* Bài viết thể hiện quan điểm của chị H.U, một phụ huynh ở TP.HCM.
Đọc tin về vụ việc một học sinh lớp 7 tại Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) giật tóc, dúi đầu cô giáo ngay tại lớp học, rồi đọc Thông tư 19 mới của Bộ GD-ĐT quy định hình thức kỷ luật cao nhất đối với học sinh chỉ còn là viết bản kiểm điểm, thú thật, tôi thấy lo lắng. Lo cho sự an toàn của thầy cô, lo cho môi trường học đường, và lo cả cho chính những đứa trẻ.
Đoạn clip dài hơn 2 phút được lan truyền trên mạng đã khiến dư luận rúng động. Trong lớp học, một em học sinh ngang nhiên túm tóc, ấn đầu cô giáo xuống bàn, rồi đẩy ngã xuống đất. Tất cả diễn ra trước mắt bạn bè cùng lớp. Cô giáo chỉ vì thu giữ một vật nhọn nguy hiểm đã phải hứng chịu hành động bạo lực từ chính học trò của mình.
Theo báo cáo, nhà trường sau đó yêu cầu học sinh viết bản tường trình, xin lỗi cô giáo, đồng thời mời phụ huynh đến làm việc. Gia đình cũng xin phép cho con nghỉ học 10 ngày để "giáo dục lại".
Cô giáo chỉ vì thu giữ một vật nhọn nguy hiểm đã phải hứng chịu hành động bạo lực từ chính học trò của mình. (Ảnh cắt từ clip)
Một câu chuyện khiến những ai thầm nhuần tư tưởng tôn sư trọng đạo đều thấy đau lòng.
Theo Thông tư 19, có hiệu lực từ 31/10 tới đây, toàn bộ 5 hình thức kỷ luật cũ (khiển trách trước lớp, cảnh cáo toàn trường, đình chỉ học 1 tuần, thậm chí đuổi học 1 năm) đều bị bãi bỏ. Thay vào đó, hình thức cao nhất chỉ còn là viết bản kiểm điểm, kèm theo nhắc nhở, phê bình. Với học sinh tiểu học, thậm chí chỉ dừng ở mức nhắc nhở và xin lỗi.
Mục tiêu của quy định mới là nhân văn, bao dung, tránh làm tổn thương học sinh. Nhưng nhìn từ thực tế bạo lực học đường ngày càng gia tăng, nhiều giáo viên lo ngại: nếu chỉ có "nhắc nhở - phê bình - viết kiểm điểm", kỷ luật liệu có còn đủ sức răn đe?
Ở câu chuyện nói trên, gia đình tự nguyện cho con nghỉ học để "giáo dục lại", nếu không, theo thông tư mới, mọi chuyện sẽ khép lại chỉ với một... bản kiểm điểm. Câu hỏi đặt ra là: liệu như thế đã đủ? Liệu những bản kiểm điểm liên tiếp có khiến học sinh nhận ra lỗi lầm, hay chỉ là thủ tục cho xong chuyện?
Một giáo viên viết trên trang cá nhân như thế này:
Học sinh đánh bạn thì nhắc nhở.
Nhắc rồi vẫn đánh thì phê bình. Mà nhắc cũng phải nhắc riêng tư, không được nhắc trước lớp kẻo học sinh tổn thương.
Đánh nữa thì lại kiểm điểm.
Nếu học sinh không chịu viết, hoặc vừa viết xong lại tiếp tục vi phạm, giáo viên sẽ phải nhắc nhở và phê bình mạnh mẽ hơn, kiên quyết hơn, với hy vọng học sinh nhận thức được lỗi sai.
Cuối cùng, nếu đã áp dụng đầy đủ các biện pháp trên nhưng học sinh vẫn tái phạm, giáo viên sẽ báo cáo Ban giám hiệu. Nhà trường khi đó sẽ mời học sinh lên làm việc, đồng thời tiếp tục yêu cầu viết bản kiểm điểm, với lý do: học sinh đã được nhắc nhở nhiều lần nhưng vẫn không sửa đổi.
Trong khi phụ huynh của bạn bị đánh thì sao? Ai sẽ trả lời cho nỗi lo của họ?
Kỷ luật để giáo dục, không phải để trả thù, nhưng...
Một xã hội văn minh phải đặt học sinh vào trung tâm giáo dục, điều đó không sai. Nhưng trong mối quan hệ học đường, học sinh không chỉ có quyền mà còn có nghĩa vụ: tôn trọng thầy cô, bạn bè và tuân thủ kỷ luật chung.
