Trong kho từ vựng giàu hình ảnh và âm thanh của tiếng Việt, có những từ khiến cả người học lẫn người bản xứ phải "rối não". Một trong số đó chính là "ngoằng ngoẵng". Đọc thử đi, bạn có thấy lưỡi mình bị xoắn không?
Từ này nhìn qua tưởng chỉ là một từ láy thông thường, nhưng khi đi sâu vào, mới thấy đây là một đỉnh cao thử thách về phát âm, chính tả và cả… trí nhớ.
Vì sao "ngoằng ngoẵng" lại gây khó?
Trước hết, xét về âm thanh, từ này chứa nhiều phụ âm và nguyên âm khó phát âm liên tiếp:
- "Ng" đứng đầu vốn không hề dễ với người nước ngoài.
- Âm "oă" là một tổ hợp nguyên âm kép hiếm gặp, đòi hỏi khẩu hình phải mở rộng rồi nhanh chóng khép lại, rất dễ bị đọc nhầm thành "oa", "oang", hoặc "oàm".
- Dấu hỏi và dấu ngã đi liền trong hai vế của từ láy ngoằng (hỏi), ngoẵng (ngã) đòi hỏi người nói phải thay đổi cao độ giọng liên tục, điều không quen thuộc với người không nói ngôn ngữ thanh điệu như tiếng Việt.
Kết quả là, nhiều người thậm chí còn không nhớ chính xác từ đúng là "ngoằng ngoẵng", mà gọi nhầm thành "ngoằng ngoằng", "ngoẵng ngoẵng" hay thậm chí "ngoằng ngoang". Đây là minh chứng điển hình cho việc tiếng Việt không dễ, kể cả với người đã nói nó từ thuở lọt lòng.
Ngoài ra, tiếng Việt có hệ thống từ láy phong phú, nhưng cũng nhiều cặp âm tương tự khiến người viết dễ rối: "ngoằng" với "ngoằn", "ngoẵng" với "ngoẻo", "ngoang" với "ngoan". Mỗi sự thay đổi dù là nhỏ nhất âm đầu, nguyên âm hay thanh điệu cũng dẫn đến một từ hoàn toàn khác, hoặc vô nghĩa.
Những "cú đánh lừa" khác của từ láy
Tiếng Việt còn rất nhiều từ láy dễ phát âm sai hoặc viết nhầm chính tả vì cấu trúc gần giống nhau. Chỉ cần lơ là một chút, là bạn có thể rơi vào "ma trận" như sau:
- Ngặt nghèo và ngặt nghẽo : Một bên là hoàn cảnh éo le, một bên là... cười nghiêng ngả. Rất dễ viết nhầm nếu chỉ nhớ lơ mơ.
- Ngoằn ngoèo (đường quanh co) và ngoắt ngoéo (nhiều rẽ ngoặt) nghe gần giống, nhưng ý nghĩa lại khác nhau về sắc thái.
Đừng bao giờ xem nhẹ những từ láy vui tai trong tiếng Việt. Chúng có thể dễ thương, sinh động, nhưng cũng cực kỳ "xương xẩu" nếu không nắm chắc phát âm, ngữ nghĩa và chính tả.
Người nước ngoài học tiếng Việt thường bảo: "Mỗi từ láy như một bài thi phát âm riêng". Còn với người Việt, đây lại là cơ hội để ta nhận ra rằng ngôn ngữ mẹ đẻ vẫn còn nhiều điều thú vị, phong phú và đẹp vô cùng.
