Tàu sân bay duy nhất của Nga ngừng sửa chữa
Theo tờ Izvestia (Nga) ngày 11/7, Bộ Quốc phòng Nga có thể sẽ từ bỏ kế hoạch sửa chữa tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov — tàu sân bay duy nhất còn hoạt động của quân đội Nga.
Cựu Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, Đô đốc Sergei Avakyants, nói với Izvestia rằng quyết định dừng sửa chữa là hợp lý. Theo ông, ngay cả khi được hiện đại hóa, Hải quân Nga cũng không cần đến tàu Đô đốc Kuznetsov.
"Về lâu dài, Hải quân Nga không cần một tàu sân bay kiểu truyền thống. Tàu sân bay đã là quá khứ. Đó là công trình khổng lồ, tốn kém, dễ bị phá hủy trong vài phút bởi vũ khí hiện đại," ông nói. "Đây là loại vũ khí đắt đỏ và kém hiệu quả. Tương lai thuộc về các tàu sân bay không người lái và máy bay không người lái. Nếu ngừng sửa chữa, điều hợp lý duy nhất còn lại là cắt tàu Kuznetsov thành sắt vụn và loại bỏ."
Tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov có thể bị bán làm phế liệu. Ảnh: Tass
Chuẩn Đô đốc về hưu Mikhail Chekmasov cho biết nhu cầu về tàu chiến chủ yếu được xác định trong các văn bản hoạch định chiến lược, đặc biệt là tài liệu "Những nguyên tắc cơ bản của chính sách nhà nước trong lĩnh vực hoạt động hải quân đến năm 2030", trong đó quy định rằng cả Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương đều phải có ít nhất một tàu sân bay.
Chuyên gia quân sự, Đại úy Vasily Dandykin cho rằng dù các hệ thống không người lái phát triển mạnh, việc thực hiện nhiệm vụ ở khoảng cách xa vẫn cần có yểm trợ từ không quân.
"Trường hợp của tàu Kuznetsov đúng là khó khăn: Sửa chữa kéo dài, gặp nhiều sự cố, cả cháy nổ," ông nói với Izvestia. "Tuy nhiên, việc nhiều nước như Ấn Độ, Trung Quốc đang phát triển hạm đội tàu sân bay cho thấy những con tàu này vẫn cần thiết. Việc quyết định là tùy thuộc vào lãnh đạo cấp cao và bộ tư lệnh hạm đội. Chúng ta đã có không quân hải quân – một lực lượng tinh nhuệ."
Ilya Kramnik, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Kế hoạch Chiến lược của Viện Nghiên cứu Hải quân Hoàng gia Nga (IMEMO), cũng cho rằng tàu sân bay vẫn cần thiết cho hạm đội Nga. Ông lý giải, một hạm đội hiện đại không thể thiếu yểm trợ không quân, và nếu không có tàu sân bay, mọi hoạt động đều phụ thuộc vào không quân từ đất liền.
"Khi tàu chiến đi xa hàng ngàn dặm, không thể trông chờ yểm trợ từ bờ. Hạm đội cần một sân bay di động — đó chính là tàu sân bay," ông giải thích.
Kramnik thừa nhận rằng trong giới quân sự cũng có ý kiến cho rằng việc tiếp tục sửa chữa tàu Kuznetsov là không hợp lý. Con tàu này đã cũ, vận hành không vào thời điểm tốt nhất của hạm đội Nga, khiến nó thiếu tính hiện đại. Ông cũng nhấn mạnh rằng thiết kế của tàu đã lỗi thời, và hệ thống động cơ không đáng tin cậy.
"Tàu đã hoạt động từ năm 1985, 10 năm nữa sẽ tròn 50 năm. Ngay cả khi dùng đến 2040 thì cũng không còn lâu. Với kinh nghiệm từ tàu Kuznetsov, chúng ta nên đóng tàu mới. Chúng ta có thể làm được, có xưởng đủ khả năng đóng tàu cỡ lớn," ông khẳng định.
Theo ông, tàu sân bay mới không cần lớn như Kuznetsov, điều này sẽ giúp linh hoạt hơn trong chọn vị trí đóng tàu và căn cứ sau này.
