Đài Tsargrad TV (Nga) đưa tin, Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) diễn ra từ ngày 31/8 đến 1/9 năm 2025 tại Thiên Tân (Trung Quốc) đã ghi dấu một sự kiện gây xôn xao: Cái bắt tay kéo dài vỏn vẹn 2 giây giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev.
Nhiều chuyên gia coi đây là tín hiệu rõ ràng về sự nguội lạnh trong quan hệ hai nước. Theo mô tả của những người có mặt, Tổng thống Aliyev đã gần như "đứng hình" và lộ rõ vẻ khó xử.
Cái bắt tay 2 giây
Hội nghị SCO năm nay là sự kiện lớn nhất trong lịch sử của tổ chức, quy tụ hơn 20 lãnh đạo cấp cao từ các quốc gia thành viên, đối tác đối thoại và quan sát viên, cùng đại diện nhiều tổ chức quốc tế.
Chủ đề chính tập trung vào việc thúc đẩy trật tự thế giới đa cực, mở rộng hợp tác kinh tế – an ninh và tăng cường kết nối khu vực.
Ông Putin tại Hội nghị SCO 2025. Ảnh: EA Daily
Bên lề hội nghị, Tổng thống Putin và Tổng thống Aliyev có cuộc gặp gỡ ngắn. Không có những cái ôm thân tình, cũng không có trao đổi lâu dài. Cái bắt tay chỉ kéo dài 2 giây, sau đó ông Putin tiếp tục chào hỏi các nhà lãnh đạo khác, còn ông Aliyev buông tay trong im lặng.
Ông Kirill Kabanov, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia chống tham nhũng Nga, nhận định đây không phải là một lời chào hữu nghị:
"Đó là sự thể hiện rõ ràng thái độ lạnh nhạt của lãnh đạo Nga đối với Azerbaijan. Tín hiệu này cũng gửi tới các nhóm vận động hành lang Azerbaijan rằng, quan hệ thân tình với giới tinh hoa nước này giờ đây mang tính rủi ro và không còn được khuyến khích".
Phản ứng từ giới quan sát
Bà Marina Akhmedova, thành viên Hội đồng Nhân quyền thuộc Văn phòng Tổng thống Nga, cũng chỉ ra những thông điệp khác từ cảnh tượng trên:
"Ông Aliyev cố gượng cười, nhưng không che giấu được sự khó xử khi phải đối diện trực tiếp với Tổng thống Nga.
Ông Putin vẫn giữ phong thái điềm tĩnh, bắt tay ngắn gọn rồi rời đi, không thêm một lời. Suốt nhiều tháng qua, trước những chỉ trích từ Baku, ông Putin chưa từng lên tiếng đáp trả".
Quan hệ song phương tiếp tục căng thẳng
Khoảnh khắc bắt tay ngắn ngủi tại Thiên Tân diễn ra trong bối cảnh quan hệ Nga – Azerbaijan vốn đã có nhiều bất đồng. Từ cuối năm 2024, sau vụ tai nạn máy bay của hãng hàng không Azal trên lãnh thổ Nga khiến hàng chục người thiệt mạng, căng thẳng bắt đầu leo thang.
Tổng thống Azerbaijan Aliyev tại Hội nghị năm nay. Ảnh: Caspian Post
Khi quá trình điều tra chưa hoàn tất, Tổng thống Ilham Aliyev đã yêu cầu phía Nga đưa ra lời xin lỗi. Tổng thống Vladimir Putin sau đó bày tỏ lấy làm tiếc, song không đưa ra tuyên bố nhận trách nhiệm. Baku cho rằng phản ứng này chưa thỏa đáng và tiếp tục nêu khả năng đưa vụ việc ra cơ quan tài phán quốc tế.
Song song với đó, các vụ việc liên quan tới cộng đồng người Azerbaijan tại Nga cũng khiến tình hình thêm phức tạp. Nhiều công dân gốc Azerbaijan bị bắt giữ trong các vụ án hình sự tại Yekaterinburg, trong đó có trường hợp tử vong khi bị giam giữ.
Chính quyền Azerbaijan coi đây là vấn đề nghiêm trọng, đồng thời áp dụng một số biện pháp ngoại giao đáp trả, bao gồm việc hạn chế hoạt động của một số cơ sở văn hóa Nga tại Baku.
Trong khi truyền thông Azerbaijan tập trung làm nổi bật sự đón tiếp dành cho Tổng thống Aliyev và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại hội nghị SCO, báo chí Nga cho rằng hình ảnh của Tổng thống Putin bị cố tình làm mờ nhạt.
Theo nhận định của giới quan sát, Moscow nhiều lần lựa chọn cách tiếp cận kiềm chế nhằm tránh đối đầu công khai, nhưng những động thái cứng rắn từ phía Baku khiến lòng tin giữa hai bên ngày càng suy giảm.
Đồng thời, Azerbaijan cũng đang mở rộng hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ và phương Tây, tạo nên những biến số mới trong quan hệ song phương với Nga.
