, hệ thống chip GPU chuyên dụng, năng lượng tái tạo và cáp quang xuyên lục địa.
Theo Reuters , Alphabet – công ty mẹ của Google – đã nâng mức chi đầu tư vốn (capex) năm 2025 lên khoảng 91-93 tỷ USD, cao kỷ lục trong lịch sử công ty. Meta, trong khi đó, dự kiến chi 70–72 tỷ USD cho AI và hạ tầng, và khẳng định mức chi “sẽ còn tăng đáng kể” trong năm 2026. Microsoft chi gần 35 tỷ USD chỉ trong một quý, tăng hơn 70% so với cùng kỳ năm ngoái.
Giới phân tích nhận định đây là hệ quả của “cơn sốt vàng” AI. Khi ChatGPT trở thành biểu tượng, các công ty lớn không muốn bị tụt lại phía sau. Họ hiểu rằng để có được những mô hình mạnh mẽ như GPT, Gemini hay Claude, không thể thiếu năng lực tính toán cực lớn và lượng dữ liệu khổng lồ.
Sức nóng của cuộc đua thể hiện ở chỗ, theo The Guardian , chỉ riêng sáu tháng đầu năm, các công ty công nghệ Mỹ đã chi hơn 150 tỷ USD cho AI và trung tâm dữ liệu, gần gấp đôi so với năm trước. Điều này không chỉ thúc đẩy giá cổ phiếu của các nhà cung cấp chip như Nvidia tăng phi mã, mà còn lan sang cả ngành năng lượng và xây dựng – bởi những trung tâm dữ liệu mới cần lượng điện khổng lồ, nhân lực vận hành và đất đai để mở rộng.
Tuy nhiên, làn sóng đầu tư này cũng đang khiến giới tài chính lo ngại về một “bong bóng AI”. Những dấu hiệu quen thuộc bắt đầu xuất hiện: chi tiêu vượt xa doanh thu, kỳ vọng thị trường tăng nhanh hơn giá trị thực, và cổ phiếu biến động mạnh theo từng thông báo đầu tư. The New York Post cho biết cổ phiếu Meta và Microsoft từng lao dốc sau khi công bố chi phí AI tăng đột biến, bởi nhà đầu tư lo ngại lợi nhuận không thể theo kịp tốc độ chi tiền. Các chuyên gia tài chính cảnh báo: để duy trì đà đầu tư này, Big Tech sẽ phải hy sinh một phần biên lợi nhuận và đối mặt với rủi ro dòng tiền trong trung hạn, nhất là khi thời gian hoàn vốn của hạ tầng AI có thể kéo dài hàng năm trời.
Ngoài rủi ro tài chính, còn một yếu tố đáng lo ngại hơn: chi phí năng lượng và môi trường. Việc vận hành các mô hình AI tiêu thụ lượng điện khổng lồ. Một nghiên cứu mới công bố trên arXiv chỉ ra rằng, để huấn luyện một mô hình AI ở quy mô GPT-4, có thể cần tới hàng trăm gigawatt giờ điện năng – tương đương mức tiêu thụ của một thị trấn nhỏ trong một năm. Nếu tốc độ đầu tư trung tâm dữ liệu tiếp tục tăng, nhu cầu điện toàn cầu có thể vượt xa tốc độ phát triển năng lượng tái tạo, tạo ra thách thức lớn cho mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà các tập đoàn từng cam kết.
Dẫu vậy, không thể phủ nhận rằng đầu tư vào AI vẫn là một “cuộc chơi bắt buộc”. Với các ông lớn công nghệ, đây không chỉ là chi phí mà là khoản đặt cược cho tương lai. Nếu AI trở thành nền tảng như Internet từng làm, họ sẽ nắm trong tay hạ tầng không thể thay thế.
Alphabet có thể dùng Gemini để củng cố hệ sinh thái tìm kiếm và quảng cáo. Microsoft với Copilot tích hợp vào Office và Windows đang mở ra nguồn doanh thu mới. Amazon sẽ tận dụng sức mạnh đám mây AWS để cung cấp năng lực AI cho doanh nghiệp toàn cầu. Meta, dù đang bị áp lực lợi nhuận ngắn hạn, vẫn tin AI sẽ làm sống lại “giấc mơ metaverse” bằng cách tự động hóa sản xuất nội dung và tương tác ảo.
Nhưng nếu AI không mang lại doanh thu như kỳ vọng – nếu người dùng mỏi mệt vì chatbot, nếu doanh nghiệp ngần ngại chi trả cho các dịch vụ đắt đỏ, hoặc nếu quy định siết chặt quyền riêng tư và bản quyền dữ liệu – thì bong bóng AI có thể kéo theo cả ngành công nghệ toàn cầu. Khi ấy, những khoản đầu tư khổng lồ hôm nay có thể trở thành gánh nặng tài chính kéo dài.
Ở góc nhìn dài hạn, giới kinh tế vẫn cho rằng xu thế đầu tư này khó có thể đảo ngược. Citigroup dự báo chi tiêu AI của Big Tech sẽ vượt 2.800 tỷ USD vào năm 2029 – tức mỗi năm tăng trung bình 20%. Điều đó cho thấy AI đang bước vào giai đoạn hạ tầng hóa, tương tự như giai đoạn điện toán đám mây cách đây một thập kỷ: tốn kém, nhưng tất yếu. Vấn đề chỉ là công ty nào sẽ tồn tại đủ lâu để chứng kiến lợi nhuận thật sự từ khoản đầu tư khổng lồ ấy.
Theo: The NY Times, Washington Post
