Dự thảo nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, quy hoạch, xây dựng, đất đai, tài chính để thực hiện dự án quan trọng phục vụ phát triển Thủ đô.
Đáng chú ý, trong thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư thì HĐND TP được quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công và dự án PPP thuộc nhóm quan trọng quốc gia hoặc trọng điểm của Thủ đô, thay cho thẩm quyền của Quốc hội theo luật chung.
Chủ tịch UBND TP được chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư thuộc trường hợp cần thực hiện ngay theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền của Đảng; dự án thuộc nhóm thu hút nhà đầu tư chiến lược thay thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng, trừ một số lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm (năng lượng hạt nhân, viễn thông có hạ tầng mạng, báo chí - xuất bản, trồng rừng, casino, đặt cược, trò chơi có thưởng).
HĐND TP có thể ban hành quy định về trình tự, thủ tục lập, thẩm định, quyết định và điều chỉnh chủ trương đầu tư áp dụng đối với các dự án nêu trên, bảo đảm thống nhất và minh bạch trong thực hiện.
Với trường hợp dự án cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định hiện hành, dự thảo quy định UBND TP phải báo cáo Ban chấp hành Đảng bộ TP và HĐND TP xem xét, thông qua; trên cơ sở đó báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, chấp thuận trước khi cơ quan của TP quyết định.
Theo Bộ Tài chính, quy định này tạo cơ chế linh hoạt, đảm bảo pháp lý, minh bạch, tránh tùy tiện, đồng thời tăng cường vai trò giám sát của HĐND TP, Ban chấp hành Đảng bộ TP và Ủy ban Thường vụ Quốc hội; bảo vệ lợi ích công cộng, tạo điều kiện triển khai kịp thời các dự án quan trọng, khơi thông nguồn lực và tháo gỡ vướng mắc pháp lý, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô.
Việc đề xuất chính sách này có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho Thủ đô trong quản lý đầu tư phát triển; đẩy nhanh tiến độ phê duyệt các dự án quan trọng, giảm thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí xã hội.
Ngoài ra, quy định cũng tạo điều kiện để Hà Nội chủ động tháo gỡ khó khăn, huy động nguồn lực, nhất là đối với các dự án chiến lược, có tác động lan tỏa lớn, là động lực dẫn dắt phát triển Thủ đô; bảo đảm cơ chế đặc thù vẫn được kiểm soát chặt chẽ thông qua vai trò của HĐND TP, Ban chấp hành Đảng bộ Thành phố và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tránh lạm dụng, bảo đảm tính minh bạch và đúng định hướng.
Dự thảo nghị quyết cũng đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù về lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu, chính sách về quy hoạch, kiến trúc, thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, giao đất, cho thuê đất, cơ chế huy động vốn thực hiện dự án, biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị.
Bộ Tài chính đề xuất cho phép UBND TP Hà Nội được sử dụng ngân sách để lập dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư độc lập trước khi phê duyệt chủ trương đầu tư, khi có quy hoạch chi tiết và chủ trương của Ban Thường vụ Thành ủy.
Ngoài các trường hợp thu hồi đất theo quy định tại Điều 79 Luật Đất đai, Hà Nội được thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng cần triển khai ngay theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đảng ủy Chính phủ, Ban chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội hoặc Ban thường vụ Thành ủy.
Đề xuất cơ chế đầu tư công khẩn cấp và lệnh xây dựng khẩn cấp
HĐND TP Hà Nội được sử dụng ngân sách để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất với mức hỗ trợ tối thiểu bằng 3 lần nhưng không quá 5 lần so với quy định để triển khai các dự án đó. Đối với các dự án khác, HĐND TP quyết định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhưng phải cao hơn mức quy định.
Hà Nội đang đối mặt với 4 vấn đề nổi cộm được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ ra tại Đại hội Đảng bộ TP lần thứ 18, gồm: ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường và trật tự đô thị.
Theo Bộ Tài chính, đây đều là các vấn đề bức thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống nhân dân, hình ảnh và năng lực cạnh tranh của Thủ đô. Qua rà soát, pháp luật hiện hành về đầu tư công và xây dựng chỉ cho phép thực hiện cơ chế khẩn cấp đối với các công trình phòng chống thiên tai, dịch bệnh, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, đối ngoại mà chưa bao quát các dự án xử lý những vấn đề đô thị cấp bách nêu trên.
Điều này dẫn tới thời gian chuẩn bị đầu tư, thẩm định, triển khai kéo dài, không đáp ứng được yêu cầu thực tiễn cần hành động nhanh để giải quyết các “điểm nghẽn” của TP.
Dự thảo nghị quyết quy định các dự án đầu tư mới hoặc cải tạo công trình nhằm xử lý ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị được phép thực hiện theo cơ chế đầu tư công khẩn cấp và lệnh xây dựng khẩn cấp, theo quy định của pháp luật về đầu tư công và pháp luật về xây dựng.
