Ngày 4/12, tại Manila, Philippines diễn ra Hội nghị công bố báo cáo khu vực Chương trình Đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu học khu vực Đông Nam Á (SEA-PLM) chu kỳ 2024 ở lĩnh vực Toán và Đọc hiểu. Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng phát biểu trực tuyến tại Hội nghị.
Việt Nam tham gia Chương trình SEA-PLM ở chu kỳ 2019 và chu kỳ 2024. Chương trình SEA-PLM chu kỳ 2024 có 7 nước tham gia gồm: Campuchia, Timor Leste, Lào, Myanmar, Malaysia, Philippines và Việt Nam.
Các em học sinh lớp 5 ở các nước tham gia hoàn thành cùng bài khảo sát năng lực Đọc hiểu, Viết, Toán được thiết kế bởi Ban Thư ký Bộ trưởng Giáo dục ASEAN (SEAMEO).
Tại chu kỳ 2024 này, Việt Nam có 152 cơ sở giáo dục tiểu học thuộc 53 tỉnh/thành phố (cũ) tham gia khảo sát, với 152 hiệu trưởng trường tiểu học, 1.074 giáo viên dạy các môn học lớp 5 cùng khoảng 6.000 học sinh lớp 5 và 6.000 phụ huynh.
Báo cáo được công bố bởi Ban Thư ký SEAMEO cho thấy, học sinh lớp 5 Việt Nam xuất sắc đạt điểm cao nhất ở lĩnh vực Toán với điểm trung bình là 334,6 điểm (giảm 1,99% so với kết quả chu kì 2019).
Ở chu kì 2024, tỷ lệ học sinh Việt Nam đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Toán học là 88%, cao hơn tỉ lệ của các quốc gia còn lại và cao hơn mức trung bình của khu vực (đạt 36%).
Tỷ lệ học sinh lớp 5 đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Toán học
Đồng thời, ở chu kỳ 2024, học sinh lớp 5 Việt Nam tiếp tục đạt điểm cao nhất ở lĩnh vực Đọc hiểu với điểm trung bình là 323,5 điểm (giảm khoảng 3,86% so với chu kỳ 2019). Tỷ lệ học sinh Việt Nam đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Đọc hiểu là 66%, cao hơn tỷ lệ của các quốc gia còn lại và cao hơn mức trung bình của khu vực (đạt 40%).
Tỷ lệ học sinh lớp 5 đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Đọc hiểu
Việt Nam cũng có tỷ lệ học sinh đạt mức năng lực tối thiểu cao nhất so sánh với Mục tiêu phát triển bền vững ở lĩnh vực Đọc hiểu (86%) và Toán học (95%) theo kết quả ở chu kì 2024.
Tỉ lệ học sinh lớp 5 ở các quốc gia tham gia đạt mức năng lực tối thiểu theo SDG 4.1.1b – Lĩnh vực Đọc hiểu.
Tỷ lệ học sinh lớp 5 ở các quốc gia tham gia đạt mức năng lực tối thiểu theo SDG 4.1.1b – Lĩnh vực Toán học.
SEAMEO cũng chia sẻ 10 phát hiện từ dữ liệu SEA-PLM chu kỳ 2019 và 2024 tại Hội nghị và được đề cập chi tiết trong Báo cáo khu vực.
Thứ nhất, chỉ có một nửa học sinh đạt mức năng lực tối thiểu ở lĩnh vực Đọc hiểu và chỉ một phần ba số học sinh đạt ở lĩnh vực Toán, cho thấy nhu cầu cấp thiết tăng cường đầu tư cho học tập nền tảng, ưu tiên nhóm yếu thế và các trường khó khăn.
Thứ hai, kết quả học tập duy trì ổn định dù có nhiều cú sốc từ năm 2019, nhưng cần hành động hướng tới tương lai và đầu tư cho hệ thống giáo dục.
Thứ ba, học sinh ở nhóm năng lực yếu cải thiện chậm, đòi hỏi chiến lược can thiệp có mục tiêu và hỗ trợ tăng tốc để thu hẹp khoảng cách.
Thứ tư, rào cản học tập vẫn tồn tại, ảnh hưởng khác nhau giữa kết quả của học sinh nam và nữ, cần xây dựng hệ thống giáo dục để đảm bảo cơ hội bình đẳng.
Thứ năm, điều kiện về kinh tế - xã hội vẫn ảnh hưởng nhiều đến kết quả của học sinh.
Thứ sáu, cơ hội học tập sớm và nguồn lực trường học tác động tốt hơn tới kết quả của học sinh.
Thứ bảy, học sinh đạt kết quả tốt hơn khi ngôn ngữ sử dụng ở nhà tương thích với ngôn ngữ trong bài đánh giá.
Thứ tám, trình độ giáo viên đã cải thiện nhưng vẫn thiếu năng lực sư phạm.
Thứ chín, đầu tư cho giáo dục đang có xu hướng giảm trong khi cơ hội dân số vàng – giai đoạn lực lượng lao động chiếm tỷ lệ cao – đang dần khép lại. Do đó, hệ thống giáo dục cần nâng cao tính công bằng và hiệu quả, đảm bảo mọi người học đều được tiếp cận giáo dục chất lượng, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực để duy trì tăng trưởng bền vững.
Thứ mười, việc sử dụng dữ liệu để ra quyết định còn hạn chế, cần tăng cường theo dõi tiến độ, nhân rộng thực hành hiệu quả và thúc đẩy hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng.
