Trên đây là một trong những quy định tại dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật giáo dục đại học, được Bộ GD&ĐT lấy ý kiến đến hết ngày 28/12.
"Siết" chuẩn lên đại học
Ngoài việc “siết” cơ cấu từ 3 lên 5 trường thành viên, dự thảo nâng quy mô đào tạo từ 15.000 người lên 25.000 người (tăng 10.000 người học), tối thiểu 25 ngành đào tạo (tăng 15 ngành so với quy định cũ), mới cho phép các cơ sở giáo dục chuyển đổi lên đại học.
Về đội ngũ giảng viên, dự thảo cũng yêu cầu phải có tối thiểu 5% giảng viên quốc tế tham gia giảng dạy, đội ngũ giảng viên cơ hữu trình độ tiến sĩ đạt tối thiểu 60%.
Sinh viên Đại học Công nghiệp Hà Nội (Ảnh: Đ. Chiến).
Theo quy định, tỷ lệ người học trình độ sau đại học trên tổng số quy mô đào tạo chính quy đạt tối thiểu 20%, tỷ lệ sinh viên quốc tế theo học các chương trình đào tạo chính quy cấp văn bằng đạt tối thiểu 3%.
Đối với hoạt động nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo, yêu cầu tỷ lệ sản phẩm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo bình quân đạt tối thiểu 2,5 điểm quy đổi trên một giảng viên mỗi năm. Đồng thời, tỷ trọng nguồn thu từ hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phải đạt tối thiểu 20% tổng thu của cơ sở giáo dục đại học.
Các điều kiện quy định trên phải được duy trì liên tục tối thiểu 3 năm trước thời điểm nộp hồ sơ chuyển từ "trường đại học" lên "đại học".
Ngoài ra, Bộ GD&ĐT cũng dự kiến siết điều kiện thành lập "trường" trong các "trường đại học", trong đó trường trực thuộc phải có tối thiểu 5 ngành đào tạo tất cả các trình độ của giáo dục đại học, quy mô đào tạo từ 5.000 người học (tăng 3.000 người học so với hiện tại).
Nhiều trường không thể vội vàng lên đại học
Hiện Việt Nam có 3 mô hình đại học đang tồn tại. Thứ nhất, nhóm các đại học có lịch sử lâu nhất là Đại học quốc gia (Đại học Quốc gia TPHCM, Đại học Quốc gia Hà Nội).
Mô hình thứ hai là đại học vùng gồm: Đại học Thái Nguyên, Đà Nẵng và Đại học Huế.
Mô hình thứ ba là trường đại học chuyển thành đại học gồm: Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Công nghiệp Hà Nội…
Sinh viên Trường Đại học Hà Nội, một trong những trường đang dự kiến lên đại học thời gian tới (Ảnh: Mỹ Hà).
Theo một số chuyên gia, việc chuyển đổi cơ cấu, quy mô từ trường đại học lên đại học không đơn thuần chỉ là cái tên, bản chất là thay đổi mô hình quản trị.
Theo Luật Giáo dục đại học, "đại học" và "trường đại học" là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Trường đại học thường đào tạo nhiều ngành, còn đại học sẽ đào tạo trên nhiều lĩnh vực và trong mỗi lĩnh vực có thể có nhiều ngành.
GS.TS Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, về khái niệm “trường đại học” và “đại học” đã từng có nhiều tranh cãi tại Việt Nam.
Chuyên gia này cho rằng, dù cái tên như thế nào, điều cần thiết và quan trọng, hệ thống sản sinh ra tri thức phải làm việc trên cơ sở tri thức.
Trong một hội nghị trước đây, ông Hoàng Minh Sơn, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ, các trường phải tự xác định mô hình, cấu trúc tổ chức để phù hợp nhất với mình thay vì chạy theo quan niệm “phải trở thành đại học”. Đó không phải là cách thức phát triển bền vững.
Dù luật khuyến khích các trường mở rộng quy mô nhưng không phải trường nào cũng có khả năng trở thành đại học.
Một chuyên gia đến từ Đại học Quốc gia Hà Nội cũng khẳng định, không phải cứ lên đại học là tốt hơn, quan trọng trường đó phải đủ năng lực, điều kiện, quy mô đào tạo. Với việc "siết" quy định trên đây, nhiều trường sẽ trượt chuẩn và chưa thể vội vàng thay đổi quy mô lên đại học.
Hiện cả nước có 12 đại học gồm: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TPHCM, Đại học Thái Nguyên, Đại học Huế, Đại học Đà Nẵng, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế TPHCM, Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Duy Tân, Đại học Phenikaa, Đại học Cần Thơ, Đại học Công nghiệp Hà Nội.
Một số trường dự kiến lên đại học thời gian tới gồm: Trường Đại học Hà Nội, Trường Đại học Ngoại thương, Trường Đại học Y Hà Nội...
