Cự Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina (Ảnh: AFP/Getty)
Cựu Thủ tướng Hasina - nhà lãnh đạo Bangladesh bị kết tội chống lại loài người vì đàn áp bạo lực các cuộc biểu tình của sinh viên - đã bị phế truất vào năm 2024. Bà đã trốn sang Ấn Độ vào tháng 8/2024 sau 15 năm cầm quyền ngày càng độc đoán, tìm kiếm nơi ẩn náu tại thủ đô của một trong những quốc gia đồng minh thân cận nhất của bà.
Giờ đây, bà trở thành một quân cờ trong cuộc đối đầu căng thẳng giữa Ấn Độ và Bangladesh khi Dhaka yêu cầu dẫn độ bà về nước, qua đó bà phải đối mặt với công lý cho những tội ác mà bà khẳng định mình không phạm phải.
Hôm 17/11, cựu Thủ tướng Bangladesh 78 tuổi này đã bị tuyên án tử hình vắng mặt vì cuộc đàn áp tàn bạo của lực lượng an ninh đối với các cuộc biểu tình do sinh viên lãnh đạo vào năm 2024. Hơn 1.400 người đã thiệt mạng, nhiều người trong số họ bị xử tử theo kiểu hành quyết.
Bà Hasina - người đã chạy trốn sang nước láng giềng Ấn Độ sau khi bị buộc phải rời bỏ quyền lực - trong suốt năm qua vẫn giữ thái độ phản kháng và không hối hận. Hôm 17/11, bà đã đáp trả phán quyết của Tòa án Tội phạm Quốc tế Bangladesh (ICT) bằng cách thừa nhận cái chết của hàng trăm người vô tội, nhưng từ chối nhận trách nhiệm.
"Tôi thương tiếc tất cả những trường hợp thiệt mạng xảy ra vào tháng 7 và tháng 8/2024, ở cả hai phe phái chính trị" - bà nói trong một tuyên bố - "Nhưng cả tôi và các nhà lãnh đạo chính trị khác đều không ra lệnh giết người biểu tình".
Bà Hasina cũng gọi phán quyết của ICT là thiên vị và có động cơ chính trị.
Sinh viên xô xát với cảnh sát trong một cuộc biểu tình ở Dhaka vào ngày 11/7/2024 (Ảnh: AFP/Getty)
Đối với hàng triệu người Bangladesh, bản án tử hình dành cho cựu Thủ tướng Hasina đại diện cho công lý. Trê thực tế, nếu Ấn Độ từ chối dẫn độ cựu Thủ tướng, những gia đình đã mất đi người thân do những hành động quá khích dưới thời chính quyền bà Hasina sẽ phải chờ đợi cho đến khi mọi chuyện được khép lại.
Đối với Bangladesh, phán quyết này có thể là thời điểm cho một sự thay đổi sâu sắc hơn nữa nếu họ quyết định khép lại vòng luẩn quẩn về việc lạm dụng lực lượng an ninh, tòa án và các thể chế nhà nước khác để nhắm vào những người đối lập và chỉ trích.
ICT được chính bà Hasina thành lập vào năm 2010 để truy tố những người Bangladesh bị cáo buộc hợp tác với Pakistan thực hiện các hành vi tàn bạo trong cuộc chiến tranh giải phóng năm 1971. Giờ đây, chính tòa án này đã kết án bà.
Trong nhiều năm, các nhóm nhân quyền đã cáo buộc bà lợi dụng tòa án cùng với các thể chế chính phủ - bao gồm tòa án và cơ quan an ninh - để trừng phạt các đối thủ chính trị của mình. Chế độ độc tài của Thủ tướng Hasina đặc biệt bị ảnh hưởng bởi những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng. Theo các nhóm nhân quyền, từ năm 2009 đến năm 2022, ít nhất 2.597 người đã bị lực lượng an ninh sát hại ngoài vòng pháp luật.
Năm 2021, Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với đơn vị chống khủng bố của cảnh sát Bangladesh - Tiểu đoàn Hành động Nhanh (RAB). Đơn vị này bị cáo buộc liên quan đến hàng trăm vụ mất tích cưỡng bức và giết người ngoài vòng pháp luật.
