Thật khó diễn tả hết nỗi xót xa của những bậc cha mẹ khi nhìn đứa con mà mình dốc sức nuôi nấng khôn lớn, vậy mà đến khi trưởng thành lại chẳng thể tự đứng vững, thậm chí còn quay lại trách móc, lớn tiếng với chính người đã sinh ra mình. Nếu bạn nghĩ điều này khó tin thì câu chuyện của một cô gái tên Phạm Thành Kim, sống tại Trung Quốc dưới đây sẽ khiến bạn phải suy ngẫm.
Ở tuổi 33, khi bố mẹ thúc giục đi làm, cô đập bàn rồi quát: “Mệt quá, bố mẹ thật nhiều chuyện. Con không đi làm được, chuyện đi làm không hợp với con, bản thân con cũng không hợp với loại công việc này”.
Người mẹ chỉ đáp lại: “Vậy đạp đổ hết đi”.
Và Phạm Thành Kim gằn giọng: “Đạp thì đạp”. Chiếc bàn ăn vốn đã hỏng cũ, giờ méo mó thêm một phần vì cú hất mạnh của cô.
Chân dung Phạm Thành Kim.
Phạm Thành Kim đã tốt nghiệp đại học được một thập kỷ. Có kiến thức chuyên môn nhưng cô gần như chưa từng có một công việc ổn định. Ngày này qua ngày khác, cô chỉ quanh quẩn trong nhà, xem TV và cãi vã với bố mẹ - điều đã trở thành nhịp sống quen thuộc.
Phạm Thành Kim lớn lên ở một vùng nông thôn thuộc thành phố Đường Sơn (Hà Bắc, Trung Quốc). Bố mẹ cô đều gần 70 tuổi, sống nhờ thu nhập ít ỏi từ ba mẫu ruộng và những việc vặt. Họ còn phải nhận sự giúp đỡ thêm từ con gái lớn để duy trì cuộc sống.
Lo cho con, họ tìm đủ cách để cô ra ngoài làm việc. Nhưng dù là công việc gì, Phạm Thành Kim cũng tìm lý do để từ chối. Khi mới tốt nghiệp, cô từng thử sức với vị trí bán hàng nhưng chỉ trụ được đúng một tháng. Cô bảo mình bị ám ảnh sợ xã hội, cứ gặp người lạ là lo lắng, nói lắp, nên công việc đó hoàn toàn không phù hợp.
Vì đã học thiết kế mỹ thuật, Phạm Thành Kim muốn kiếm việc gần chuyên ngành hơn. Chị gái giới thiệu cho cô một công việc tại công ty quảng cáo, nhưng vì xung đột với cấp trên, cô bị cho nghỉ chỉ sau hai tháng.
Từ đó trở đi, dù có thử vài nơi nữa, cô cũng không làm được lâu. Cuối cùng, cô từ bỏ luôn việc tìm kiếm, ở nhà ăn ngủ, xem TV và chỉ cần bố mẹ đụng tới chuyện đi làm là cô sẽ lập tức nổi nóng.
Người mẹ nhiều lần năn nỉ: “Ở tuổi này, mẹ đã 65 rồi, sắp 70 tuổi đến nơi, nhưng con vẫn ăn uống của bố mẹ. Nói thẳng ra thì con chính là đang ăn bám. Hiện tại không thể sống tự lập, vậy sau này bố mẹ qua đời thì sao?”.
Nhưng Phạm Thành Kim chỉ đáp: “Ăn bám cũng có nguyên nhân”.
Bà quay sang nói với phóng viên trong bất lực: “Con bé nói ngày nay là thời đại của những thanh niên ăn bám. Không thể trách được. Tôi thật sự lực bất tòng tâm”.
Bố mẹ bất lực vì con gái.
Lo con sẽ tiếp tục chìm trong cuộc sống vô định, người bố từng nặng tay đến mức ném hết quần áo của cô ra ngoài. Thế nhưng Phạm Thành Kim vẫn không suy chuyển. Trong suy nghĩ của cô, bố mẹ có trách nhiệm chu cấp cho mình chỉ vì… đã sinh ra cô.
Hai vợ chồng già rơi vào cảnh tiến thoái lưỡng nan: nuôi tiếp thì kiệt sức, mà bỏ mặc thì không đành. Họ chỉ mong có thể ở bên con đến khi nào còn đủ sức, hy vọng một ngày nào đó cô sẽ chịu bước ra đời, tự đứng trên đôi chân mình. Đó là tâm nguyện cuối cùng của bố mẹ tuổi gần đất xa trời.
Người mẹ nghẹn ngào nói: “Chúng tôi đã chấp nhận số phận. Dù sao cũng là con mình, bỏ không được”.
Một người đã 33 tuổi nhưng vẫn coi việc phụ thuộc bố mẹ là điều hiển nhiên, thậm chí xem đó là trách nhiệm của đấng sinh thành liệu còn có thể thay đổi được nữa không?
Vì sao lại có những đứa con đang sống kiểu “ký sinh trùng”?
