Bệnh nhân là chị N.H.T (31 tuổi, Hà Nội), đi khám trong tình trạng nuốt vướng, đau rát vùng sau xương ức, triệu chứng tăng rõ khi ăn thức ăn đặc.
Trước đó khoảng một tuần, chị T xuất hiện sưng đau vùng nách hai bên, được chẩn đoán viêm nang lông kèm hạch phản ứng và điều trị bằng thuốc da liễu. Sau khoảng 3 ngày dùng thuốc, chị bắt đầu có cảm giác nuốt vướng, đau nóng rát sau xương ức ngày càng tăng.
Khám lâm sàng không ghi nhận dấu hiệu bất thường rõ rệt. Để xác định nguyên nhân, bác sĩ chỉ định nội soi dạ dày – thực quản kết hợp chụp CT phổi liều thấp nhằm loại trừ các tổn thương phối hợp.
Kết quả nội soi khiến bác sĩ bất ngờ: tại vị trí cách cung răng trên khoảng 25cm có ổ loét lớn, bờ phù nề, đáy phủ giả mạc trắng; tổn thương chiếm khoảng 1/2 chu vi thực quản, kéo dài gần 3cm, trong khi niêm mạc xung quanh hoàn toàn bình thường. Bệnh nhân được chẩn đoán loét thực quản do thuốc và chỉ định điều trị theo phác đồ phù hợp.
Lòng thực quản của bệnh nhân nhiều ổ loét.
Thói quen uống thuốc gây loét thực quản
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Vân Hồng, nguyên Trường khoa Tiêu Hóa - Bệnh viện Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa Medlatec, tổn thương thực quản do thuốc chủ yếu xảy ra theo cơ chế tiếp xúc trực tiếp. Trong đó, nhóm thuốc gây tổn thương nhiều nhất là kháng sinh, đặc biệt các thuốc điều trị bệnh tai mũi họng, nhiễm trùng ngoài da, cùng một số thuốc khác.
Trường hợp bệnh nhân T bị loét thực quản nguyên nhân có liên quan đến việc uống thuốc với ít nước hoặc nằm ngay sau khi uống, khiến viên thuốc lưu lại lâu tại thực quản, gây tổn thương niêm mạc.
Với trường hợp này, bệnh nhân đã được chụp CT phổi để loại trừ các nguyên nhân gây tổn thương song hành. Sau điều trị, người bệnh cần tái khám, nội soi kiểm tra lại, thậm chí làm nội soi siêu âm và sinh thiết nếu còn nghi ngờ tổn thương.
ThS.BSNT Nguyễn Thị Thanh Tâm – chuyên khoa Tiêu hóa - cho biết loét thực quản do thuốc là tình trạng tổn thương niêm mạc thực quản do thuốc uống gây ra, chủ yếu vì thuốc tiếp xúc trực tiếp và kéo dài với niêm mạc.
Các thuốc thường liên quan gồm: kháng sinh nhóm tetracyclin, doxycyclin; thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs); bisphosphonate; kali clorid… và các thuốc viên kích thước lớn hoặc giải phóng chậm.
Tổn thương thường xuất hiện tại các vị trí hẹp sinh lý của thực quản như: chỗ nối họng – thực quản, vị trí bắt chéo động mạch chủ, hoặc chỗ nối thực quản – dạ dày.
Triệu chứng điển hình là nuốt đau, nuốt vướng, đau rát sau xương ức, thường xuất hiện trong vòng 1–3 ngày sau khi uống thuốc.
Các bác sĩ cảnh báo ngay cả khi dùng thuốc đúng đơn, người bệnh vẫn có thể gặp biến chứng nếu tồn tại các yếu tố nguy cơ như:
- Uống thuốc với quá ít nước (dưới 150ml);
- Nằm ngay hoặc ngủ sau khi uống thuốc;
- Uống thuốc trước giờ đi ngủ;
- Rối loạn nhu động hoặc hẹp thực quản;
- Dùng thuốc viên lớn, khó tan.
Để phòng ngừa tái phát, bác sĩ khuyến cáo ưu tiên thuốc dạng lỏng với người có rối loạn vận động thực quản hoặc nằm lâu; đánh giá và xử lý các yếu tố chèn ép, rối loạn nhu động nếu nghi ngờ.
Uống thuốc đúng cách để bảo vệ thực quản
Người dân cần tuân thủ các nguyên tắc sau khi uống thuốc: uống ở tư thế ngồi hoặc đứng; uống tối thiểu 120ml nước, với thuốc nguy cơ cao nên uống khoảng 250ml; giữ tư thế thẳng ít nhất 10–30 phút sau uống; tuyệt đối không uống thuốc ngay trước khi đi ngủ.
Các bác sĩ nhấn mạnh, khi xuất hiện triệu chứng nuốt vướng, đau rát sau xương ức hoặc khó nuốt, người bệnh không nên chủ quan mà cần đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
