31.240 tỷ đồng và ‘vùng đệm tài chính’ cho cú bứt tốc của Lâm Đồng

Điểm sáng về thu ngân sách Nhà nước năm 2025

Theo báo cáo của UBND tỉnh Lâm Đồng, trong 10 chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu năm 2025, Lâm Đồng có 5 chỉ tiêu vượt kế hoạch, 2 chỉ tiêu đạt kế hoạch và 3 chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch. Điều này phản ánh đúng thực tế: tỉnh không “bứt tốc” mạnh như kỳ vọng ban đầu, nhưng đã giữ được nhịp ổn định trong một năm đầy biến động.

Một chỉ dấu quan trọng phản ánh “sức khỏe” nền tài chính của tỉnh Lâm Đồng năm 2025 chính là kết quả thu ngân sách Nhà nước. Theo báo cáo của UBND tỉnh, tổng thu ngân sách năm 2025 ước đạt 31.240 tỷ đồng, vượt 11% so với dự toán địa phương giao và vượt 17% so với dự toán Trung ương giao.

Nền tài chính tương đối vững tạo cho Lâm Đồng một “dư địa chính sách” cần thiết: có thêm nguồn lực để đầu tư hạ tầng, thúc đẩy các công trình trọng điểm, bảo đảm chi cho giáo dục, y tế, an sinh xã hội và ứng phó thiên tai.

Trong bối cảnh tỉnh đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ về không gian phát triển, thể chế quản lý và mô hình tăng trưởng, việc giữ vững kỷ luật tài chính đồng thời tạo được nguồn lực phát triển là điều kiện then chốt để các mục tiêu 2026 và những năm tiếp theo không chỉ là kỳ vọng trên giấy, mà trở thành hiện thực trong đời sống kinh tế - xã hội.

Tốc độ tăng trưởng GRDP năm 2025 đạt 6,42%, thấp hơn kế hoạch 8%. Đây là con số không đẹp về mặt hình thức, nhưng cần đặt trong bối cảnh chung: kinh tế thế giới bất ổn, chuỗi cung ứng còn đứt gãy cục bộ, chính sách thuế đối ứng mới từ Hoa Kỳ tác động đến xuất khẩu, trong khi nội tại tỉnh lại phải “chia lực” cho việc tổ chức lại bộ máy hành chính, điều chỉnh quy hoạch, xử lý các tồn đọng kéo dài nhiều năm.

Trong bối cảnh đó, việc GRDP vẫn tăng trên 6%, các khu vực kinh tế đều duy trì đà tăng (nông nghiệp 5,1%; công nghiệp - xây dựng 5,54%; dịch vụ 8,28%) cho thấy nền kinh tế không bị gãy, không rơi vào suy thoái, mà đang vận hành trong trạng thái thận trọng, phòng thủ nhưng có chọn lọc.

Một điểm sáng đáng kể là GRDP bình quân đầu người đạt 105,24 triệu đồng/người, vượt kế hoạch và tăng 9,4% so với cùng kỳ, phản ánh mức sống trung bình tiếp tục được cải thiện.

Du lịch nổi lên như một trụ đỡ thực sự của nền kinh tế tỉnh. Năm 2025, Lâm Đồng phục vụ 20,768 triệu lượt khách, tăng 18,1% so với cùng kỳ và vượt hơn 115% kế hoạch; trong đó khách quốc tế đạt 1,287 triệu lượt, tăng gần 40%. Doanh thu du lịch ước đạt 56.800 tỷ đồng đây là con số không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn cho thấy Lâm Đồng đang từng bước định vị lại mình trên bản đồ du lịch quốc gia và khu vực theo hướng chất lượng cao, bền vững hơn.

Ở chiều ngược lại, giải ngân vốn đầu tư công tuy đạt khoảng 90% kế hoạch nhưng vẫn chưa đạt mục tiêu tuyệt đối, phản ánh những vướng mắc dai dẳng trong thủ tục đất đai, quy hoạch, giải phóng mặt bằng và sự phối hợp giữa các cấp, các ngành - vấn đề đã được chính UBND tỉnh nhìn nhận thẳng thắn là một trong những “điểm nghẽn” cần tháo gỡ căn cơ hơn.

Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng nhưng còn chậm. Công nghiệp tăng trưởng nhưng chưa tạo được bứt phá; nhiều dự án năng lượng tái tạo đã hoàn thành nhưng chưa được hòa lưới thương mại (COD), gây lãng phí nguồn lực và làm chậm hiệu quả đầu tư. Điều này cho thấy thách thức không chỉ nằm ở thu hút dự án, mà nằm ở khâu thực thi và tháo gỡ thể chế.

