"Chẳng hy vọng gì, đành sống với ngập lụt"
"Trận mưa cuối tháng 9 vừa rồi, nước tràn vào cả trong nhà, dâng cao khoảng 30 cm, dù trước đó nền nhà đã được tôi nâng cao 1 m so với mặt đường", ông Bút nói.
Không chỉ nhà ông Bút, nhiều hộ dân sống ở tổ dân phố số 6 (P.Ba Đình) đều chung cảnh ngộ. Người dân nơi đây đã nhiều lần gửi kiến nghị, phản ánh lên chính quyền nhưng tình hình chưa có biến chuyển.
"Chúng tôi chẳng hy vọng gì nhiều, đành sống chung với ngập lụt thôi. Ở đây, một năm phải bị ngập vài lần. Mưa to thì nước dâng vào tận trong nhà, mưa nhỏ thì giao thông trong ngõ bị chia cắt. Nhà nào muốn chỗ ở được sạch sẽ mà có điều kiện thì đều nâng nền nhà lên hết", ông Bút cho biết thêm.
Đường phố Hà Nội biến thành sông trong đợt mưa bão hồi cuối tháng 9
Ảnh: Hữu Thắng
Không chỉ riêng ngõ nhỏ nội thành, tình trạng ngập lụt kéo dài nhiều ngày mỗi khi mưa lớn cũng xảy ra ở nhiều khu đô thị hạng sang như Ciputra, Geleximco…, khiến những nơi này được đặt thêm biệt danh là "làng chài, ốc đảo".
"Bức tranh" ngập lụt tại Hà Nội càng trở nên nhức nhối khi vào ngày 7.10 vừa qua, mưa lớn do hoàn lưu bão Matmo (bão số 11) gây ra đã khiến trên địa bàn Hà Nội xuất hiện hơn 120 điểm ngập úng tại nhiều tuyến phố như Huỳnh Thúc Kháng, Thái Hà, Lê Đức Thọ, Dương Đình Nghệ, Quan Nhân, Quang Trung (Hà Đông) và khu vực gầm cầu Thiên Đức (Long Biên)… Trong đó có 29 điểm ngập úng nặng, phương tiện giao thông không thể di chuyển.
Số liệu thống kê thể hiện trong 2 trận mưa bão xảy ra cuối tháng 9 và tháng 10, có thời điểm lượng mưa ở mức 500 - 600 mm, vượt gấp nhiều lần thiết kế so với hệ thống thoát nước của thành phố. Và ngập lụt cũng là một trong những vấn đề tồn tại nhiều năm của Hà Nội được cấp có thẩm quyền chỉ rõ, yêu cầu đưa vào chương trình hành động trong nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVIII để giải quyết dứt điểm.
Ngập lụt là một trong những vấn đề tồn tại nhiều năm của thủ đô được cấp có thẩm quyền yêu cầu phải giải quyết dứt điểm
Ảnh: Nguyễn Trường
Nói về thực trạng hệ thống tiêu thoát nước của Hà Nội, Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Phi Thường cho biết tổng lưu vực phân vùng tiêu thoát nước nội thành Hà Nội khoảng 313 km2 thì mới có 77 km2 thuộc lưu vực sông Tô Lịch được đầu tư "tương đối hoàn chỉnh" (mới được 25%).
Cạnh đó, tổng công suất bơm ở trạm bơm đầu mối khoảng hơn 800 m3/giây thì mới đầu tư đạt công suất khoảng 165 m3/giây, trong đó công suất của trạm bơm Yên Sở là 90 m3/giây, còn lại các trạm bơm khác chỉ mang tính phụ trợ (chiếm khoảng 20%). Riêng hệ thống hồ điều hòa, theo Quyết định số 725/QĐ-TTg về phê duyệt Quy hoạch thoát nước thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Hà Nội có 5.400 ha thì mới đầu tư được 1.010 ha (khoảng hơn 18%). Đáng chú ý, lưu vực được đầu tư hoàn chỉnh nhất là sông Tô Lịch với 77 km2 thì chỉ được thiết kế với lượng mưa 310 mm/giây trong 2 ngày.
