Theo Tiến sĩ, bác sĩ Bùi Phạm Minh Mẫn - Phó Trưởng phụ trách Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Sức khỏe (ĐHQG TPHCM), những tháng cuối năm thường ghi nhận số ca nhập viện vì đột quỵ và các biến cố tim mạch tăng rõ rệt.
Trường hợp của anh N.M.T (38 tuổi, Tân Mỹ, TPHCM) là điển hình. Sau nhiều ngày làm quần quật để kịp tiến độ công việc, anh T. thấy mệt mỏi nhưng chủ quan không khi khám. Khi đang làm việc, người đàn ông đột ngột làm rơi giấy tờ, gục xuống bàn. Đồng nghiệp đưa anh đi cấp cứu, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân nhồi máu não, liệt 1/2 người trái.
Anh T. được cấp cứu trong thời gian vàng nên việc phục hồi nhanh hơn. Nếu chậm trễ, người đàn ông trẻ này đứng trước nguy cơ tàn phế rất lớn.
Bác sĩ Mẫn cho biết, thời điểm cuối năm được xem là “giai đoạn nhạy cảm” với hệ tim mạch. Nếu chủ quan, chỉ một thay đổi nhỏ trong sinh hoạt hay điều trị cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người trung niên, cao tuổi hoặc có bệnh nền.
Để giảm thiểu rủi ro, chuyên gia khuyến cáo người dân cần ghi nhớ 3 “không” quan trọng sau:
Không chủ quan với huyết áp và thời tiết lạnh
Theo bác sĩ Mẫn, khi nhiệt độ môi trường giảm, các mạch máu ngoại biên có xu hướng co lại để giữ nhiệt. Điều này làm tăng sức cản mạch máu và khiến huyết áp dễ tăng cao. Ở những người đã bị tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hoặc bệnh tim mạch, sự thay đổi này có thể làm mất cân bằng huyết động và kích hoạt đột quỵ.
Đáng lo ngại là tăng huyết áp thường diễn tiến âm thầm, không gây triệu chứng rõ ràng. Nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã xảy ra biến cố tim mạch hoặc đột quỵ. Vì vậy, người dân không nên chủ quan cho rằng “thấy vẫn khỏe” là an toàn.
Người trưởng thành, đặc biệt từ 40 tuổi trở lên hoặc có bệnh nền, nên đo huyết áp định kỳ, đúng kỹ thuật và theo dõi sự thay đổi theo thời gian, nhất là trong những ngày lạnh. Khi thấy huyết áp tăng kéo dài hoặc dao động bất thường, cần trao đổi với nhân viên y tế để được tư vấn kịp thời, thay vì tự ý xử trí.
Không sinh hoạt tùy tiện vào cuối năm
Cuối năm thường đi kèm áp lực công việc, tiệc tùng, ăn uống thất thường, ngủ không đủ giấc, sử dụng rượu bia nhiều hơn và giảm vận động thể lực.
Bác sĩ Mẫn cho biết, phòng ngừa đột quỵ không đòi hỏi thay đổi cực đoan mà cần điều chỉnh hợp lý và duy trì đều đặn.
Chế độ ăn nên giảm muối, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ muối mặn; đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây, cá và các nguồn đạm lành mạnh. Việc giảm muối trong khẩu phần có tác động trực tiếp đến kiểm soát huyết áp.
Vận động thể lực cần được duy trì phù hợp với thể trạng, như đi bộ nhanh, vận động nhẹ tại nhà hoặc các bài tập vừa phải.
Mỗi người cần hạn chế rượu bia, không hút thuốc là những biện pháp quan trọng để bảo vệ mạch máu và giảm nguy cơ đột quỵ.
Giấc ngủ và sức khỏe tinh thần cũng không nên bị xem nhẹ. Thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài có thể khiến huyết áp dao động mạnh, làm giảm hiệu quả kiểm soát bệnh nền.
Không tự ý ngưng thuốc và trì hoãn tái khám
Một yếu tố nguy cơ thường bị bỏ qua là gián đoạn điều trị. Không ít người bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc rối loạn lipid máu tự ý ngưng thuốc, quên uống thuốc hoặc trì hoãn tái khám do bận rộn cuối năm. Điều này khiến các chỉ số sức khỏe mất kiểm soát đúng vào thời điểm nguy cơ đột quỵ tăng cao.
Theo bác sĩ Mẫn, đối với người đã có bệnh nền hoặc từng bị đột quỵ, việc tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt.
Các dấu hiệu thường gặp gồm méo miệng, yếu hoặc tê liệt tay chân một bên, nói khó, nói ngọng đột ngột, nhìn mờ, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân. Khi xuất hiện các biểu hiện này, cần gọi cấp cứu hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện ngay, không chờ đợi và không áp dụng các biện pháp truyền miệng.