Một trong những chuyển động đáng chú ý nhất năm 2025 không nằm ở con số tăng trưởng, mà ở cấu trúc quản trị. Từ ngày 1/7/2025, Lâm Đồng chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đây là một thay đổi lớn về thể chế, đụng chạm trực tiếp đến tổ chức bộ máy, phân quyền, cách thức vận hành và trách nhiệm của từng cấp chính quyền.

Theo đánh giá của UBND tỉnh, dù giai đoạn đầu còn khó khăn, lúng túng, nhưng bộ máy cơ bản vận hành ổn định, không để gián đoạn công việc, quốc phòng - an ninh được giữ vững, trật tự xã hội được bảo đảm. Phát biểu khai mạc họp báo quý IV/2025 cũng khẳng định: hệ thống chính trị đã “hoạt động ổn định, hiệu quả” sau năm đầu vận hành mô hình mới, dù còn nhiều thách thức cần tiếp tục hoàn thiện .

Tuy vậy, tỉnh cũng thẳng thắn chỉ ra: quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy có nơi, có lúc còn khó khăn; một bộ phận cán bộ còn tâm lý cầm chừng, chưa thực sự quyết liệt; sự phối hợp giữa các sở, ngành trong xử lý thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng chưa kịp thời. Đây là những “điểm nghẽn mềm” nhưng tác động rất thật đến môi trường đầu tư và niềm tin doanh nghiệp.

Về mặt xã hội, bức tranh có nhiều gam sáng: tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt 95%; số bác sĩ đạt 7,5 bác sĩ/vạn dân; tỷ lệ trường công lập đạt chuẩn quốc gia đạt 70,03%; tỷ lệ nghèo đa chiều toàn tỉnh giảm 0,87%, riêng vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm 2,12% vượt kế hoạch đề ra. Đây là những chỉ báo cho thấy phát triển của Lâm Đồng không chỉ nằm ở tăng trưởng kinh tế thuần túy, mà gắn với cải thiện chất lượng sống và an sinh xã hội.

Đặc biệt, trong bối cảnh thiên tai diễn biến phức tạp, toàn tỉnh đã trải qua 38 đợt mưa lớn, gây thiệt hại khoảng 1.840 tỷ đồng, buộc phải di dời gần 7.000 hộ dân. Việc triển khai “Chiến dịch Quang Trung” xây dựng, sửa chữa nhà ở cho người dân bị ảnh hưởng thiên tai được thực hiện thần tốc, cho thấy năng lực ứng phó xã hội và tinh thần hành động của chính quyền địa phương trong tình huống khẩn cấp.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng không né tránh những tồn tại: hạ tầng y tế chất lượng cao còn thiếu; thiếu bác sĩ chuyên khoa sâu; cơ sở vật chất trường học ở một số nơi xuống cấp; thiết chế văn hóa - thể thao chưa đồng bộ; đời sống một bộ phận người dân vùng sâu, vùng xa còn khó khăn; tình hình an ninh trật tự ở một số địa bàn tiềm ẩn yếu tố phức tạp. Việc nhìn thẳng vào những hạn chế này là điều kiện tiên quyết để bước sang giai đoạn phát triển mới thực chất hơn.

2026 - Bản lề cho sự phát triển bền vững

Năm 2026 được Lâm Đồng xác định không chỉ là một năm kế hoạch thông thường mà là năm bản lề mở ra một chu kỳ phát triển mới, với mục tiêu rõ ràng cả về lượng lẫn về chất. Tỉnh đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP đạt 10%, cao hơn đáng kể so với mức 6,42% của năm 2025, GRDP bình quân đầu người phấn đấu đạt 124 triệu đồng/người, tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên 134.000 tỷ đồng, thu ngân sách tăng tối thiểu 10% so với thực hiện năm trước và phục vụ trên 25 triệu lượt khách du lịch. Đây không chỉ là những con số điều hành mà phản ánh tham vọng chuyển nền kinh tế từ trạng thái ổn định sang trạng thái tăng tốc có kiểm soát, từ phục hồi sang bứt phá có nền tảng.

Việc đặt mục tiêu tăng trưởng 10% cho thấy tỉnh không còn chấp nhận một quỹ đạo tăng trưởng trung bình, mà muốn tạo ra một cú hích đủ mạnh để phá vỡ quán tính cũ. Tuy nhiên, khác với cách tiếp cận tăng trưởng bằng mọi giá, các chỉ tiêu năm 2026 cho thấy Lâm Đồng theo đuổi một mô hình tăng trưởng có chọn lọc và có định hướng.

