Một buổi sáng tháng Tư, khi vừa đặt chân tới ca làm tại nhà máy chế biến đậu nành của tập đoàn Archer Daniels Midland (ADM), bà Lynn Lee (65 tuổi) đã dự cảm có điều bất thường. Trước cổng nhà máy ở thị trấn Kershaw, bang Nam Carolina, xuất hiện nhiều chiếc xe mang biển số ngoại tỉnh. Chỉ ít giờ sau, dự cảm ấy trở thành sự thật: ADM thông báo đóng cửa nhà máy sau hơn 50 năm hoạt động.
Bà Lee lặng lẽ thu dọn đồ đạc rồi lái xe về nhà. Đây đã là lần thứ tư bà bị buộc phải nghỉ việc, nhưng cảm giác hụt hẫng vẫn khiến nước mắt bà rơi. “Tôi đã tự hỏi, khả năng chuyện này lại xảy ra với mình là bao nhiêu”, Lee nhớ lại.
Giữa những năm 2000, các nhà máy dệt may lần lượt chuyển sang Brazil. Vài năm sau, nhà máy sợi thủy tinh đóng cửa. Đến đại dịch Covid-19, công ty sản xuất biển hiệu nơi bà làm việc cũng cắt giảm nhân sự. ADM từng được Lee xem là “bến đỗ cuối cùng” để bà yên tâm nghỉ hưu, nhưng mọi chuyện không được như mơ.
Lynn Lee đang phải đối mặt với lần sa thải thứ tư của mình. Ảnh chụp bởi Angela Owens/WSJ
Ở thời điểm bị nghỉ việc, bà Lee gần như không có khoản tiết kiệm đáng kể, trong khi gánh nặng tài chính vẫn chồng chất. Bà đang nợ khoảng 7.000 USD chi phí y tế sau đợt điều trị ung thư vú năm 2020 và một ca phẫu thuật tim vào năm 2024. Ngoài ra, Lee còn gánh khoản vay thế chấp thứ hai trị giá 42.000 USD cho căn nhà của mình.
Khi ADM còn hoạt động, Lee làm công việc xử lý hóa đơn và theo dõi các chuyến hàng với mức lương 17,40 USD/giờ. Bà từng hy vọng chỉ cần trụ thêm vài năm nữa là có thể an tâm về tài chính, thậm chí nghĩ đến một chuyến du lịch mơ ước tới ven biển Florida. Tất cả tan biến chỉ trong một buổi sáng.
Vài tuần sau đợt sa thải, Lee nhận khoản trợ cấp thất nghiệp đầu tiên trị giá 270 USD sau thuế. Theo quy định của bang Nam Carolina, khoản hỗ trợ này chỉ kéo dài tối đa năm tháng. Sau đó, nguồn thu duy nhất của bà sẽ là khoản trợ cấp 830 USD/tháng (tương đương 21 triệu đồng) từ người chồng quá cố đã qua đời vì đau tim năm 2020.
Áp lực tài chính khiến tương lai của Lee trở nên ảm đạm và buộc phải tiếp tục tham gia thị trường lao động. Bà liên tục nộp đơn xin việc, ứng tuyển vào vị trí sắp xếp lịch hẹn tại một phòng khám chỉnh nha, rồi một công việc văn thư cho công ty cấp nước. Thông qua một người bạn, bà cũng có cơ hội phỏng vấn cho vị trí nhân sự tại một công ty khí đốt, mức lương lên tới 22 USD/giờ.
“Buổi phỏng vấn diễn ra rất tốt”, Lee từng nghĩ. Nhưng rồi điện thoại không bao giờ đổ chuông trở lại. Công ty đã chọn một ứng viên khác.
Cơ hội tiếp theo đến từ dự án lớn nhất của Kershaw trong nhiều năm: mỏ vàng Haile, được tập đoàn đa quốc gia OceanaGold mua lại vào năm 2015. Khi ADM đóng cửa, Lee tham dự một hội chợ việc làm dành cho lao động bị sa thải. Không lâu sau, bộ phận nhân sự của OceanaGold gọi điện mời bà đến phỏng vấn. Dù vẫn trả lời trôi chảy các câu hỏi nhưng Lee không còn dám kỳ vọng quá nhiều, đối phương hứa sẽ phản hồi trong vài tuần tới.
Trong lúc chờ đợi, lần đầu tiên trong đời, Lee phải đến nhận thực phẩm miễn phí hàng tháng tại địa phương. Bà vừa lấy đùi gà, sườn heo, rau tươi và sữa, vừa xấu hổ sợ bắt gặp những người quen.
Vài tuần sau buổi phỏng vấn với OceanaGold, khi đang ngồi nghỉ tại sở thú cùng con gái và cháu ngoại, Lee nhận được email thông báo không trúng tuyển. Một dòng nhắn lịch sự cho biết mỏ đã chọn ứng viên khác, nhưng sẽ cân nhắc bà cho các vị trí tương lai.
Lee trở về nhà, mở máy tính và tiếp tục nộp đơn. Bà tham gia các buổi phỏng vấn giả, đến hội chợ việc làm, thử sức với một công việc văn phòng tạm thời tại chính mỏ vàng. Nhưng mọi nỗ lực đều rơi vào im lặng. Cảm giác lo âu dần bủa vây. “Tôi buồn và sợ hãi, chỉ biết ngồi khóc”, bà nhắn tin cho bạn vào một ngày tháng Tám.
Lee bắt đầu tính đến phương án nghỉ hưu. Nếu làm vậy, bà sẽ nhận khoảng 1.850 USD trợ cấp an sinh xã hội mỗi tháng, nhưng mất khoản trợ cấp của chồng cũ. Với tiền trả góp nhà 700 USD cùng hóa đơn y tế, cuộc sống sẽ vô cùng chật vật.
Ngày 30/9, khoản trợ cấp thất nghiệp cuối cùng kết thúc. Lee buộc phải gọi điện cho ngân hàng xin hoãn trả nợ – lần đầu tiên trong đời bà không thể thanh toán đúng hạn. Đến tháng Mười, bà tìm được công việc tạm thời thu tiền nước với mức lương 17,30 USD/giờ, nhưng chỉ kéo dài trong thời gian ngắn sau một lần bất cẩn bị thương tại nơi làm việc.
Sau khi phục hồi từ tai nạn, Lee lại tiếp tục đi phỏng vấn. Bà không còn cố gắng đoán xem mình có cơ hội hay không. “Tôi thấy mình vẫn may mắn”, Lee nói. “Tôi còn gia đình, bạn bè và niềm tin. Rồi sẽ có một cánh cửa khác mở ra. Nhất định là vậy.”
(Theo WSJ)
