Đối với Pem Suom, lái buôn sắn người Campuchia, việc di chuyển 100 km trong lãnh thổ Campuchia từ tỉnh Oddar Meanchey đến Pursat vào tháng 8 không phải để tìm nhà nông, mà là vì mối đe dọa xung đột đang rình rập quê hương cũ của cô ở biên giới với Thái Lan.
“Chúng tôi mất tiền vì xung đột”, người đàn ông 54 tuổi nói. “Chúng tôi phải tự mình sinh tồn”.
Hàng chục ngàn nông dân và lái buôn sắn Campuchia đang chứng kiến giá sắn giảm mạnh do lệnh đóng băng thương mại với Thái Lan. Trước xung đột, Thái Lan đã mua từ 1/3 đến một nửa sản lượng sắn của Campuchia. Tuy nhiên, với việc biên giới vẫn đóng cửa, nông dân và các quan chức cho biết họ đang cố gắng chuyển hướng thương mại và tìm kiếm các nhà máy chế biến thay thế cho sản phẩm nông nghiệp lớn thứ 2 của Campuchia, sau gạo.
Hàng trăm ngàn người dân Campuchia sống dựa vào vào cây sắn. Năm nay, sản lượng sắn tại Campuchia ước đạt 16 triệu tấn, theo Bộ Thương mại nước này.
Các số liệu trong ngành cho biết giá cả không chỉ bị chi phối bởi sự vắng bóng người mua Thái Lan mà còn do thiếu cạnh tranh bởi năng lực chế biến trong nước hạn chế, khiến các thương nhân nước ngoài có thể ép giá.
“Khi thương lái ép giá, chỉ có nông dân là thiệt thòi”, bà Oeang Seim, 70 tuổi, một nông dân trồng sắn ở tỉnh Pursat, cho biết. Bà cho biết năm nay bà có thể sống bằng tiền tiết kiệm, nhưng sẽ phải chật vật để lo cho các cháu ăn học.
Hậu quả là các thương lái Campuchia buộc phải giảm giá mua vào, từ khoảng 350 riel/kg (2.300 VNĐ) xuống còn trung bình 200 riel/kg (1.314 VNĐ) sắn tươi. Giá sắn khô giảm từ khoảng 800riel (4.850 VNĐ) xuống dưới 600 riel (3.942 VNĐ)
Hen Tang, một nông dân 70 tuổi, cho biết nếu giá giảm xuống dưới 150 riel/kg thì sẽ lỗ vốn.
Một thương nhân ở Pursat cho biết, trước tình hình bất lợi hiện nay, các ngân hàng nên giảm lãi suất cho vay đối với nông dân và thương nhân. Lãi suất hiện được giới hạn ở mức 18% mỗi năm nhưng được điều chỉnh bằng các loại phí.
Các quan chức Campuchia cho biết Việt Nam đã tăng cường mua hàng và đang khuyến khích nước láng giềng xây dựng thêm nhiều nhà máy chế biến.
Ông Khim Finan, người phát ngôn Bộ Nông nghiệp Campuchia, đã hạ thấp tác động của việc đóng cửa biên giới đối với giá sắn. Ông cho rằng giá cả bắt đầu giảm vào năm 2024 do nhu cầu trong khu vực yếu hơn. Ông cho biết trong một tuyên bố rằng ngành sắn “vẫn trong tầm kiểm soát”.
“Tình hình biên giới tất nhiên gây thêm khó khăn về mặt hậu cần, nhưng đó không phải là nguyên nhân chính khiến giá giảm”, ông Khim Finan cho biết, đồng thời nói thêm rằng chính phủ cũng đang khuyến khích các nhà máy thức ăn chăn nuôi trong nước mua thêm sắn.
Bộ trưởng Bộ Thương mại Pen Sovicheat cũng cho biết ông không lo mất thị trường Thái Lan. “Chúng tôi không quá lo lắng rằng nông dân hay nhà máy ở Thái Lan sẽ ngừng mua hàng của chúng tôi, vì chúng tôi có thị trường ở Việt Nam và Trung Quốc”.
Ông Pen Sovicheat cho biết họ đang nỗ lực thu hút thêm nhiều công ty Trung Quốc xây dựng nhà máy chế biến sắn tại Campuchia.
Bộ Thương mại Campuchia cho biết nước này cũng có 21 nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi, và một nửa trong số đó cho biết họ sẵn sàng tăng lượng mua. Tuy nhiên, ông Pen Sovicheat thừa nhận rằng một số nhà máy vẫn chưa sẵn sàng mở rộng quy mô sản xuất.
“Một số nhà đầu tư rất ngần ngại đầu tư thêm tiền, và họ thích xuất khẩu sản phẩm tươi sang Việt Nam hoặc Thái Lan để có được những lợi ích dễ dàng hơn, và kiếm tiền nhanh hơn”, ông nói.
Tham khảo: Nikkei Asia