Trong xã hội hiện đại, không ít phụ huynh cảm thấy lo lắng khi nhìn con mình bước vào tuổi trưởng thành mà vẫn dựa dẫm, sống “ký sinh trùng”, tức là dựa hoàn toàn vào gia đình về tài chính, sinh hoạt và cả quyết định quan trọng. Thực tế này không chỉ xuất hiện ở những gia đình có điều kiện, mà còn ở nhiều bối cảnh khác nhau, khiến câu hỏi “Tại sao lại có những đứa con như vậy?” trở nên đáng suy ngẫm hơn bao giờ hết.
Một nguyên nhân quan trọng xuất phát từ chính môi trường giáo dục và nuôi dạy con cái. Ở nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình bảo bọc quá mức, cha mẹ thường làm thay con mọi việc từ học tập, công việc nhà đến các quyết định quan trọng. Trong quá trình lớn lên, trẻ không có cơ hội tự lập, không học được cách chịu trách nhiệm cho hành động của mình, từ đó hình thành thói quen dựa dẫm. Khi ra đời, họ vẫn quen với việc mọi thứ được chuẩn bị sẵn, và vì vậy không chịu nỗ lực, khó tự đứng vững trong cuộc sống.
Bên cạnh đó, yếu tố xã hội cũng góp phần tạo nên kiểu sống này. Môi trường xã hội hiện nay, đặc biệt tại các đô thị lớn, thường đề cao thành tích, bằng cấp và hình thức. Một số người trẻ cảm thấy áp lực phải đạt được chuẩn mực nhất định mà không đủ kỹ năng hay bản lĩnh, dẫn đến việc chọn cách dựa vào gia đình như một “giải pháp an toàn”. Họ tin rằng sự bảo trợ tài chính từ cha mẹ sẽ giúp mình tránh rủi ro, duy trì cuộc sống tiện nghi mà không cần tự trải nghiệm thất bại - thứ vốn là bài học quan trọng để trưởng thành.
Vì sao lại có những đứa con đang sống kiểu "ký sinh trùng"?
Không thể bỏ qua yếu tố tâm lý cá nhân. Một số người trẻ thiếu động lực hoặc cảm giác tự tin, luôn lo sợ thất bại nên dễ hình thành thói quen dựa dẫm. Việc sống dựa vào gia đình tạo ra cảm giác an toàn tạm thời, nhưng đồng thời kìm hãm sự phát triển kỹ năng tự lập, khả năng giải quyết vấn đề và quản lý tài chính. Khi nhận ra điều này, họ thường rơi vào trạng thái bất lực, “nghèo nàn” cả về trải nghiệm sống và trưởng thành cảm xúc.
Công nghệ và mạng xã hội cũng là một nguyên nhân gián tiếp. Khi chứng kiến bạn bè hoặc người nổi tiếng đạt được thành công dễ dàng, nhiều bạn trẻ dễ hình thành kỳ vọng phi thực tế, nghĩ rằng cuộc sống có thể dễ dàng nếu chỉ dựa vào người khác. Đây là dạng “ký sinh trùng thời 4.0” không chỉ dựa vào cha mẹ, mà còn bị chi phối bởi những hình mẫu trên mạng, tạo nên vòng luẩn quẩn thiếu trách nhiệm và động lực tự thân.
Tuy nhiên, không nên chỉ nhìn hiện tượng này dưới góc độ tiêu cực. Nhiều trường hợp trẻ sống dựa vào gia đình là do chưa tìm thấy hướng đi phù hợp, chưa được giáo dục kỹ năng tự lập, hoặc đơn giản là môi trường sống chưa khuyến khích sự trưởng thành. Thay vì trừng phạt hay chê trách, việc hướng dẫn, trao cơ hội, và thiết lập các ranh giới hợp lý trong gia đình sẽ giúp họ nhận ra trách nhiệm cá nhân, học cách quản lý cuộc sống và tự chủ hơn.
Cuối cùng, vấn đề “ký sinh trùng” không chỉ là câu chuyện của con cái, mà còn là bài học cho cả cha mẹ và xã hội. Cha mẹ cần cân bằng giữa yêu thương và rèn luyện, tạo điều kiện để con tự lập mà vẫn có điểm tựa khi cần. Xã hội cũng cần tạo ra môi trường khuyến khích sáng tạo, tôn trọng nỗ lực và trải nghiệm thất bại. Chỉ khi đó, những người trẻ mới có thể thoát khỏi trạng thái dựa dẫm, xây dựng cuộc sống tự chủ, và trưởng thành một cách thực sự.
Nhìn rộng ra, kiểu sống “ký sinh trùng” phản ánh nhiều vấn đề về giáo dục, xã hội và tâm lý. Đây là lời nhắc nhở rằng trưởng thành không chỉ là tuổi tác, mà là khả năng chịu trách nhiệm, tự lập và đối diện với thử thách. Và nếu muốn thay đổi, cần có sự nỗ lực từ cả gia đình, cá nhân và xã hội vì chỉ khi ấy, những người trẻ mới thực sự bước ra khỏi bóng dáng của sự dựa dẫm, trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.
