Số liệu từ Cục Hải quan cho thấy 10 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng Việt sang Mỹ vượt 126 tỷ USD - mức cao nhất từ trước tới nay và tăng 28% so với cùng kỳ 2024. Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm trên 30% tổng kim ngạch và đóng vai trò dẫn dắt triển vọng thương mại năm 2026.
Đằng sau kỷ lục này là sự mở rộng đồng loạt ở các nhóm hàng chủ lực. Công nghiệp chế biến - chế tạo tiếp tục giữ vai trò mũi nhọn, đặc biệt ở các ngành điện tử, máy móc và công nghệ.
Máy vi tính, điện tử và linh kiện tăng gần 78%, đạt hơn 34 tỷ USD - mức tăng mạnh nhất trong thập kỷ qua nhờ nhu cầu máy chủ AI, thiết bị công nghệ và linh kiện phục vụ sản xuất bán dẫn.
Máy móc và thiết bị cũng duy trì đà tăng 9,2%, lên 19,6 tỷ USD; điện thoại và linh kiện tăng nhẹ lên 9,02 tỷ USD sau hai năm chững lại; còn dệt may - ngành xuất khẩu truyền thống đã phục hồi với 14,81 tỷ USD, tăng 11,4%.
Sự bứt phá của nhóm đồ chơi và dụng cụ thể thao cũng đang tạo nên thay đổi lớn trong cơ cấu xuất khẩu. Sau khi nhiều doanh nghiệp Mỹ dịch chuyển đơn hàng khỏi Trung Quốc, nhóm này tăng hơn 255%, từ 1,47 tỷ USD lên 5,24 tỷ USD - mức tăng cao nhất trong nhiều năm.
Song song đó, các nhóm hàng tiêu dùng như gỗ và sản phẩm gỗ đạt 7,8 tỷ USD (tăng 6%), trong khi phương tiện vận tải và phụ tùng tăng gần 11%.
Khối nông - thủy sản cũng có sự tăng tốc đáng kể. Rau quả tăng 58,5%, cà phê tăng hơn 60% nhờ giá thế giới cao, sản phẩm cao su tăng 51%. Thủy sản - sau giai đoạn giảm sâu kéo dài đã phục hồi với mức tăng 7,5% khi tồn kho tại Mỹ giảm mạnh và nhu cầu sản phẩm cao cấp khởi sắc trở lại.
Trong bức tranh sáng sủa đó, dệt may nổi lên là ngành chịu tác động mạnh bởi thuế quan từ tháng 9 nhưng vẫn giữ được mức tăng trưởng tích cực. Kết quả kinh doanh quý III của hầu hết doanh nghiệp trong ngành đều khả quan.
Trong đó Wigroup ghi nhận tăng trưởng 15,82% so với cùng kỳ, còn Vinatex đạt lợi nhuận hơn 359 tỷ đồng, tăng khoảng 56% nhờ đẩy mạnh giao hàng trước thời điểm thuế mới có hiệu lực. Nhờ đó, lãi sau thuế 9 tháng đầu năm của công ty này đạt hơn 943 tỷ đồng, tăng 132% so với cùng kỳ.
Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH Việt Thắng Jean (Viet Thang Jean), cho biết doanh nghiệp vẫn xuất hàng sang Mỹ đều đặn, đặc biệt trong giai đoạn dồn hàng cho mùa lễ hội cuối năm.
Để đảm bảo thông quan suôn sẻ, doanh nghiệp phải khai báo nguồn gốc nguyên phụ liệu đầy đủ và tăng mạnh tỷ lệ nội địa hóa nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn mới của Mỹ.
Tương tự, một doanh nghiệp thủy sản tại An Giang chia sẻ rằng dù thuế quan khiến chi phí tăng, các lô hàng có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng ổn định vẫn vào Mỹ khá thuận lợi.
Tuy vậy, để tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn, doanh nghiệp đang tập trung chế biến sâu, tự động hóa và áp dụng công nghệ trong nuôi trồng để giảm giá thành.
Nhiều doanh nghiệp cũng bắt đầu mở rộng sang phân khúc Halal và khai thác các thị trường có cấu trúc tiêu dùng tương đồng Mỹ nhằm giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
Con tôm sú khổng lồ nặng khoảng 300 gram. (Ảnh: An Cảng).
Theo các chuyên gia ngành hàng, diễn biến tích cực của xuất khẩu năm nay phản ánh sự dịch chuyển mạnh mẽ của chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi lạm phát Mỹ hạ nhiệt, lãi suất ổn định và chu kỳ xả kho gần kết thúc, các nhà nhập khẩu Mỹ buộc phải quay lại đặt hàng mới.
Xu hướng giảm phụ thuộc vào Trung Quốc của doanh nghiệp Mỹ càng củng cố lợi thế cho Việt Nam trong các ngành điện tử, cơ khí, đồ chơi, dệt may và công nghiệp nhẹ.
Triển vọng 2026 được đánh giá khả quan nhưng không kém phần thách thức. Theo các hiệp hội, Mỹ đang gia tăng điều tra phòng vệ thương mại, đặc biệt ở gỗ, kim loại và dệt may; đồng thời áp tiêu chuẩn môi trường và truy xuất nguồn gốc ngày càng khắt khe.
Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp Việt duy trì khả năng thích ứng, từ nâng chuẩn minh bạch nguyên liệu đến đầu tư sản xuất xanh, nhiều ngành như điện tử, máy móc, giày dép, dây cáp điện, đồ chơi và các ngành nông thủy sản chất lượng cao có thể tiếp tục giữ đà tăng trưởng.
