Những năm gần đây, làn sóng sa thải bao trùm mọi ngành nghề, mọi cấp bậc. Không cần biết đó là nhân viên bình thường mới vào nghề hay những người đã có thâm niên tính bằng thập kỷ chức vụ cao, ai cũng có thể đùng cái mất việc, trở thành người thất nghiệp.
Điều khiến không ít đau khổ đến ám ảnh, đôi khi không chỉ đơn giản là mất thu nhập, mà còn là cảm giác hụt hẫng, hỗn loạn, mất tự tin.
Câu chuyện của Chen Yijing (39 tuổi) và Chengzi (32 tuổi)- Hai Giám đốc từng bị sa thải là minh chứng rõ nhất cho độ khốc liệt của làn sóng sa thải: Chức vụ càng cao, lúc ngã càng đau.
Chen Yi Jing - Nguyên Giám đốc điều hành Bộ phận sản phẩm
Tháng 5 năm ngoái, khi công ty thay đổi chiến lược kinh doanh vì doanh thu sụt giảm dẫn đến phải cắt giảm nhân sự, bản thân Chen cũng sửng sốt khi tên mình có trong danh sách. Cảm giác bàng hoàng ban đầu khiến cô thậm chí đứng không vững.
Những cảm xúc như cuồng phong kéo tới: Ngỡ ngàng, tự dằn vặt bản thân, vì khi đã giữ chức Giám đốc, trách nhiệm của cô không nhỏ. Giám đốc bộ phận bị sa thải đồng nghĩa với việc rất nhiều nhân sự cấp dưới của cô cũng mất việc, và đó chắc chắn là điều không ai mong muốn.
Ảnh minh họa
Về mặt tài chính, trước đó Chen đã vay ngân hàng để mua hai căn hộ tại Bắc Kinh, quyết định có vẻ hợp lý khi cô có mức lương cao và đều đặn. Nhưng điều đó lại trở thành rào cản không nhỏ khi cô cầm quyết định sa thải trong tay. Khoản tiền đền bù hợp đồng và trợ cấp thất nghiệp giúp Chen duy trì được khoản sinh hoạt phí hàng tháng, nhưng không đủ để trang trải các khoản nợ thế chấp.
Để cầm cự, Chen buộc phải bán những cổ phiếu đang sinh lời tốt, đồng thời cắt giảm mọi dịch vụ hỗ trợ trong gia đình: Không còn thuê người nấu ăn, cũng chẳng thuê người dọn dẹp. Thậm chí, cô còn phải bán một vài món đồ hiệu đắt tiền của mình.
Khoảng thời gian đó, đến giờ nghĩ lại, Chen vẫn thấy ám ảnh. Cô miêu tả nó như cảm giác bị rơi tự do và đáp đất mà không có tấm đệm nào đỡ cho mình. Dẫu vậy, Chen biết mình cũng không thể đổ lỗi cho công ty hay thị trường. Sâu thẳm trong tâm trí, cô hiểu tất cả sự bấp bênh là kết quả của việc quá dửng dưng với tiền bạc, quá tin tưởng vào chức vụ Giám đốc là tấm vé an toàn cho cuộc sống lẫn sự nghiệp của bản thân.
Sau gần một tháng chìm trong tiêu cực và sự dằn vặt, Chen đã kịp sốc lại tinh thần. Nhờ một vài lời giới thiệu từ người quen trong nghề, cô tìm được công việc cố vấn cho một doanh nghiệp nhỏ. Lương không còn cao như trước, nhưng chí ít cũng đủ để trang trải các khoản nợ, giúp cô không rơi vào tình cảnh tệ nhất là bán nhà.
Từ đó, Chen thay đổi hoàn toàn thói quen chi tiêu cũng như tiết kiệm. Trước đây, cô ưu tiên đầu tư sinh lời, từ chứng khoán sang cả bất động sản, nhưng sau cú sốc ở tuổi gần 40, Chen thấm thía dự phòng và tiết kiệm mới là 2 thứ quan trọng nhất. Nếu không có chúng, danh mục đầu tư có đa dạng cỡ nào, sinh lời tốt đến đâu, thì cuối cùng cũng vẫn phải bán tháo để lấy tiền mặt, vì chỉ có tiền mặt mới là công cụ giúp duy trì sự ổn định trong cuộc sống thường ngày.
Chengzi- Nguyên Giám đốc bộ phận Truyền thông
So với Chen Yi Jing, câu chuyện của Chengzi có phần chủ động hơn, nghĩa là anh không “đùng cái thất nghiệp”, mà đã có sự chuẩn bị từ trước cho kịch bản này.
Tiệm cây cảnh - Dự án cá nhân, là "bệ đỡ" cho Chengzi
Bắt đầu từ vị trí thực tập, chỉ trong vài năm, Chengzi đã leo lên quản lý rồi tiếp tục trở thành giám đốc bộ phận. Dù vậy, Chengzi chưa bao giờ cảm thấy “đủ an toàn”. Anh luôn linh cảm rằng mình có thể bị loại bỏ, một phần vì tính cầu toàn, phần khác vì nhận thức rõ mình chỉ là một mắt xích nhỏ trong hệ thống lớn của công ty.
Thế nên ngay từ khi làn sóng sa thải còn chưa xuất hiện, Chengzi đã âm thầm chuẩn bị. Anh tích lũy một khoản tiền, nghiên cứu thị trường, và lên ý tưởng cho hướng đi cũng như đam mê của riêng mình: Kinh doanh cây cảnh. Năm 2018, Chengzi quyết định bắt tay vào thực hiện, triển khai mô hình này nhưng thay vì chỉ nhập cây về bán, Chengzi kết hợp cửa tiệm cây cảnh của mình cùng với không gian studio chụp ảnh. Khách hàng có thể tới tiệm mua cây, mua hoa, cũng có thể tới tiệm để chụp những bộ ảnh theo phong cách gần gũi thiên nhiên.
Đến cuối năm 2023, khi công ty thông báo cắt giảm nhân sự để tái cấu trúc bộ máy, và Chengzi mất việc, phản ứng của anh là một cái thở phào: Cuối cùng cũng có thể đồn toàn tâm toàn sức cho tiệm cây cảnh nhỏ của mình!
So với cú rơi tự do của Chen Yi Jing, lựa chọn chủ động của Chengzi cho thấy một góc nhìn khác về làn sóng sa thải: Khi có kế hoạch dọn đường lui cho chính mình, mất việc không còn là thảm họa. Ngược lại, đó có thể là cơ hội tốt để chúng ta thay đổi, để có không gian và thời gian làm điều mình mong muốn.
Sự nghiệp có thể đổi thay, chức danh có thể mất đi, nhưng sự chuẩn bị tài chính và cả tư duy lẫn những hướng đi mới, mới là thứ giúp chúng ta đứng vững, và sau đó là đi vững.
