Sáng nay, Quốc hội thảo luận về các báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ.
Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng Trị) đánh giá cao tinh thần quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, đặc biệt trong việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy với quy mô chưa từng có, cùng nhiều quyết sách mang ý nghĩa lịch sử và những cuộc cách mạng mang tính đột phá.
Nhiệm kỳ 2021-2026 đánh dấu những bước tiến quan trọng của tư duy chiến lược về giáo dục. Chứng minh cho nhận định này, bà dẫn hàng loạt quyết sách quan trọng như Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, chủ trương luật hóa việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi, miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông.
Tại kỳ họp này, Chính phủ đã trình Quốc hội chương trình mục tiêu quốc gia cho giáo dục, tạo cơ chế đầu tư trung và dài hạn, thay vì các dự án manh mún như trước đây. Chính phủ cũng đã xây dựng Luật Nhà giáo trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Đây là luật đã được "thai nghén" trong rất nhiều nhiệm kỳ và đến nhiệm kỳ này mới ban hành được. “Những quyết sách mạnh mẽ này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng giáo dục lên tầm quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai của dân tộc”, đại biểu tỉnh Quảng Trị nhấn mạnh.
Tuy nhiên, bà cho rằng cần nhận diện rõ hơn các bất cập, hạn chế về giáo dục. Một “nỗi trăn trở lớn” cũng là tâm nguyện đông đảo cử tri gửi đến đại biểu là gánh nặng thi cử do vấn đề phân luồng sau THCS còn bất cập trong nhận thức, quan điểm và thực thi.
Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” của Chính phủ đặt mục tiêu đến 2025, ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp.
“Việc phân luồng đang bị hiểu sai, thực hiện sai và thực tế diễn ra phổ biến là ai thi trượt vào THPT thì đi học nghề”. Phân luồng bị gắn với thất bại, không phải lựa chọn. Đây là kiểu phân luồng cưỡng bức thay vì ai có sở trường, định hướng nghề nghiệp rõ ràng thì chọn con đường phù hợp”, bà Nga nói. Theo bà, thi vào lớp 10 đang trở thành một “kỳ thi quốc gia thu nhỏ” với áp lực nặng nề. Trong khi đó, THPT là bậc học phổ thông, nghĩa là mọi học sinh đều có quyền được học.
Việc tỷ lệ học sinh vào THPT còn thấp tại một số địa phương, theo đại biểu Nga, cho thấy chúng ta chưa bảo đảm đúng quyền tiếp cận giáo dục phổ thông 12 năm.
“Nhìn những gương mặt bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực thi cử của những em mới 15 tuổi, đọc những bức thư đầy tuyệt vọng của các em khi không vượt qua nổi kỳ thi vào THPT mà thấy nhói lòng”, nữ đại biểu chia sẻ.
Theo bà Nga, một nghịch lý đáng lo ngại đang diễn ra là thi công lập quá căng, nhiều em dù học tốt nhưng không vượt qua, học sinh gia đình khó khăn phải vào trường tư với học phí cao vượt quá khả năng, khiến công bằng trong giáo dục không được đảm bảo.
Từ những thực trạng trên, đại biểu kiến nghị ngay trong năm học 2026-2027, phải mở rộng "cánh cửa" THPT, đầu tư có bài bản cho trung học nghề và tôn trọng quyền lựa chọn của người học.
Bà nhấn mạnh quan điểm cải tiến thi cử, điều chỉnh lại phương thức tuyển sinh lớp 10 theo hướng giảm áp lực, nhiều cơ hội hơn cho học sinh.
Đại biểu cho hay, việc phân luồng phải dựa trên sự tự nguyện và năng lực, không biến phân luồng thành “rào cản” từ lớp 9.
“Xây dựng phân luồng dựa trên quyền học tập. Cần bảo đảm đủ chỗ học tại THPT công lập để học sinh không bị phân luồng cưỡng bức”, đại biểu Nga góp ý.
"Chúng ta đang có trong tay những chính sách tiến bộ, những quyết sách mạnh mẽ, những kỳ vọng lớn lao. Nhưng thực tiễn triển khai vẫn là một thách thức vì 2 lý do chính: Thiếu giải pháp đồng bộ, thiếu nguồn lực bảo đảm.
Tư duy đã đổi mới, chính sách đã ban hành, nhưng sức mạnh thực thi phải đủ để tạo ra chuyển biến rõ ràng. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị và kỳ vọng nhiệm kỳ tới phải là nhiệm kỳ hành động, để biến chính sách thành hiện thực", nữ đại biểu chia sẻ.
