Sáng 26.11, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, với 429/430 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội thông qua luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Luật này có hiệu lực thi hành từ 1.7.2026.
Bộ Công an là cơ quan Trung ương của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.
Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV
ẢNH: GIA HÂN
Trường hợp nào được về Việt Nam chấp hành án tù?
Luật quy định 6 điều kiện phải đáp ứng cùng lúc để người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài có thể được tiếp nhận về Việt Nam tiếp tục chấp hành án phạt tù.
- Là công dân Việt Nam.
- Hành vi phạm tội mà người đó bị kết án ở nước chuyển giao cũng cấu thành tội phạm theo quy định của pháp luật về hình sự của Việt Nam vào thời điểm lập yêu cầu chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.
- Vào thời điểm nhận được yêu cầu chuyển giao, thời hạn chưa chấp hành án phạt tù phải còn ít nhất là 1 năm; trong trường hợp đặc biệt, thời hạn này có thể ít hơn 1 năm.
- Bản án, quyết định đối với người đó đã có hiệu lực pháp luật, không còn thủ tục tố tụng nào đang chờ xử lý.
- Có sự đồng ý của Việt Nam trong trường hợp cơ quan có thẩm quyền của nước chuyển giao lập yêu cầu chuyển giao hoặc sự đồng ý của nước chuyển giao trong trường hợp Bộ Công an lập yêu cầu chuyển giao.
- Có sự đồng ý của người đang chấp hành án phạt tù; trường hợp người đang chấp hành án phạt tù là người chưa thành niên, người không có khả năng bày tỏ sự đồng ý với việc chuyển giao vì lý do tuổi tác, tình trạng sức khỏe và trạng thái tinh thần thì phải có sự đồng ý của người đại diện hợp pháp.
Luật cũng quy định TAND có thẩm quyền quyết định từ chối tiếp nhận người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài về Việt Nam trong một số trường hợp như: có thể phương hại đến chủ quyền, quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, sức khỏe cộng đồng và lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân tại Việt Nam…
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình các dự án luật
ẢNH: GIA HÂN
Không được tăng nặng hình phạt tù sau khi chuyển giao
Luật dành riêng một điều để quy định về chuyển đổi hình phạt tù khi chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.
Theo đó, nếu hình phạt tù trong bản án, quyết định mà tòa án của nước chuyển giao đã tuyên đối với người đang chấp hành án phạt tù không phù hợp với pháp luật Việt Nam thì phải chuyển đổi cho phù hợp.
Hình phạt tù chuyển đổi không được nghiêm khắc hơn hình phạt tù mà tòa án của nước chuyển giao đã tuyên về tính chất và thời hạn. Thời gian đã chấp hành án phạt tù ở nước chuyển giao được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù tại Việt Nam.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chuyển đổi hình phạt tù là vấn đề phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền của người đang chấp hành án phạt tù, trong khi chính sách hình sự của Việt Nam với các nước có nhiều điểm khác biệt.
Do đó, để bảo đảm tính khả thi, ổn định, luật giaо cho Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng Viện KSND tối cao quy định chi tiết về chuyển đổi hình phạt tù.
Mục đích nhằm giải quyết các trường hợp như: chuyển đổi hình phạt tù trong trường hợp hình phạt tù mà nước chuyển giao đã áp dụng với người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn trên 30 năm đối với nhiều tội, trên 20 năm đối với một tội; hoặc chuyển đổi hình phạt tù trong thời gian đã chấp hành được một phần bản án, quyết định của tòa án nước chuyển giao...
Quá trình triển khai thi hành luật, nếu phát sinh vướng mắc, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao sẽ ban hành nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất trong xét xử.
