* Trích đoạn được lấy từ cuốn AI Đã Khiến Tuổi Trẻ Không Còn Ngày Mai: Vạch Trần Những Cạm Bẫy Tội Phạm Rình Rập Quanh Trẻ Em, do Nhà xuất bản Bảo Bình (Trung Quốc) phát hành.
Trong các vụ án mạng xảy ra trong gia đình, nguyên nhân dễ bị bỏ qua nhất nhưng lại xuất hiện thường xuyên nhất chính là cảm giác bị đối xử thiên vị từ cha mẹ.
Nhiều Đội Cảnh sát thiếu niên hoặc Đội Cảnh sát phòng chống tội phạm vị thành niên, trực thuộc các Sở Cảnh sát địa phương ở Đài Loan (Trung Quốc) cho biết: trong không ít vụ trẻ vị thành niên phạm tội, động cơ bắt nguồn từ việc các em cảm thấy người lớn không xử lý vấn đề một cách đúng đắn và công bằng, từ đó nuôi dưỡng những hành vi lệch chuẩn ngày càng nghiêm trọng.
Ảnh minh hoạ
Thiên vị: nguyên nhân trung tâm của tội phạm trong gia đình
Trong lịch sử các vụ án trọng điểm, động cơ "tình - tiền - thù" gần như bao phủ mọi trường hợp. Nhưng riêng với án mạng do mâu thuẫn trong gia đình, nguyên nhân sâu xa lại thường là cảm giác cha mẹ thiên vị. Cảm giác này không xa lạ: từ nhà, trường đến công sở, ai cũng từng ít nhất một lần có cảm giác "bị đối xử khác biệt".
Phần lớn người trưởng thành nhanh chóng vượt qua cảm xúc này. Nhưng với trẻ em, đặc biệt là trong môi trường gia đình, sự thiên vị kéo dài có thể trở thành hạt giống của hận thù tích tụ, dẫn đến những bi kịch không thể tưởng tượng.
Nhiều trẻ khi bị so sánh với anh chị em, khi người khác được khen thưởng, được ưu ái nhiều hơn, sẽ hình thành tâm lý ghen tị, tự ti, lâu dần biến thành mâu thuẫn sâu sắc với cha mẹ và anh chị em.
Tác giả sách cho biết, trong các vụ ông tiếp xúc, những trường hợp vì oán hận cha mẹ thiên vị mà ra tay sát hại chính người thân, "nhiều đến mức không đếm xuể".
"Nhật ký tử thần" - án mạng từ hận thù tích tụ
Năm 2019, ngay trước Tết Âm lịch, cảnh sát thông báo: một tử tù đã tự sát trong buồng giam. Người đó chính là Tiểu An, kẻ từng gây ra vụ án chấn động vì sát hại cha mình. Động cơ? Chỉ một câu: "Cha mẹ chỉ thương các em, còn tôi thì không".
Hai em trai học giỏi, được khen thưởng, được đáp ứng mọi yêu cầu; còn Tiểu An, từ nhỏ đến lớn, chỉ nhận lại trách mắng. Trong nhật ký, cậu viết rõ ràng kế hoạch hại cha và đặt tên cuốn nhật ký là "Death Note - Sổ tay tử vong".
Một buổi sáng năm 2010, sau khi cãi nhau, cậu nói với cha: "Chúng ta đoạn tuyệt từ hôm nay". Rồi cầm dao sát hại cha ngay trước cửa nhà. Mặc dù luật sư cố gắng xin giảm án vì bệnh lý, chính mẹ của Tiểu An lại phủ nhận: "Nó biết rõ mình làm gì. Đây không phải bộc phát". Cuối cùng anh ta bị phán tử hình và tự sát trong tù. Gia đình thậm chí không đến nhận thi thể.
10 năm sau, lại ngay dịp Tết, một vụ tương tự xảy ra. Tiểu Vĩ, con thứ trong nhà từ nhỏ tin rằng cha mẹ chỉ thương anh và em trai. Cậu bị so sánh, bị trách mắng, bị yêu cầu phải "nhường nhịn" hai người còn lại. Cảm giác bị bỏ rơi lớn đến mức, từ cấp hai cậu đã bí mật lên kế hoạch trả thù. Thậm chí, cậu còn tự nguyện vào lực lượng hải quân đặc biệt để rèn thể lực "chuẩn bị cho ngày đó". Ngày đầu năm mới, khi cả nhà sum họp, cậu đã ra tay hại mẹ và anh trai, làm cha trọng thương. Em trai sống sót chỉ vì về nhà muộn.
Tại đồn cảnh sát, cậu nói lạnh lùng: "Tôi chờ ngày này 10 năm rồi".
Khi lửa ghen tị thiêu rụi lý trí
Tâm lý ghen tị bắt nguồn từ cảm giác "mình không đủ tốt" khiến trẻ dễ trở nên cực đoan. Khi cha mẹ vô tình so sánh con, khi một đứa trẻ luôn bị trách mắng, trong khi anh/chị/em được khen ngợi, trẻ dễ nghĩ: "Vì bố mẹ không thương mình".
Có vụ án đau lòng ở Cao Hùng, một bé trai lớp 8 giết chị gái lớp 9 chỉ vì: "Cha mẹ thiên vị chị, chị muốn làm gì thì làm, còn con thì không được gì cả". Ở Đài Trung, một bé trai lớp 10 sát hại em gái lớp 7 vì từ nhỏ luôn bị so sánh điểm số và thành tích. Ghen tị, tự ti và tuổi dậy thì kết hợp với nhau có thể trở thành một quả bom nổ chậm.
Cha mẹ cần làm gì? Hãy "nhìn thấy điểm tốt" ở mỗi con
Để giảm cảm giác bị thiên vị, cha mẹ cần:
- Nhìn thấy điểm mạnh của từng đứa trẻ: Đừng chỉ khen khi con có thành tích. Đừng để những đứa "học trung bình" cảm thấy mình không có giá trị.
- Khen ngợi và khích lệ nhiều hơn: Nhiều gia đình và trường học chú trọng trách phạt hơn là ghi nhận. Trẻ dễ trở thành "vùng bị lãng quên".
- Hiểu rằng mỗi đứa là một cá thể khác nhau: Phong cách giáo dục khác nhau là bình thường nhưng trẻ có thể hiểu nhầm rằng cha mẹ "yêu người này hơn người kia". Khi trẻ cảm thấy được yêu thương và được nhìn thấy, hố sâu oán hận sẽ không có cơ hội hình thành.
Giảm được một trẻ vị thành niên phạm tội, chính là cứu lấy một sinh mệnh.
