Quy định bắt buộc sử dụng ghế an toàn cho trẻ em trên ô tô được xem là một bước tiến trong nỗ lực bảo vệ hành khách nhỏ tuổi, khi thống kê cho thấy việc cố định đúng cách có thể giảm đáng kể rủi ro chấn thương và tử vong trong va chạm. Nhiều phụ huynh ủng hộ chủ trương này, coi đó là “lá chắn sống” cần thiết cho con trẻ. Tuy nhiên, cùng với sự đồng thuận là không ít băn khoăn từ thực tế sử dụng phương tiện phổ biến hiện nay.
Một trong những câu hỏi gây tranh luận nhiều nhất liên quan đến các gia đình có ba con nhỏ nhưng chỉ sở hữu xe 5 chỗ. Việc lắp đủ 3 ghế an toàn chuyên dụng sẽ gặp khó về không gian.
Lắp 3 ghế an toàn cho trẻ em trên xe 5 chỗ liệu có khả thi?
Anh Nguyễn Quốc Dũng ở xã Đông Anh, Hà Nội, ông bố 3 con và đang sở hữu xe Toyota Raize cùng chung nỗi băn khoăn giống như nhiều người hiện nay. Anh Dũng bày tỏ: "Theo quy định mới, trẻ dưới 10 tuổi (hoặc chưa đạt chiều cao, cân nặng theo tiêu chuẩn) phải ngồi ghế sau và được cố định bằng ghế chuyên dụng.
Tuy nhiên, trên nhiều mẫu xe 5 chỗ như Toyota Raize, Honda CRV (bản 5 chỗ), Peugeot 3008, Hyundai Tucson, Mazda CX5, KIA Seltos, Toyota Camry... hàng ghế thứ hai chỉ được thiết kế đủ không gian lắp tối đa hai ghế an toàn. Ngay cả khi sử dụng các loại ghế mỏng hoặc booster nhỏ gọn, việc lắp vừa ba ghế với đúng kỹ thuật, đảm bảo khóa ISOFIX, dây đai và vị trí móc cố định, gần như bất khả thi".
Theo anh Dũng, tình huống này khiến các gia đình có ba con nhỏ như anh khá bối rối.
"Chúng tôi buộc phải chọn một trong hai lựa chọn đều bất hợp lý: hoặc vi phạm quy định, cho một trẻ ngồi không có ghế an toàn (hoặc ngồi ghế phụ phía trước, trái luật và thiếu an toàn), hoặc phải bán xe 5 chỗ để chuyển sang dòng 7 chỗ chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu chở đủ ba trẻ. Đây là điều kiện ngoài khả năng với nhiều gia đình, đặc biệt tại đô thị, nơi xe cỡ nhỏ chiếm đa số.
Để quy định đi vào cuộc sống, tôi xin kiến nghị cơ quan chức năng cần bổ sung hướng dẫn đặc thù cho xe 5 chỗ. Cụ thể, bắt buộc lắp ghế an toàn cho số lượng trẻ tối đa mà hàng ghế sau cho phép (thực tế là hai ghế), và có phương án thay thế phù hợp cho trẻ thứ ba, chẳng hạn dùng dây đai đúng chuẩn hoặc hình thức đệm hỗ trợ theo khuyến nghị kỹ thuật.
Bên cạnh đó, cần sớm công bố danh mục các mẫu xe phổ thông có khả năng lắp được 1, 2 hoặc 3 ghế trẻ em, giúp người dân chủ động lựa chọn và tuân thủ. Hy vọng các cơ quan chức năng sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách vừa đạt mục tiêu bảo vệ trẻ em, vừa phù hợp với điều kiện thực tế của phần lớn gia đình Việt Nam hiện nay", anh Dũng bày tỏ.
Anh Vĩnh Nam, người có chuyên môn lâu năm trong kinh doanh ô tô ở TP HCM cũng khẳng định, việc lắp 3 ghế an toàn trên xe 5 chỗ hoàn toàn không khả thi. Do thiết kế hàng ghế sau dành cho 3 người nhưng chỉ có 2 ghế có chi tiết cố định để lắp ghế trẻ em.
Liên quan đến vấn đề này, chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng cho rằng, với các gia đình đông con sở hữu ô tô cỡ nhỏ, bài toán lắp đủ 3 ghế chuyên dụng cho trẻ không nên giải quyết theo hướng “ép cho vừa”, mà cần được hỗ trợ bằng các giải pháp kỹ thuật và quy định linh hoạt.
Trước hết, thị trường cần khuyến khích sử dụng những mẫu ghế trẻ em kích thước hẹp (slim/narrow), thiết kế đế mỏng, giúp bố trí được ba ghế ngang mà vẫn đảm bảo chuẩn an toàn. Hình thức kết hợp linh hoạt giữa các loại ghế theo từng độ tuổi, chẳng hạn 2 ghế cứng cho trẻ nhỏ hai bên và một ghế booster gọn ở giữa, cũng nên được thừa nhận như một lựa chọn hợp lệ thay vì chỉ ưu tiên một loại ghế duy nhất cho cả ba trẻ.
Ngoài ra, việc cho phép lắp ghế giữa bằng dây an toàn thay vì lắp ghế móc cố định, trong trường hợp xe không có đủ móc cố định, là giải pháp kỹ thuật hợp lý vì giúp ghế dễ điều chỉnh để “lọt” vào không gian hẹp.
Tuy nhiên, tuyệt đối không được tự chế, chêm lót, hoặc thay đổi cấu trúc ghế để tiết kiệm diện tích, bởi chỉ một sai lệch cũng có thể khiến ghế mất hoàn toàn tác dụng bảo vệ khi va chạm. Do đó, các cửa hàng và trung tâm kỹ thuật cần có trách nhiệm hỗ trợ người dùng kiểm tra lắp thử trực tiếp trên xe trước khi mua.
"Về mặt chính sách, nhiều ý kiến cho rằng quy định sắp tới nên linh hoạt hơn, cho phép phụ huynh lựa chọn ghế an toàn dựa trên nhóm cân nặng, chiều cao của trẻ thay vì chỉ áp dụng một loại ghế cố định. Bên cạnh đó, điều quan trọng không kém là cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến luật mới rộng rãi, giúp người dân hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và cách áp dụng quy định trong thực tế, tránh những lúng túng hoặc vi phạm không đáng có", chuyên gia Nguyễn Minh Đồng nêu ý kiến.