Đầu tư khẩn cấp nhiều danh mục để sang năm không ngập nặng
Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Phi Thường cũng cho biết thêm về vấn đề úng ngập, thực hiện ngay các chỉ đạo của cấp trên cũng như Nghị quyết Đại hội XVIII, Đảng ủy UBND TP đã thông qua các danh mục đầu tư khẩn cấp "để mùa mưa sang năm có thể giảm bớt, không ngập nặng". Theo đó, thành phố sẽ tiến hành nạo vét sông, hồ; đầu tư 12 hồ điều hòa, ưu tiên khu vực tả và hữu sông Nhuệ để hỗ trợ tiêu thoát nước… Cạnh đó, vào tháng 12 tới, Sở Xây dựng sẽ trình UBND TP báo cáo đầu kỳ quy hoạch cao độ nền và thoát nước đô thị, đề án xử lý úng ngập cục bộ khu vực nội thành.
Vẫn theo ông Thường, Hà Nội là thành phố nằm giữa các dòng sông. Trong khi đó, bão lũ, thiên tai ngày càng khắc nghiệt hơn nên việc thiết kế thoát nước đô thị phải cao hơn một bước để chủ động phòng, chống. Cạnh đó, thành phố cũng sẽ triển khai các giải pháp chống ngập như hầm ngầm, hồ ngầm để bổ trợ các khu vực không thể sử dụng các biện pháp thông thường khác. Đồng thời sẽ có những chương trình thực hiện trong 5 năm tới để cố gắng giải quyết căn cơ vấn đề úng ngập.
Hoàn lưu bão Matmo gây mưa lớn khiến Hà Nội xuất hiện hơn 120 điểm ngập úng
Ảnh: Nguyễn Trường
Theo PGS-TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII, tình trạng ngập úng ở Hà Nội là vấn đề lớn, gây bức xúc cho người dân, chính quyền thành phố và cả T.Ư. Nguyên nhân là do hệ thống thoát nước cũ kỹ, lạc hậu, trong khi dân số tăng nhanh, đô thị hóa mạnh nhưng không có sự cải tạo, nâng cấp hạ tầng tương xứng.
Để giải quyết vấn đề ngập lụt, bà An cho rằng Hà Nội cần có một "tổng công trình sư" cho lĩnh vực này. Đồng thời, thành phố phải chuẩn bị đầy đủ nguồn lực kinh tế, lập kế hoạch chi tiết theo từng giai đoạn, xác định rõ người chịu trách nhiệm và tiến độ thực hiện. Trong quá trình lập và triển khai các dự án chống ngập, Hà Nội cần tham khảo ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học để đảm bảo tính khả thi, khoa học và bền vững.
Ở góc nhìn quy hoạch, TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị VN, cho rằng tình trạng úng ngập ở Hà Nội là vấn đề tồn tại lâu năm, song những năm gần đây, thành phố đã hình thành tương đối đồng bộ khung pháp lý và nhiều đề án chống ngập. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay nằm ở khâu tổ chức thực hiện.
Về giải pháp, ông Nghiêm lưu ý các đề án chống ngập tại Hà Nội đã không còn phù hợp. Cụ thể, đề án chống ngập trước đây đặt ra với lượng mưa 200 mm, sau đó điều chỉnh lên 350 mm nhưng thực tế trong đợt mưa bão vừa qua, nhiều nơi ở Hà Nội đã xuất hiện mưa vượt 500 mm, thậm chí gần 1.000 mm. Do đó, việc đầu tiên cần làm là điều chỉnh đề án trước khi tổ chức thực hiện.
Mưa lớn khiến Hà Nội ngập úng
Ảnh: Nguyễn Trường
Bên cạnh đó, hệ thống cống ngầm dài hơn 70 km từ thời Pháp hiện không còn đáp ứng được nhu cầu tiêu thoát nước. Vì vậy, cần bổ sung thêm mạng lưới thoát nước, đồng thời ngăn rác thải gây tắc nghẽn dòng chảy. Song song với đó là công tác khơi thông các con sông trong nội đô như sông Tô Lịch phải được thực hiện đồng bộ với các sông khác để bảo đảm lưu lượng thoát nước.
Ông Nghiêm cũng đề xuất tăng công suất và số lượng trạm bơm cuối nguồn, nhằm đảm bảo tiêu nước ra các sông lớn, đồng thời phối hợp điều tiết dòng chảy trong phạm vi Vùng Thủ đô để thoát nước cho toàn lưu vực sông Hồng ra biển.
Cuối cùng, ông Nghiêm nhấn mạnh tình hình úng ngập của Hà Nội với tồn tại của lịch sử để lại, cùng với sự gia tăng biến đổi khí hậu nên để giải quyết vấn đề này đòi hỏi phải có thời gian và quyết tâm cao hơn nữa từ cơ quan quản lý nhà nước và sự vào cuộc của toàn thể xã hội. (còn tiếp)
