Nhiều điểm sáng nhưng chưa thể bứt phá
Theo thống kê, kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 8/2025 ước đạt 750 triệu USD, đưa tổng kim ngạch 8 tháng đầu năm lên 4,62 tỷ USD, giảm 2,2% so với cùng kỳ 2024. Đây là dấu hiệu cho thấy ngành đang chững lại, sau giai đoạn phục hồi trong tháng 6 và 7.
Trung Quốc vẫn là thị trường chủ lực, chiếm 54,6% tổng kim ngạch, song giá trị xuất khẩu sang nước này trong 7 tháng đầu năm giảm 15 %. Ngược lại, Mỹ vươn lên thành điểm sáng khi đạt mức tăng trưởng tới 66,3%, chiếm 8,2% kim ngạch.
Nhiều mặt hàng rau quả đã có bước tăng trưởng ấn tượng, đặc biệt, mùa vài năm nay rất thành công, xuất khẩu vải tươi 7 tháng đầu năm thu về 70 triệu USD, tăng 296 % so với cùng kỳ năm ngoái, các sản phẩm chế biến từ vải thu về gần 10,5 triệu USD, tăng 36% so với cùng kỳ năm ngoái.
Việt Nam đã có một mùa vải thành công. Ảnh minh họa: IT.
Đáng chú ý, vải tươi Việt Nam lần đầu tiên xuất hiện tại hệ thống siêu thị Costco ở Mỹ và Canada - bước tiến quan trọng để nông sản Việt tiếp cận kênh bán lẻ hàng đầu Bắc Mỹ. Đặc biệt, thị trường Papua New Guinea bất ngờ vươn lên vị trí thứ hai khi chi tới 6 triệu USD mua vải Việt Nam, tăng gấp 21 lần năm ngoái. Những thị trường khó tính như Hà Lan, Australia, Pháp, Mỹ và Anh cũng tăng trưởng ấn tượng, từ 38% đến hơn 280%.
Ngoài vải, nhiều sản phẩm rau quả khác cũng tăng trưởng mạnh. Hạt dẻ cười tươi thu về 50 triệu USD, tăng 127%, hạt dẻ chế biến đạt 102 triệu USD, tăng 41%. Các sản phẩm từ ổi mang về 10 triệu USD, tăng 109%.
Tuy nhiên, những sản phẩm trên chưa thực sự bứt phá. Để hoàn thành mục tiêu cả năm, ngành hàng đang đặt kỳ vọng lớn vào sầu riêng - loại "trái cây vua" nhiều năm là "ngôi sao" dẫn đầu trong kim ngạch xuất khẩu rau quả.
Sầu riêng có kịp tăng tốc đưa rau quả về đích?
Tính đến hết tháng 7, xuất khẩu sầu riêng đạt 1,2 tỷ USD, giảm 25% so với cùng kỳ 2024. Trung Quốc vẫn chiếm ưu thế với 1 tỷ USD, nhưng thực tế đã giảm hơn 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc giảm chính là yếu tố kéo giảm kim ngạch toàn ngành trong thời gian qua.
Nguyên nhân là từ đầu năm Trung Quốc siết chặt kiểm tra tồn dư cadimi và vàng O trên các lô hàng nhập khẩu. Mặc dù Việt Nam đã tích cực đáp ứng yêu cầu và Trung Quốc đã tạo cơ chế 'luồng xanh' ưu tiên cho rau quả tươi của Việt Nam. Nhưng kim ngạch vẫn sụt giảm rõ rệt so với cùng kỳ năm ngoái.
Ngành rau quả đặt ‘ngôi sao hy vọng’ vào sầu riêng. Ảnh minh họa: IT.
Theo ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), xuất khẩu sầu riêng đang chậm lại do vùng sản xuất lớn ở Đắk Lắk mới bắt đầu vào vụ. Tuy nhiên, trong 2 tháng tới, khi vào mùa, kim ngạch có thể tăng mạnh trở lại.
“Hy vọng năm nay sầu riêng sẽ kịp tăng tốc trong 2 tháng quyết định để đưa rau quả về đích”, ông Nguyên nhấn mạnh.
Mặc dù mặt hàng sầu riêng có thể đối mặt với một số khó khăn như: Vụ thu hoạch ở Tây Nguyên trùng cao điểm mưa bão, có thể ảnh hưởng đến chất lượng và giá cả. Trong khi đó, nguồn cung thế giới đang dư thừa khi Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Campuchia và Lào đều tăng tốc xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Giá sầu riêng vì vậy khó có thể quay lại mức đỉnh 2023-2024.
Tuy nhiên, điểm tích cực là nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư nhà máy sơ chế, tách vỏ, cấp đông, tạo thêm dư địa cho xuất khẩu sản phẩm chế biến. Năm trước, kim ngạch sầu riêng đông lạnh còn hạn chế vì giá sầu riêng tươi quá cao, nhưng năm nay dự kiến sẽ tăng khi nhu cầu nhập khẩu ổn định hơn.
Các doanh nghiệp Việt đã kiểm soát tốt hơn các chỉ tiêu kỹ thuật như chất vàng O hay cadimi - những yếu tố từng khiến hàng bị trả về. Nhiều công ty yêu cầu nhà vườn và thương lái xét nghiệm chất lượng trước khi thu mua, giúp nâng tỷ lệ thông quan.
Ông Nguyên cũng dự báo trong cao điểm vụ mùa sắp tới (tháng 9-10/2025), xuất khẩu sầu riêng có thể đạt 500-550 triệu USD mỗi tháng, nhờ nhu cầu cao tại Trung Quốc và Mỹ.
Cùng với sự tăng trưởng ổn định của dừa, xoài, chuối, chanh leo, ngành rau quả kỳ vọng tổng kim ngạch cả năm 2025 có thể cán mốc 7 tỷ USD, tiệm cận mức năm ngoái.