"Hiện không có máy bay nào trên tàu sân bay có triển vọng bằng Su-33 — nhưng đó là máy bay rất lớn. Tương lai có thể nằm ở Su-75 phiên bản hải quân (nếu được chế tạo), hoặc mua máy bay J-35 của Trung Quốc — cả hai đều nhỏ hơn Su-33. Khi đó, có thể dùng tàu sân bay nhỏ hơn. Ngoài ra, có thể mua máy bay cảnh báo sớm (AWACS) từ Trung Quốc, vì phát triển trong nước sẽ tốn thời gian. Tất nhiên, cần điều chỉnh chúng để phù hợp với hệ thống của chúng ta," ông cho biết.
"Nếu được giao nhiệm vụ, Nga có thể nhanh chóng sản xuất hàng loạt," ông nói. "Còn số phận của Kuznetsov? Ấn Độ hay Trung Quốc giờ không còn mặn mà với nó. Làm tàu bảo tàng thì thú vị, nhưng nên ưu tiên phục hồi tàu tuần dương–bảo tàng Mikhail Kutuzov đang trong tình trạng nguy cấp ở Novorossiysk. Do đó, nhiều khả năng tàu Kuznetsov sẽ bị tháo dỡ, còn tên gọi sẽ được trao cho tàu mới."
Tàu Đô đốc Kuznetsov đã được sửa chữa như thế nào?
Đô đốc Kuznetsov là tàu chiến thứ năm trong Dự án 1143 — loạt tàu tuần dương hạng nặng chở máy bay. Liên Xô bắt đầu đóng tàu này vào đầu thập niên 1970. Tàu được khởi công vào mùa thu năm 1982 tại nhà máy đóng tàu Nikolaev, và qua nhiều lần đổi tên: "Leonid Brezhnev", "Tbilisi", cuối cùng là "Đô đốc Hạm đội Liên Xô Kuznetsov".
Vũ khí chính của tàu gồm cả tên lửa P-700 Granit, vì vậy nó được phân loại là "tàu tuần dương chở máy bay hạng nặng" nhằm tránh các hạn chế của Công ước Montreux — vốn cấm tàu sân bay "thuần túy" đi qua các eo biển Thổ Nhĩ Kỳ. Nhờ đó, Kuznetsov có thể vào Biển Đen và đồn trú tại Sevastopol.
Tàu sân bay duy nhất của Nga được đóng vào thập niên 70. Ảnh: Tass
Tàu được bàn giao cho Hải quân Liên Xô ngày 25/12/1990. Trong suốt quá trình hoạt động, tàu tham gia bảy chiến dịch. Từ tháng 11/2016 đến tháng 1/2017, lần đầu tiên tàu tham gia chiến đấu thực tế: các máy bay trên boong đã không kích các mục tiêu khủng bố tại Syria, thực hiện hơn 400 phi vụ và tiêu diệt hơn 1.200 mục tiêu.
Sau chiến dịch này, tàu được đưa đi sửa chữa và hiện đại hóa. Ban đầu dự kiến tàu sẽ hoạt động lại vào năm 2022, nhưng kế hoạch liên tục bị trì hoãn. Nhiều sự cố đã xảy ra: tháng 10/2018, ụ nổi PD-50 chìm, cần cẩu rơi làm hư hại tàu. Sau đó tàu được kéo về nhà máy sửa chữa tàu số 35 tại Severomorsk.
Tháng 12/2019, tàu xảy ra hỏa hoạn do tia lửa điện rơi vào khoang có nhiên liệu tràn. Hậu quả khiến hai người thiệt mạng, 14 người bị thương. Giám đốc USC Alexey Rakhmanov sau đó cho biết chi phí khôi phục lên tới 350 triệu rúp.
Cuối năm 2022, lại xảy ra một vụ cháy khác, may mắn không gây thương vong. Đến năm 2023, việc sửa chữa phần dưới nước đã hoàn tất. Thủy thủ đoàn cũng bắt đầu được tuyển chọn.
Tháng 7 năm ngoái, FSB báo cáo một âm mưu khủng bố bất thành nhằm vào tàu. Theo đó, tháng 3/2024, một sĩ quan tình báo Ukraine đã liên lạc với một quân nhân Nga trên tàu thông qua trung gian, dụ dỗ anh ta gây nổ và hứa sơ tán sang Phần Lan. Tuy nhiên, người lính đã thông báo cho cơ quan an ninh kịp thời.
(Theo Izvestia)
