Nỗi buồn chiến tranh ra đời năm 1987, xuất bản lần đầu tiên ở Việt Nam năm 1990. Ban đầu, tiểu thuyết mang tên Thân phận của tình yêu khi ra mắt năm 1987. Tác phẩm này giành Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1991, dù từng gây tranh cãi dữ dội vì góc nhìn khác biệt về chiến tranh.
Nội dung tiểu thuyết "Nỗi buồn chiến tranh"
Nỗi buồn chiến tranh xoay quanh cuộc đời Kiên, chàng trai trẻ lãng mạn, tràn đầy khát vọng bỗng bị cuốn vào vòng xoáy khốc liệt của chiến tranh. Chứng kiến nhiều mất mát và cái chết, anh dần ám ảnh, sống trong cô độc và không thể hòa nhập khi trở về thời bình.
Nhân vật Kiên vật lộn viết về trải nghiệm chiến tranh để cứu rỗi bản thân, nhưng càng viết lại càng bị quá khứ giam hãm, cho thấy chiến tranh là nỗi đau dai dẳng không chỉ của cá nhân mà còn của cả thế hệ.
Tiểu thuyết "Nỗi buồn chiến tranh" của nhà văn Bảo Ninh.
Bên cạnh chiến tranh, tình yêu là chủ đề xuyên suốt trong tiểu thuyết. Mối tình giữa Kiên và Phương trở thành biểu tượng cho tuổi trẻ, khát vọng và hy vọng, nhưng đồng thời cũng là nạn nhân của chiến tranh và những định kiến xã hội. Dù Kiên yêu Phương sâu đậm, anh lại thiếu dũng khí để bảo vệ cô. Để cuối cùng, cả hai đều trở thành những mảnh đời tan vỡ.
Tiểu thuyết ra đời trong bối cảnh Việt Nam thời hậu chiến, phản ánh bản chất của chiến tranh, khắc họa nội tâm dằn vặt, những vết sẹo không lành trong tâm hồn người lính - khác biệt trong bút pháp nghệ thuật, cách tiếp cận đề tài so với những tác phẩm mang màu sắc anh hùng ca trước đó.
Thành tựu của "Nỗi buồn chiến tranh"
Tính đến nay, Nỗi buồn chiến tranh được tái bản lần thứ 26 ở trong nước. Tác phẩm cũng được dịch ra khoảng 20 ngôn ngữ, nhận nhiều giải thưởng như Independent Foreign Fiction Prize (1994) tại Anh, Giải thưởng Sim Hun (2016) và Giải thưởng Văn học châu Á (2018) tại Hàn Quốc.
Năm 2022, nhà văn Bảo Ninh được trao Giải thưởng Nghệ thuật Danube 2022 của Hội Văn học nghệ thuật Danube và Nhà xuất bản AB ART (Hungary), một lần nữa khẳng định vị trí của sáng tác trên văn đàn thế giới. Hàng năm đều có nhiều bài phê bình, luận văn, luận án, hội thảo, bài giảng về ấn phẩm.
Tháng 8/2022, lần đầu tiên tiểu thuyết này được chuyển thể lên sân khấu kịch nói tại Nhà hát Kịch Hà Nội với vở Trái tim người Hà Nội.
Hôm 30/11, Nỗi buồn chiến tranh của nhà văn Bảo Ninh được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vinh danh là một trong 50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu sau ngày đất nước thống nhất.
Đôi nét về nhà văn Bảo Ninh
Bảo Ninh (tên thật là Hoàng Ấu Phương), sinh ngày 18/10/1952 tại Nghệ An. Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Ông lớn lên ở Hà Nội và từng tham gia chiến đấu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ từ năm 1969 đến 1975, thuộc tiểu đoàn 5, trung đoàn 24, sư đoàn 10, mặt trận B-3 Tây Nguyên. Những năm tháng trên chiến trường đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn và ngòi bút của ông, trở thành nguồn cảm hứng chính cho các sáng tác sau này.
Sau khi xuất ngũ năm 1975 và tốt nghiệp đại học tại Hà Nội, ông làm việc tại Viện Khoa học Việt Nam trước khi dấn thân vào con đường văn chương chuyên nghiệp. Bảo Ninh bắt đầu sự nghiệp văn chương với truyện ngắn Trại bảy chú lùn (1987) và nhanh chóng tạo dấu ấn với tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh.
Với văn phong trau chuốt, giàu sức biểu cảm và cách kể chuyện phi tuyến tính, Bảo Ninh đã đưa tên tuổi của mình và văn học Việt Nam vươn xa trên trường quốc tế.
Nhà văn Bảo Ninh.
Là cựu binh, nhà văn Bảo Ninh viết từ những trải nghiệm thực tế, nhưng ông không ca ngợi chiến công hay lòng tự hào dân tộc theo lối truyền thống. Thay vào đó, ông chọn lột tả sự tàn khốc của chiến tranh và những vết thương tâm hồn không thể chữa lành, khẳng định vai trò cá nhân và quyền được đau khổ của con người trong bối cảnh lịch sử đầy biến động.
Tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh cũng là cái bóng lớn, ám ảnh toàn bộ sự nghiệp sáng tác của Bảo Ninh. Sau tiểu thuyết này, ông chủ yếu sáng tác truyện ngắn - tiếp tục đào sâu hiện thực chiến tranh từ kinh nghiệm cá nhân.