Nếu một học sinh có hành vi bạo lực, xúc phạm giáo viên, nhưng hình phạt tối đa chỉ là… viết bản kiểm điểm, thì công bằng ở đâu cho những thầy cô bị tổn thương cả thể xác lẫn tinh thần? Công bằng ở đâu cho những học sinh ngoan ngoãn, ngày ngày phải học trong nỗi bất an vì bạn cùng lớp hung hãn?
Chúng ta không thể để giáo viên chỉ còn biết lặp đi lặp lại "nhắc nhở - phê bình - kiểm điểm", trong khi hành vi sai trái ngày càng leo thang. Giáo viên bị trói tay trong khuôn khổ quy định, phụ huynh thì phẫn nộ còn học sinh sai phạm thì coi kỷ luật như trò đùa.
Ở góc nhìn giáo dục, kỷ luật không phải là trừng phạt, càng không phải để làm nhục học sinh, mà là cơ hội để trẻ nhận ra sai lầm và sửa đổi. Thế nhưng, kỷ luật cũng cần có tính răn đe. Nếu mức xử lý quá nhẹ, trẻ dễ "nhờn luật", coi thường quy tắc.
Với những học sinh cố tình gây rối, đánh bạn, xúc phạm thầy cô, nếu chỉ dừng ở nhắc nhở và kiểm điểm, hậu quả là hành vi bạo lực tiếp diễn, thậm chí nghiêm trọng hơn. Lúc đó, ai sẽ chịu trách nhiệm?
Cần khẳng định: không ai muốn đuổi học một đứa trẻ, vì đó chẳng khác nào đóng cánh cửa tương lai. Nhưng giữa "đuổi học vĩnh viễn" và "chỉ viết kiểm điểm", rõ ràng còn có nhiều mức độ linh hoạt khác: tạm đình chỉ học vài ngày, chuyển lớp, yêu cầu tham gia lao động công ích trong trường, buộc tham gia lớp tư vấn tâm lý… Những biện pháp này vừa có tính răn đe, vừa không tước đi quyền học tập.
Nhân văn, nhưng phải thiết thực
Giáo dục cần bao dung, nhưng bao dung không có nghĩa là dung túng. Kỷ luật cần mềm dẻo, nhưng mềm dẻo không đồng nghĩa với buông lỏng. Nếu học sinh sai phạm nặng mà hình thức xử lý chỉ là một tờ giấy kiểm điểm thì thông điệp gửi đi sẽ là: "Cứ làm đi, rồi viết vài dòng là xong". Đó là con đường nguy hiểm, khiến bạo lực học đường trở thành vấn nạn không hồi kết.
Nhìn lại vụ việc ở Trường THCS Đại Kim, nếu chỉ dừng ở bản kiểm điểm, liệu học sinh có thực sự nhận ra sai lầm? Và liệu thầy cô có còn cảm thấy được bảo vệ, được tôn trọng trong chính ngôi trường của mình?
Có người nói, rất chính xác: Giáo viên hiện nay bị tước hết công cụ giáo dục. Thầy cô như những người thợ cày nhưng ra đồng lại chẳng có cày, có cuốc trên tay.
Có lẽ, điều chúng ta cần là một hệ thống kỷ luật nhiều tầng nấc:
Với lỗi nhỏ: nhắc nhở, phê bình riêng tư.
Với lỗi nghiêm trọng: tạm đình chỉ, tham gia công tác xã hội, bắt buộc tham vấn tâm lý.
Với hành vi bạo lực nguy hiểm: cần những chế tài mạnh mẽ hơn, để vừa răn đe, vừa buộc học sinh và gia đình cùng tham gia quá trình sửa chữa.
Ảnh minh hoạ
Nhân văn là cần thiết, nhưng công bằng cũng không thể thiếu. Một nền giáo dục chỉ thực sự nhân văn khi nó bảo vệ quyền và lợi ích của tất cả các bên, học sinh, giáo viên và cả những đứa trẻ ngoan khác.
Viết bản kiểm điểm có thể giúp trẻ nhìn lại hành vi của mình. Nhưng nếu chỉ dừng ở đó, thì những dòng chữ kia chỉ là hình thức. Còn nếu đi kèm với những biện pháp phù hợp, chắc chắn nó sẽ trở thành bước khởi đầu của sự thay đổi.
Người thầy, người cô, những học sinh ngoan, họ xứng đáng được bảo vệ. Và chính những học sinh sai phạm cũng xứng đáng được răn dạy bằng những hình thức đủ sức lay động, để không đánh mất tương lai của chính mình.
Nhân văn là tốt, nhưng chỉ khi gắn với công bằng và kỷ cương, nhân văn ấy mới thực sự có ý nghĩa.
Trò lười chẳng ai dám mắng, trò hư, nghịch ngợm chẳng ai muốn khuyên răn. Hậu quả này đâu chỉ mỗi gia đình mà toàn xã hội phải gánh chịu. Thật đáng buồn thay!
