Bác sĩ CKII Lâm Nguyễn Thùy An, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 3) cho biết, gan và thận là hai cơ quan giải độc, chuyển hóa quan trọng. Gan đảm nhiệm chuyển hóa protein, lipid, carbohydrate, dự trữ vitamin, đồng thời xử lý các chất độc hại như rượu, thuốc. Thận lại chịu trách nhiệm điều hòa thể tích dịch trong cơ thể và huyết áp, cân bằng điện giải và nồng độ pH của máu, sản xuất erythropoietin và calcitriol, tham gia điều hòa hệ renin-angiotensin-aldosterone (RAAS). Quá trình thải độc chủ yếu của thận diễn ra thông qua lọc máu và tạo nước tiểu.
Mặc dù có chức năng riêng biệt, gan và thận lại có liên kết chặt chẽ trong nhiều quá trình sinh lý và bệnh lý. Rối loạn tại cơ quan này có thể kéo theo sự suy yếu của cơ quan kia. Ví dụ, xơ gan có thể dẫn đến hội chứng gan – thận, trong khi suy thận mạn làm tăng viêm và stress oxy hóa, gây tổn thương gan. Cơ chế này liên quan đến sự phóng thích cytokine, nhiễm toan chuyển hóa, các tín hiệu tiền viêm và rối loạn enzyme.
Gan và thận liên kết chặt chẽ trong nhiều quá trình sinh lý và bệnh lý (Ảnh minh họa).
Theo bác sĩ Thuỳ An, khi hai cơ quan này suy giảm chức năng, cơ thể sẽ xuất hiện các biểu hiện bệnh lý cụ thể.
Suy gan có biểu hiện vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, chán ăn, phù, men gan tăng, bilirubin máu cao.
Suy thận có biểu hiện phù (mắt, chân), huyết áp tăng, lượng nước tiểu thay đổi, ngứa da, rối loạn ý thức.
7 thói quen khiến gan, thận “sợ hãi”
Bác sĩ Thùy An khuyến cáo, một số thói quen phổ biến trong ăn uống và sinh hoạt đang âm thầm “bào mòn” gan, thận, làm suy giảm chức năng lọc thải của 2 cơ quan này, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm như gan nhiễm mỡ, sỏi thận, thậm chí là tổn thương gan, thận cấp hoặc mạn tính. Các thói quen này bao gồm:
- Có chế độ ăn không hợp lý với nhiều muối, đường, thực phẩm chế biến sẵn, chất béo bão hòa, đồ cay nóng.
- Lạm dụng đồ uống có cồn, thuốc lá và thuốc tây (đặc biệt acetaminophen, thuốc chống viêm không steroid).
- Uống ít nước.
- Lười vận động.
- Ngủ không đủ giấc.
- Dùng thực phẩm bổ sung, thuốc không rõ nguồn gốc.
- Căng thẳng kéo dài, lao lực.
Dược liệu tốt cho gan và thận
Bác sĩ Thuỳ An cho hay, y học cổ truyền lưu truyền nhiều dược liệu quý hỗ trợ chức năng gan, thận, đó là:
- Câu kỷ tử (Lycium barbarum): được ghi nhận từ hơn 2.000 năm trước, có tác dụng bổ huyết, ích tinh, hỗ trợ thị lực.
- Ba kích, nhục thung dung, thỏ ty tử, đỗ trọng, tục đoạn: nhóm vị thuốc giúp bổ thận dương, ích tinh huyết, tăng cường chức năng Can – Thận.
- Quả dâu tằm: bổ âm, dưỡng huyết, nhuận tràng, được dùng trong trường hợp mệt mỏi, tóc bạc sớm do Can – Thận âm hư.
Gan và thận là cơ quan nắm giữ sinh mệnh của cơ thể, nhưng sức ép từ lối sống hiện đại khiến chúng dễ bị “quá tải”. Duy trì chế độ ăn lành mạnh, hạn chế rượu bia, thuốc lá, ngủ đủ giấc, vận động thường xuyên, đồng thời thận trọng khi dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung chính là cách bảo vệ hai cơ quan này hiệu quả nhất.
