Thi đại học vốn là một cuộc đua cam go của học sinh, nhưng người chạy tiếp sức phía sau chính là cha mẹ. Không ai phủ nhận vai trò của phụ huynh trong hành trình học tập của con cái. Tuy nhiên, thực tế cho thấy: nhiều học sinh trượt đại học không phải vì thiếu năng lực, mà vì rơi vào sự can thiệp sai cách từ chính người lớn.
Dưới đây là 5 kiểu phụ huynh thường vô tình khiến con áp lực, hoang mang và dễ thất bại trong kỳ thi quan trọng nhất đời học sinh.
1. Kiểu đặt kỳ vọng quá cao
Đây có lẽ là nhóm cha mẹ phổ biến nhất. Với họ, chỉ khi con đỗ Y Hà Nội, Ngoại thương, Bách khoa, Kinh tế Quốc dân hay Học viện Tài chính thì mới gọi là nở mày nở mặt. Họ thường xuyên so sánh con với con nhà người ta, ép con phải thi trường top bất chấp năng lực, sở thích, hay sức học thực tế.
Trong khi đó, mỗi đứa trẻ đều có khả năng riêng. Việc cha mẹ kỳ vọng quá mức khiến con luôn cảm thấy mình chưa đủ giỏi, dẫn đến tâm lý sợ hãi, áp lực và dễ gục ngã. Không ít học sinh giỏi cấp 3 nhưng lại trượt đại học chỉ vì tâm lý thi cho bố mẹ, thi vì danh tiếng chứ không xuất phát từ đam mê thật sự.
Nhiều cha mẹ đặt kỳ vọng vào con quá cao.
2. Kiểu quản thúc toàn diện
Nghe thì có vẻ lý tưởng: con chỉ cần tập trung học, không phải rửa bát, không phải làm việc nhà, không phải lo chuyện gì cả. Nhưng thực tế, chính kiểu bao bọc này khiến con mất kỹ năng tự lập, mất khả năng chủ động, và đặc biệt là thiếu năng lực tự chịu trách nhiệm.
Khi bước vào kỳ thi đại học - một hành trình dài cần sự tự giác và kỷ luật, nhiều học sinh lại phụ thuộc quá mức, chỉ học khi bị nhắc, chỉ ôn khi bị ép. Hậu quả là học lệch, học vẹt, học không đủ sâu và dễ rơi vào trạng thái thụ động chờ thi. Những bạn này thường bị tâm lý ngay trong phòng thi, thiếu bình tĩnh và dễ mất điểm oan.
3. Kiểu quá lo lắng, kiểm soát chặt chẽ
Đây là những phụ huynh sống trong trạng thái “mất ngủ” hộ con. Họ liên tục hỏi han, thúc ép, tạo cảm giác lúc nào cũng có người soi từng bước học của con. Họ không tin con đủ khả năng quản lý thời gian, không yên tâm nếu con nghỉ ngơi hay giải lao.
Tuy nhiên, việc giám sát thái quá lại khiến học sinh dễ sinh tâm lý nổi loạn hoặc trốn tránh. Không ít bạn vì sợ bị tra hỏi nên nói dối cha mẹ, hoặc giấu nhẹm kết quả học tập. Đến gần kỳ thi, chính sự thiếu trung thực và thiếu niềm tin giữa cha mẹ - con cái lại trở thành mầm mống cho sự thất bại.
4. Kiểu dửng dưng, phó mặc
Ngược lại với nhóm kiểm soát quá mức là nhóm… mặc kệ hoàn toàn. Họ coi thi đại học là chuyện của riêng con, không quan tâm, không hỏi han, không tạo điều kiện gì. Một số phụ huynh thậm chí còn buông câu: “Không học được thì nghỉ, đi làm sớm cho biết đời.”
Sự thờ ơ của cha mẹ khiến học sinh mất phương hướng, thiếu động lực và cảm giác bị bỏ rơi. Đặc biệt là với những bạn đang trong giai đoạn “bấp bênh” của tuổi 17-18, thiếu đi một người đồng hành, các bạn dễ buông xuôi, học cho có, thi cho xong và kết quả tất yếu là trượt.
5. Kiểu áp đặt nghề nghiệp, lối đi
Có những phụ huynh không quan tâm con thích gì, giỏi gì. Điều duy nhất họ quan tâm là “ngành đó có dễ xin việc không”, “có nhiều tiền không”, “có ổn định không”. Họ chọn sẵn ngành học, trường học cho con bất kể con muốn gì.
Khi học sinh thi ngành mà mình không yêu thích, quá trình ôn luyện trở nên nặng nề, học chống đối, học miễn cưỡng. Dù có đỗ, thì hành trình phía sau cũng là một chặng đường mệt mỏi. Còn nếu trượt thì nỗi thất vọng từ chính cha mẹ khiến các em càng cảm thấy tội lỗi, mất phương hướng và mất cả lòng tin vào bản thân.
Cha mẹ không nên đặt áp lực quá nhiều lên con.
Kỳ thi đại học là cột mốc lớn nhưng không phải là thước đo duy nhất của thành công. Điều quan trọng nhất không phải là con đỗ trường nào, mà là con có hiểu mình đang đi đâu và có người đồng hành tin tưởng mình hay không.
Cha mẹ không cần làm thay con mọi việc, cũng không nên buông bỏ. Điều cần thiết là sự lắng nghe, thấu hiểu và hỗ trợ đúng mức. Hãy nhớ: con không cần một người quản lý, cũng không cần một ông chủ hay một khán giả đòi hỏi. Con chỉ cần một người bạn là cha mẹ để đủ vững vàng bước vào kỳ thi lớn nhất đời học sinh.
Và đôi khi, chỉ cần một câu nói đúng lúc: “Bố mẹ tin con làm được” lại là động lực đủ lớn để giúp con chạm tay vào cánh cổng đại học mơ ước.