Tăng trưởng được đặt song song với yêu cầu tái cơ cấu nền kinh tế, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh và kinh tế tư nhân làm động lực chính. Điều này hàm ý rằng mục tiêu 10% không thể đạt được bằng cách mở rộng diện tích, tăng khai thác tài nguyên hay chạy đua thu hút dự án bằng ưu đãi, mà phải đến từ nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả của từng đồng vốn, từng hecta đất, từng lao động.

Trong nông nghiệp, mục tiêu tăng trưởng không được lượng hóa bằng diện tích hay sản lượng mà được đặt trong bối cảnh chuyển đổi sang nông nghiệp công nghệ cao, gắn với chế biến sâu và xây dựng thương hiệu. Điều này nhằm tạo ra giá trị gia tăng đủ lớn để đóng góp thực chất vào mục tiêu GRDP 10%, thay vì chỉ giữ vai trò ổn định như trước. Nếu nông nghiệp vẫn tăng trưởng về lượng nhưng không tăng về giá trị, thì mục tiêu nâng GRDP bình quân lên 124 triệu đồng/người sẽ khó đạt, bởi phần lớn dân cư nông thôn sẽ không được hưởng lợi tương xứng từ tăng trưởng.

Trong công nghiệp, mục tiêu tăng trưởng gắn chặt với yêu cầu tháo gỡ các dự án tồn đọng, đặc biệt là các dự án năng lượng tái tạo đã hoàn thành nhưng chưa được phát điện thương mại, cũng như nâng tỷ lệ lấp đầy các khu, cụm công nghiệp. Việc đưa các dự án này vào vận hành trong năm 2026 không chỉ bổ sung sản lượng cho nền kinh tế mà còn trực tiếp đóng góp vào thu ngân sách, giúp đạt mục tiêu tăng thu ít nhất 10% và tạo nguồn lực cho đầu tư hạ tầng, an sinh xã hội. Đồng thời, việc đẩy mạnh công nghiệp chế biến, chế tạo và vật liệu mới nhằm kéo dài chuỗi giá trị ngay trong tỉnh, tránh tình trạng tăng trưởng nhưng giá trị gia tăng lại chảy đi nơi khác.

Du lịch tiếp tục được xác định là một động lực quan trọng của tăng trưởng, với mục tiêu phục vụ trên 25 triệu lượt khách, cao hơn khoảng 4 triệu lượt so với năm 2025. Tuy nhiên, sự gia tăng về lượng chỉ có ý nghĩa nếu đi kèm với gia tăng về giá trị, bởi nếu chỉ tăng số khách nhưng chi tiêu bình quân thấp và gây áp lực lên hạ tầng, môi trường thì tăng trưởng sẽ không bền vững. Vì vậy, mục tiêu năm 2026 nhấn mạnh phát triển du lịch chất lượng cao, kinh tế đêm, du lịch xanh và trải nghiệm, nhằm nâng doanh thu và đóng góp thực chất hơn cho GRDP và thu ngân sách.

Ở góc độ đầu tư, việc đặt mục tiêu tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên 134.000 tỷ đồng và giải ngân 100% vốn đầu tư công thể hiện quyết tâm biến đầu tư thành động lực dẫn dắt tăng trưởng. Tuy nhiên, tỉnh cũng nhìn nhận rõ rằng nếu không cải cách thể chế thì các mục tiêu về vốn chỉ là con số trên giấy. Do đó, mục tiêu năm 2026 gắn chặt tăng trưởng với cải cách thủ tục hành chính, xóa bỏ cơ chế “xin - cho”, siết kỷ luật công vụ và kiểm soát quyền lực. Đây là điều kiện để dòng vốn có thể chảy đúng, chảy nhanh và chảy hiệu quả vào nền kinh tế.

Song song với các mục tiêu kinh tế, tỉnh cũng đặt ra các chỉ tiêu xã hội và môi trường như một phần không tách rời của tăng trưởng. Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế trên 95%, tỷ lệ nghèo đa chiều giảm 1-1,5% mỗi năm, riêng vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm 2-3%, tỷ lệ đô thị hóa đạt 36%, tỷ lệ che phủ rừng trên 46,78% cho thấy tăng trưởng mà tỉnh theo đuổi không phải là tăng trưởng đánh đổi, mà là tăng trưởng gắn với chất lượng sống, công bằng xã hội và bền vững môi trường.