Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị phân quyền mạnh hơn cho địa phương khi xảy ra tình huống khẩn cấp. "Đề nghị cho phép Chủ tịch UBND tỉnh quyết định tạm xuất hàng dự trữ trong hạn mức nhất định, báo cáo Bộ Tài chính trong 24 giờ; đồng thời ban hành ngưỡng định lượng lương thực, vật tư cứu hộ mà địa phương được tự quyết khi có bão lũ, sạt lở, dịch bệnh quy mô lớn", ông Đồng nêu đề xuất cụ thể.
Đại biểu đề nghị bổ sung điều mới về phương tiện dự trữ quốc gia đặc chủng phục vụ cứu hộ, cứu nạn. Ông chia sẻ, thực tế thiên tai vừa qua cho thấy thiếu phương tiện đặc chủng như tàu, xuồng cứu nạn, xe gầm cao vượt lũ, ca nô, phương tiện vận chuyển y tế, xe chữa cháy.
Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, cần có quy định về dự trữ phương tiện đặc chủng cứu hộ, cứu nạn, có danh mục cụ thể, tiêu chuẩn kỹ thuật, cơ chế bảo dưỡng, luân chuyển, điều động nhanh, đồng thời cho phép tỉnh được quyền điều động trong tình huống tối khẩn cấp, báo cáo lại sau.
Đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) cho rằng, trong lần sửa đổi này, cần đặt ra những yêu cầu mới và những phát sinh mới, đặc biệt là dự trữ chiến lược. Trong Luật Công nghiệp quốc phòng an ninh và động viên công nghiệp được Quốc hội thông qua năm 2024, có nội dung về dự trữ chiến lược. Đây là một cặp song trùng để đảm bảo mọi hoạt động được thông suốt.
"Tôi tán thành cao vấn đề xã hội hóa nhưng những mặt hàng chiến lược thì ưu tiên giao cho lực lượng vũ trang", ông Mai nêu ý kiến.
Việc cấp phát không xảy ra điều tiếng gì
Giải trình sau đó, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, với hoạt động dự trữ quốc gia truyền thống thì Bộ Tài chính đã rà soát, điều chỉnh, bổ sung luật phù hợp với thực tế.
Trong thiên tai, lũ lụt diễn ra ở nhiều tỉnh, đặc biệt ở miền Trung, công tác dự trữ hàng hóa, phân bổ kho dự trữ và phân cấp, phân quyền trong cấp phát đã được triển khai rất tốt.
“Công tác cấp phát, nhất là những thiết bị thiết yếu, lương thực, thực phẩm đều được đưa rất nhanh chóng khi địa phương có nhu cầu”, Bộ trưởng khẳng định.
Ngoài gạo, các phương tiện chuyên dùng do Cục trưởng Cục Dự trữ trực tiếp chỉ đạo các kho xuất cấp luôn khi địa phương yêu cầu mà không phải xin ý kiến bất cứ ai.
Bộ trưởng cho rằng, thực tế diễn biến rất phức tạp và không có điều khoản nào có thể bao quát được cả.
“Chúng tôi đã thực hiện việc xuất cấp và phối hợp với địa phương triển khai ngay khi địa phương có nhu cầu. Còn quy trình, thủ tục là để làm sau, xin báo cáo thật với đại biểu. Tuy nhiên, quá trình hậu kiểm cũng rất tốt, từ đấu thầu, thu mua cho đến việc cấp phát, không nơi nào xảy ra điều tiếng gì”, ông nêu thêm.
Với quy định dự trữ chiến lược, theo Bộ trưởng, đây là vấn đề rất mới và khó, có tác động đến nhiều chính sách, chiến lược ngành, lĩnh vực và tác động đến nhiều bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp. Do vậy, dự thảo luật quy định những nguyên tắc cơ bản, phân định cơ chế quản lý, sử dụng hàng dự trữ chiến lược để giao cho cơ quan chuyên trách quản lý thực hiện. Luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội và giao cho Chính phủ quy định từng thời kỳ cho phù hợp với thực tế.
Trước ý kiến của các đại biểu, ông Thắng cho rằng, cần phân định ranh giới giữa dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược.
Nhắc lại kết luận của Bộ Chính trị và ý kiến của Tổng Bí thư “không yêu cầu chuyển dự trữ quốc gia thành dự trữ chiến lược”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo luật đã giải thích về hàng dự trữ quốc gia. Cụ thể, hàng dự trữ chiến lược bao quát cả hàng dự trữ quốc gia. Chính phủ quy định chi tiết các chính sách nhà nước về dự trữ quốc gia.
Bộ trưởng cho hay, khi ban hành nghị định hướng dẫn thi hành luật, Chính phủ sẽ quy định cụ thể việc dự trữ của bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp cũng như quy định tình huống dự trữ, ứng phó khẩn cấp, tạo hành lang pháp lý và giảm áp lực lên ngân sách nhà nước.
Dự thảo luật cũng xác định tiêu chí hàng dự trữ chiến lược bao gồm mục tiêu phục vụ an ninh, quốc phòng và là công cụ điều tiết thị trường.
