Dân mạng xôn xao "năm 2148 người Việt đón… 2 tết âm lịch", thực hư thế nào?

"Tin vui: Năm 2148 sẽ nhuận tháng giêng nên chúng ta có 2 tết âm lịch", thông tin này đang "chiếm sóng" mạng xã hội những ngày qua, khi tết dương lịch 2026 và Tết Nguyên đán Bính Ngọ đang đến rất gần.

Chuyện của… 123 năm tới

Chúng ta đang trong những ngày cuối cùng của năm 2025 dương lịch với 365 ngày và cũng sắp tạm biệt năm Ất Tỵ trong âm lịch với 384 ngày tính từ ngày 29.1.2025 đến ngày 16.2.2026.

ẢNH: LƯU HOÀI NAM

Ất Tỵ 2025 năm nay là năm nhuận vào tháng 6, khi số ngày trong năm âm lịch dài hơn dương lịch tới 19 ngày. Nhìn lại 2025, chúng ta đã trải qua hai tháng 6 âm lịch. Trong đó, tháng 6 âm lịch đầu tiên có 30 ngày, bắt đầu từ ngày 25.6 - 24.7 dương lịch. Tiếp đến là một tháng 6 nhuận kéo dài 29 ngày từ ngày 25.7 - 22.8 dương lịch.

Năm mới cận kề, câu chuyện của 123 năm tới được dân mạng bàn tán xôn xao khi cho rằng tới năm 2148, tức năm Mậu Thân, người Việt sẽ đón tháng nhuận vào tháng giêng.

Ngày đầu tiên của tháng giêng là ngày mùng 1 Tết Nguyên đán. Đó cũng là lý do mà nhiều người cho rằng người Việt sẽ được đón tới 2 tết âm lịch. Cư dân mạng rất hào hứng với thông tin này, tò mò việc nhuận tháng giêng thì đón tết sẽ như thế nào. Tuy nhiên, một số người khẳng định việc tháng nhuận vào tháng giêng là điều không thể xảy ra.

Một tài khoản hào hứng với thông tin này, chia sẻ hài hước: "Lúc đó tôi 154 tuổi rồi, háo hức ghê!". "Lúc đó mình mới 162 tuổi thôi hà. Chờ con cháu thắp hương mời về ăn tết. Thiệt là mong chờ!", nickname Huyền My bình luận. Phan Phan chia sẻ: "Thông tin này đúng không nhỉ, năm đó xa quá?".

Theo chuyên gia, trên thực tế, trong quá khứ, vào năm Quý Hợi 1803, lịch Việt Nam cho thấy có nhuận tháng giêng. Còn trong tương lai, đến năm Mậu Thân 2148 lại nhuận vào ngày mùng 1 tháng giêng tức chủ nhật ngày 21.1.2148 và mùng 1 tháng giêng tức thứ ba ngày 20.2.2148. Điều này đồng nghĩa vào năm này, người Việt sẽ trải qua tháng giêng như thông thường và một tháng giêng nhuận.

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Theo một nhà nghiên cứu lịch pháp, "chúng ta ăn tết để đón năm mới, chứ không phải để đón tháng giêng", do vậy, việc đón 2 tết âm lịch vào tháng giêng và tháng giêng nhuận được dân mạng ví von cũng là cách nói vui, thể hiện sự thích thú về tháng nhuận đặc biệt này.

Tuy nhiên, để trải nghiệm việc đón tháng giêng nhuận sẽ như thế nào, liệu người Việt có được nghỉ tết tới hai lần hay không, có lẽ chúng ta phải sống đủ lâu tới… 123 năm nữa!

Tháng nhuận được xác định dựa trên yếu tố nào?

Việc có thêm một tháng nhuận trong âm lịch, theo chuyên gia lịch pháp là điều bình thường, không có gì kỳ lạ. Như chúng ta đã biết, một năm trong dương lịch (hay lịch Gregory) hiện là lịch được sử dụng phổ biến trên ở nhiều quốc gia trên thế giới dài chính xác 365 ngày. Lịch này dựa trên chu kỳ quay của trái đất quanh mặt trời. Tuy nhiên, thời gian cần thiết để trái đất quay hoàn toàn một vòng quanh mặt trời khoảng 365,24 ngày.

Nếu chúng ta không tính đến sự khác biệt này thì cứ mỗi năm vượt qua khoảng cách giữa dương lịch và thời gian trái đất quay quanh một vòng mặt trời sẽ chênh lệch 5 giờ, 48 phút và 56 giây. Để điều chỉnh, dương lịch áp dụng quy tắc năm nhuận, cứ 4 năm lại thêm một ngày, đưa tổng số ngày của năm nhuận lên 366.

Trong khi đó, âm lịch hoạt động dựa trên chu kỳ tròn khuyết của mặt trăng, theo sát sự thay đổi pha của mặt trăng từ không trăng, trăng lưỡi liềm, trăng bán nguyệt, trăng khuyết, trăng tròn và ngược lại.

ẢNH: CAO AN BIÊN

Mỗi tháng âm lịch bắt đầu vào ngày không trăng, tức là ngày mà mặt trăng ở cùng phía với mặt trời. Thời điểm này được gọi là điểm sóc và nó rơi vào ngày nào thì ngày đó sẽ là ngày mùng 1 đầu tháng âm lịch.

Thời gian từ điểm sóc này tới điểm sóc tiếp theo (gọi là tuần trăng) dài ngắn tùy mỗi tháng. Theo đó, tuần trăng dài trung bình 29 ngày 12 giờ 44 phút và dao động hơn kém giá trị này tới 7 tiếng đồng hồ. Do đó, một năm âm lịch thông thường chỉ có 354 hoặc 355 ngày, ngắn hơn dương lịch khoảng 11 ngày.

Để đồng bộ hóa với chu kỳ 4 mùa và giảm thiểu chênh lệch giữa âm lịch và dương lịch, hệ thống âm lịch áp dụng bằng cách tính thêm 1 tháng nhuận. Quy tắc này giúp âm lịch gần khớp với chu kỳ của dương lịch. Việc thêm tháng nhuận tuân theo chu kỳ 19 năm, được gọi là chu kỳ Meton.

Tháng nhuận được xác định bằng tính toán chi tiết vị trí của mặt trời trên hoàng đạo dựa vào 24 tiết khí. Theo đó, tháng nhuận được sắp xếp vào các tháng không có trung khí. 12 trung khí bao gồm Vũ thủy, Xuân phân, Cốc vũ, Tiểu mãn, Hạ chí, Đại thử, Xử thử, Thu phân, Sương giáng, Tiểu tuyết, Đông chí, Đại hàn ứng với các tháng âm lịch.

Việc điều chỉnh tháng nhuận không chỉ đảm bảo âm lịch phản ánh đúng chu kỳ tròn khuyết của mặt trăng mà còn giữ cho các mùa và tiết khí không bị lệch xa so với thực tế, phù hợp với nông nghiệp, lễ hội và các hoạt động văn hóa truyền thống của người Việt.