Biến tướng mô hình "sở hữu kỳ nghỉ": Nhiều nạn nhân kêu cứu

Bị "ép" ký đến 9 hợp đồng một lúc

Ông L.Đ.A (68 tuổi, ngụ cư xá Đồng Tiên, Q.10 cũ, TP.HCM) được xem là một điển hình cho những gì đang diễn ra trên thị trường kinh doanh mô hình này. Theo đơn trình bày, ông A. cho biết năm 2023 ông được mời đến nhận voucher nghỉ dưỡng miễn phí tại một buổi hội thảo ở Q.Bình Thạnh cũ. Tại đây, nhân viên tư vấn giới thiệu mô hình "đầu tư sở hữu kỳ nghỉ" với cam kết "nếu không có nhu cầu đi du lịch thì có thể cho thuê lại đêm nghỉ hoặc sang nhượng hợp đồng để sinh lời, thậm chí được hứa hẹn mức chiết khấu từ 25 - 30 triệu đồng/hợp đồng và giá trị thẻ sẽ tăng từ 2.000 - 3.000 USD mỗi quý".

ẢNH: NVCC

Tin vào những lời cam kết này, lại liên tục bị thúc ép ký kết ngay tại hội thảo, ông A. đã ký tổng cộng 9 hợp đồng với tổng số tiền hơn 1,76 tỉ đồng (trung bình gần 180 triệu đồng/hợp đồng). "Họ nói sau mỗi quý có thể sang nhượng lại, nếu không đi nghỉ thì vẫn thu được tiền đều đặn như đầu tư", ông A. trình bày.

Tuy nhiên, sau gần 2 năm chờ đợi, việc chuyển nhượng hợp đồng hoàn toàn không thực hiện được như lời quảng cáo. Các yêu cầu bán lại hay hỗ trợ sang nhượng đều không được giải quyết. Trong khi đó, khoản tiền lớn đã bỏ ra buộc ông A. phải thế chấp tài sản vay ngân hàng, vay mượn thêm bên ngoài để thanh toán, dẫn đến áp lực tài chính kéo dài.

Liên hệ với PV, một độc giả cho biết, mẹ chồng chị ở Lâm Đồng được mời dự hội thảo nghỉ dưỡng miễn phí, sau đó bị thao túng tâm lý, ký hợp đồng ngay tại chỗ, về đến nhà mới "té ngửa" khi đã quá muộn. Có người kể, ban đầu chỉ nghĩ bỏ ra vài chục triệu đồng "trải nghiệm thử", rồi bị thuyết phục ký tiếp nhiều gói lớn hơn với lời hứa làm giàu nhanh; khi nhận ra không có cơ hội thu hồi vốn, lại ngại đối diện gia đình nên đành im lặng chịu đựng.

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Trên thực tế, đã có một số doanh nghiệp (DN) trong lĩnh vực "sở hữu kỳ nghỉ" bị xử lý, song chủ yếu dừng ở mức xử phạt hành chính. Điển hình, Thanh tra Sở Du lịch TP.HCM từng xử phạt nhiều DN tổ chức hội thảo chào bán thẻ nghỉ dưỡng với hành vi cung cấp thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng; Công ty TNHH Holidays Việt Nam bị phạt hơn 100 triệu đồng do quảng bá không đúng về sản phẩm du lịch.

TS Châu Huy Quang (Hãng luật Rajah & Tann LCT) cho rằng, theo quy định pháp luật hiện hành, những hành vi này trước hết có thể bị xử lý ở mức vi phạm hành chính. Nhưng tùy tính chất, quy mô, động cơ thực hiện hành vi cũng như thủ đoạn cụ thể, một số vụ việc có thể bị xử lý ở mức độ hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Các tội danh có liên quan bao gồm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc tội lừa dối khách hàng.

"Trong trường hợp DN ngay từ đầu đã sử dụng các thủ đoạn gian dối với mục đích chiếm đoạt tài sản như vẽ dự án ma, dàn dựng giao dịch mua lại giả, không có năng lực tài chính nhưng vẫn cam kết lợi nhuận ảo, hoặc vận hành mô hình lấy tiền người sau trả cho người trước… thì chuỗi hành vi đó hoàn toàn có thể cấu thành hành vi phạm tội hình sự", ông Quang khẳng định.

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Chưa có cơ chế xử lý?

