Sáng 5.9, tại phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Lý lịch tư pháp.
Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long báo cáo tại phiên họp
ẢNH: GIA HÂN
Nhiều cơ quan lạm dụng yêu cầu nộp phiếu lý lịch tư pháp
Trình bày tờ trình tại phiên họp, thượng tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an, cho biết dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung một số trường thông tin lý lịch tư pháp để phù hợp với quy định của các luật có liên quan.
Đặc biệt, theo Thượng tướng Nguyễn Văn Long, luật lần này cũng sửa đổi, bổ sung quy định về việc sử dụng phiếu lý lịch tư pháp nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng phiếu lý lịch tư pháp số 2.
"Hiện nay, nhiều thủ tục hành chính và cơ quan yêu cầu người dân cung cấp lý lịch tư pháp một cách lạm dụng", ông Long nói.
Cũng theo đại diện cơ quan soạn thảo, dự thảo luật lần này có quy định về lý lịch tư pháp điện tử, đa dạng hóa các phương thức cấp phiếu lý lịch tư pháp, trong đó khuyến khích yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến.
"Thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp được quy định theo hướng đơn giản hóa, tối đa thời gian cấp, giảm từ 10 ngày xuống còn 5 ngày. Dự thảo cũng bổ sung quy định về không phân biệt địa giới hành chính trong yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp. Theo đó, cá nhân có quyền nộp hồ sơ yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tiếp ở bất kỳ cơ quan công an cấp tỉnh hoặc cấp xã", ông Long nhấn mạnh.
Ngoài ra, dự luật cũng bổ sung quy định về hồ sơ, thủ tục và thời hạn cấp phiếu lý lịch tư pháp cho người chưa đủ 14 tuổi trong thời hạn 3 ngày.
Nêu ý kiến, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị rà soát tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 vì đây là một hạn chế nổi bật trong thực tiễn 15 năm thực hiện luật Lý lịch tư pháp.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu ý kiến tại phiên họp
ẢNH: GIA HÂN
Để khắc phục tình trạng này, dự thảo luật đã sửa đổi theo hướng quy định các cơ quan, tổ chức chỉ có quyền yêu cầu cấp thông tin lý lịch tư pháp, không được yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp như luật hiện hành.
Tuy nhiên, theo bà Thanh, nếu các cơ quan, tổ chức không thực hiện quyền yêu cầu cấp thông tin mà lại chuyển hóa thành yêu cầu cá nhân đương sự phải nộp phiếu lý lịch tư pháp để bổ sung hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính thì tình trạng lạm dụng phiếu này vẫn có thể xảy ra.
Do đó, Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung quy định rõ ràng hơn về việc các cơ quan tổ chức không yêu cầu cá nhân phải nộp phiếu lý lịch tư pháp, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Ngoài ra, Phó chủ tịch Quốc hội ủng hộ việc bổ sung quy định phiếu lý lịch tư pháp được cấp cho cá nhân dưới dạng bản giấy hoặc bản điện tử có giá trị pháp lý như nhau. Theo bà Thanh, quy định này rất tiến bộ, rất có lợi cho người dân.
Đề xuất cấm yêu cầu nộp phiếu lý lịch tư pháp không cần thiết
Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, việc sửa đổi luật Lý lịch tư pháp là một bước quan trọng để hiện đại hóa, minh bạch hóa và cải cách thủ tục hành chính trong cấp phiếu lý lịch tư pháp, đẩy mạnh sử dụng phiếu lý lịch tư pháp điện tử để kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, góp phần thực hiện Chính phủ số, xã hội số và bãi bỏ nhiều giấy tờ theo tinh thần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính.
Ông Thanh góp ý thêm, việc sử dụng phiếu lý lịch tư pháp số 2 cần phải cân nhắc hết sức thận trọng để tránh lạm dụng và có thể ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đặc biệt là những người có án tích đã được xóa án tích. Theo ông, khi cơ quan có thẩm quyền đã xóa án tích cho công dân, cần có cơ chế nào đó để tự động xóa án tích trên hệ thống điện tử.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định kết luận phiên họp
ẢNH: GIA HÂN
Giải trình thêm, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long cho biết, Bộ Chính trị yêu cầu xây dựng một nền tảng dùng chung trong cả hệ thống chính trị từ 1.5.2026. Đây là nền tảng điều hành kết nối các cơ quan của Đảng, các cơ quan của Chính phủ, các cơ quan hội và Mặt trận Tổ quốc theo nguyên tắc đúng - đủ - sạch - sống, thống nhất dùng chung xuyên suốt từ T.Ư đến địa phương.
Với việc tự động xóa án tích, ông Long cho biết, đây là vấn đề Bộ Công an rất "trăn trở" và đang phối hợp cùng ngành tòa án để triển khai nền tảng dùng chung và cơ sở dữ liệu để những thông tin liên quan đến bản án quyết định của tòa án sẽ được cập nhật theo thời gian thực. Tuy nhiên, hiện tại, việc này đang gặp nhiều vướng mắc do dữ liệu các bản án rất khó làm sạch.
Kết luận nội dung này, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí vẫn duy trì phiếu lý lịch tư pháp số 1 và phiếu lý lịch tư pháp số 2. Tuy nhiên, ông Định nhấn mạnh đề nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định có tính nguyên tắc về các trường hợp được yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị bổ sung quy định nghiêm cấm các cơ quan, tổ chức, đơn vị yêu cầu công dân phải cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 không thực sự cần thiết, tránh lạm dụng yêu cầu công dân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2, gắn với bảo vệ dữ liệu cá nhân theo luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.