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với PV Thanh Niên, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản (BĐS) TP.HCM (HoREA), cho biết hoạt động kinh doanh "sở hữu kỳ nghỉ" chưa được Luật Kinh doanh BĐS 2023 điều chỉnh. Trong 10 năm qua, HoREA đã kiến nghị nhiều lần, mới nhất đơn vị này tiếp tục lên tiếng về khoảng trống pháp lý này. "Luật Kinh doanh BĐS 2023 chưa quy định cơ chế bảo vệ khách hàng là người tiêu dùng, nhà đầu tư BĐS đối với hoạt động kinh doanh sản phẩm "BĐS phái sinh", điển hình là hoạt động kinh doanh sản phẩm "sở hữu kỳ nghỉ" mới phát sinh trên thị trường BĐS trong 10 năm gần đây, nhưng đã dẫn đến nhiều trường hợp khách hàng bị lừa đảo, bị thiệt hại mà chưa có cơ chế để xử lý", ông Châu nhấn mạnh.

Với các hợp đồng "mua bán kỳ nghỉ", LS Châu Huy Quang cho biết về nguyên tắc, người mua có quyền khởi kiện để yêu cầu tuyên giao dịch vô hiệu nếu chứng minh được mình bị lừa dối khi ký hợp đồng, căn cứ theo điều 127 bộ luật Dân sự. Trong trường hợp thành công, người mua có thể được hoàn trả khoản tiền đã nộp.

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Tuy nhiên, đa số người mua ở vị thế yếu vì phần lớn các hợp đồng được thiết kế có lợi cho bên bán, với nhiều điều khoản chung chung, mang tính "cài cắm" nhằm né tránh trách nhiệm. Hợp đồng thường chỉ ghi nhận quyền nghỉ dưỡng thuần túy, không có điều khoản về lợi nhuận, mua lại hay cam kết đầu tư, kèm theo những nội dung loại trừ trách nhiệm, khẳng định đây không phải sản phẩm đầu tư tài chính. Do vậy, khi xảy ra tranh chấp, bên bán phủ nhận các lời hứa "đầu tư sinh lời" của nhân viên tư vấn. Trong khi đó, cam kết miệng, lời chào bán hay quảng cáo ngoài hợp đồng thường rất khó được công nhận là chứng cứ có giá trị cao trước tòa.

TS Châu Huy Quang nhận xét: Dạng vi phạm phổ biến nhất hiện nay liên quan đến mô hình này là "gian dối trong bán hàng thông qua thủ thuật đánh tráo khái niệm". Nhiều DN cố tình biến sản phẩm dịch vụ nghỉ dưỡng, vốn chỉ là quyền sử dụng lưu trú thành một dạng "sản phẩm đầu tư tài chính BĐS" nhằm huy động vốn. "Các dạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc kinh doanh đa cấp trá hình thường là hệ quả phát sinh tiếp theo từ hành vi gian dối ban đầu này", ông Quang nhận định.

TS Quang cho rằng khâu quan trọng hàng đầu vẫn là hoàn thiện hành lang pháp lý riêng cho mô hình sở hữu kỳ nghỉ. Hiện nay, các văn bản như luật Du lịch, luật Thương mại, luật DN… chưa có quy định cụ thể về mua bán kỳ nghỉ ở VN, khiến mô hình này nằm trong vùng pháp lý "xám", gây khó khăn cho công tác quản lý.

Đáng chú ý, hợp đồng "sở hữu kỳ nghỉ" chưa thuộc nhóm hợp đồng mẫu bắt buộc phải đăng ký, thẩm định, dẫn đến việc thiếu kiểm soát nội dung. Nhiều DN đã lợi dụng khoảng trống này để soạn thảo hợp đồng theo hướng tối đa hóa lợi ích cho bên bán, đẩy toàn bộ rủi ro sang phía khách hàng mà cơ quan chức năng khó can thiệp kịp thời. "Vấn đề mấu chốt là phải sớm xây dựng khung pháp lý riêng về điều kiện kinh doanh và hợp đồng, quy định rõ tính minh bạch, nghĩa vụ của DN và cơ chế bảo vệ người mua", ông Quang đề nghị.

Khi có quy định chuyên biệt và đầy đủ, thị trường mới có cơ sở để phân loại DN làm ăn chân chính với các tổ chức lợi dụng kẽ hở pháp luật để lừa đảo, đa cấp biến tướng, từ đó lập lại trật tự cho lĩnh vực "sở hữu kỳ nghỉ" đang nhiều rối ren hiện nay.